上邪

上邪朗读

上邪!我欲与君相知,长命无绝衰。

山无陵,江水为竭,冬雷震震,夏雨雪,天地合,乃敢与君绝。

译文

上天呀!我渴望与你相知相惜,长存此心永不褪减。除非巍巍群山消逝不见,除非滔滔江水干涸枯竭。除非凛凛寒冬雷声翻滚,除非炎炎酷暑白雪纷飞,除非天地相交聚合连接,直到这样的事情全都发生时,我才敢将对你的情意抛弃决绝!

注释

上邪(yé)!:天啊!。上,指天。邪,语气助词,表示感叹。

相知:相爱。

命:古与“令”字通,使。衰(cuī):衰减、断绝。这两句是说,我愿与你相爱,让我们的爱情永不衰绝。

陵(líng):山峰、山头。

震震:形容雷声。

雨(yù)雪:降雪。雨,名词活用作动词。

天地合:天与地合二为一。

乃敢:才敢,“敢”字是委婉的用语。

上邪创作背景

  《上邪》为《铙歌十八曲》之一,属乐府《鼓吹曲辞》。《汉魏六朝诗歌鉴赏辞典》认为当与《有所思》合为一篇。《有所思》是考虑决裂,《上邪》则是打定主意后做出更坚定的誓言。《乐府诗鉴赏辞典》认为两者相互独立。

参考资料:

1、李春祥等 .乐府诗鉴赏辞典 .河南 :中洲古籍出版社 ,1990年 :13-14页 .

2、吕晴飞等 .汉魏六朝诗歌鉴赏辞典 .北京 :中国和平出版社 ,1990年 :55-56页 .

  “上邪!我欲与君相知,长命无绝衰。”

  “上邪”犹言“天哪”,“相知”即相亲相爱。此句说:“天哪!我要和君相爱,让我们的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情永久不破裂,不衰减。”为了证实她的矢志不褕,她接连举五种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然界的不可能出现的变异,“HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山无陵,江水为竭,冬雷震震,夏HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪,天地合。”意思是:要想背叛我们的誓言,除非出现HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山平了,江水干了,HRef=https://www.qijian.info/list/dongri/ target=_blank class=infotextkey>冬日里雷HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨阵阵,HRef=https://www.qijian.info/list/xiatian/ target=_blank class=infotextkey>夏天里大HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪纷纷,天与地合而为一!。女主人公充分发挥她的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象力,一件比一件想得离奇,一桩比一桩令人难以思议。到“天地合”时,她的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象已经失去控制,漫无边际地想到人类赖以生存的一切环境都不复存在了。这种缺乏理智、夸张怪诞的奇想,是这位痴情HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子表示HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的特殊形式。而这些根本不可能实现的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象都被HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情女主人公当作“与君绝”的条件,无异于说“与君绝”是绝对不可能的。结果呢?只有自己和“君”永远地相爱下去。

  全诗写情不加点缀铺排。“上邪”三句,笔势突兀,气势不凡,指天发誓,直吐真言,既见情之炽烈,又透出压抑已久的郁愤。“长命无绝衰”五字,铿锵有力,于坚定之中充满HRef=https://www.qijian.info/list/zhongzhen/ target=_blank class=infotextkey>忠贞之意。一个“欲”字,把不堪HRef=https://www.qijian.info/list/lijiao/ target=_blank class=infotextkey>礼教束缚,HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求幸福HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的反抗HRef=https://www.qijian.info/list/nuxing/ target=_blank class=infotextkey>女性HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格表现的淋漓尽致。此三句虽未进行形象刻画,但一个情真志坚,HRef=https://www.qijian.info/list/zhongzhen/ target=_blank class=infotextkey>忠贞刚烈的HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子形象已清晰地站在读者面前。

  清代王先谦说:“五者皆必无之事,则我之不能绝君明矣。”这古今中外无与伦比的表达HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的方式,可以说是绝唱之作。诗中女主人公以誓言的形式剖白内心,以不可能实现的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象反证自己对HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的HRef=https://www.qijian.info/list/zhongzhen/ target=_blank class=infotextkey>忠贞,确实具有一种强烈的主观色彩。诗短情长,撼人心魄。正如胡应麟所说:“上邪言情,短章中神品!”

  清代张玉谷《古诗赏析》卷五评此诗说:“首三,正说,意言已尽,后五,反面竭力申说。如此,然后敢绝,是终不可绝也。迭用五事,两就地维说,两就天时说,直说到天地混合,一气赶落,不见堆垛,局奇笔横。”可谓句句在理。

  从HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上看,《上邪》的HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情极富HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫主义色彩,其间的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情欲火犹如岩浆喷发不可遏制,气势雄放,激情逼人。读《上邪》,仿佛可以透过明快的诗句,倾听到HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子急促的呼吸之声。《上邪》是一首用热血乃至HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命铸就的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情篇章,其语言句式短长错杂,随情而布。音节短促缓急,字句跌宕起伏。

  《上邪》对后世的影响很大。敦煌曲子词中的《菩萨蛮》在HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想内容和HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术表现手法上明显地受到它的启发:“枕前发尽千般愿,要休且待青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山烂。水面上秤锤浮,直待HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河彻底枯。白日参辰现,北斗回南面,休即未能休,且待三更见日头。”不仅对HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhen/ target=_blank class=infotextkey>坚贞专一的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情幸福的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求是如出一辙的,并且连续用多种不可能来说明一种不可能的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术构思也是完全相同的。

猜你喜欢

高阁都将万象收,凭栏睇望兴何悠。

张郎遯世谁家谷,孙子成仙何处洲。

()

少年不办求良药,老病无疑生白须。

下种已迟空怅望,无心犹幸省工夫。

()

堤上东风杨柳斜,半飞柳絮半飞沙。可怜一样风前絮,惟有江南似雪花。

()
聂绀弩

冰道银河似耶非?魂存瀑死梦依稀。

一痕界破千山雪,匹练能裁几件衣。

()

吾年垂四十,颇亦厌虚辞。结习浑难尽,鸣秋略有诗。

()

碧海鲸鱼快一逢,不为夜雨泣秋虫。

神交已极天人际,玉立仍馀国士风。

()