自湘东驿遵陆至芦溪

自湘东驿遵陆至芦溪朗读

黄花古渡接芦溪,行过萍乡路渐低。

吠犬鸣鸡村远近,乳鹅新鸭岸东西。

丝缫细雨沾衣润,刀剪良苗出水齐。

犹与湖南风土近,春深无处不耕犁。

  查慎行的这首七言律诗,语言清新、明快、简洁、质朴;寓意率真、HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然流畅,无引经据典,读来倍感亲切;采取以景入诗,借景HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情的手法,对眼前所见HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物信手拈来,无不称妙;本诗是极富诗情画意的佳作,诗中有画,画里藏诗;中二联对仗工整,又HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然流畅,毫无雕琢之感,更是令人拍案称奇!

  题目“湘东驿遵陆至芦溪”,说的是仲春时分,诗人自“湘东驿”的“黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花渡”下船后经陆路到达芦溪后所看到的景象。“遵陆”,指沿着陆路,走陆路。“驿”,古代供传递官府文书的人和HRef=https://www.qijian.info/list/guowang/ target=_blank class=infotextkey>过往官员中途换HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马或歇宿的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方;“湘东驿”,即是湘东(今湘东区,距萍乡城约40里)的“黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花渡”。芦溪,清朝时的一个镇子,位于萍乡东部。现为芦溪县;从题目上来看,诗人开门见HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山地就把此次要写的范围锁定在萍乡到芦溪这一段路上的见闻。诗人为什么要锁定写这一路上的见闻?是什么引发了他如此高的兴致?具体要表达什么?他又要向世人与后人传递着什么信息呢?这不由得使我对他这首诗后面的内容产生了更强烈的兴趣。

  首联“黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花古渡接芦溪,行过萍乡路渐低”。萍乡,当时称萍乡县(即现在的江西省萍乡市)。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头两句平白如话,衔接HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,因为从湘东到萍乡不是他要写的重点,所以就一笔带过,手法娴熟,真是叶落无痕,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风过无声!此句大意是:“我从黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花渡登岸后直接就踏上了去芦溪的路程,过了萍乡之后,路面渐渐低平”。这里要说明的是,萍乡是在湘东与芦溪之间,地势略高于两地,萍乡的水的流向在我们当地叫“两边倒”,一边水往西经湘东流入湘江,另一边的水往东经芦溪流入赣江。正好是一东一西,故称“两边倒”。同一时代的萍乡知县胥绳武也有竹枝词为证:“东去江西写官板,西下湘东装倒划。中五十里船不到,满路桐油兼苎麻”,“中五十里船不到”,说的就是萍乡到芦溪这一段路没得船坐,只有步行。因此就有初白先生的“行过萍乡路渐低”和胥绳武的“中五十里船不到”就相互印证。

  颌联“吠犬鸣鸡村远近,乳鹅新鸭岸东西”,这是诗人所见到的最富有生机的景状之一。他边走边听边看:“村子错落有致,时不时听到有鸡鸣狗叫声传入耳中,是那么的熟悉;河岸上绿草绒绒,看到的是出生不久的小鹅和小鸭在河两岸HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲觅食,又是如此的恬静”。这两句反映的是康熙年间HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民历经HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱后②HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活逐步稳定,HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会经济日渐繁荣的实情。更是一幅典型的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/shuixiang/ target=_blank class=infotextkey>水乡HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风景画。

  “吠犬鸣鸡”侧耳听,“乳鹅新鸭”细一看,通过不同的感官,感受到一派祥HRef=https://www.qijian.info/list/heping/ target=_blank class=infotextkey>和平静、清鲜的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活气息。后一句从新HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命的勃勃生机中暗示着一个历经HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱后生产发展、HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活稳定的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的来到,

  从“乳鹅新鸭”可以看出诗人对HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/shuixiang/ target=_blank class=infotextkey>水乡的欣赏与HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美。作为足迹踏遍大HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南北又博览群书的查慎行来说,对于HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家的现况他是知道的,HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活刚刚稳定他也是了解的。一个“乳”字和“新”字就足已表达了他对HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱后的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会重建充满了信心和HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望,也才有了诗人面对这HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光,借物HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情,赋诗吟唱的这份闲情逸致。

  “丝缫细HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨沾衣润,刀剪良苗出水齐”,缫,煮茧抽丝,这里的丝缫比作HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,说HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨下得象蚕丝那样银丝缕缕、绵绵不断。上联写的是HRef=https://www.qijian.info/list/dongwu/ target=_blank class=infotextkey>动物,犬与鸡,鹅与鸭;此联写的是HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象和HRef=https://www.qijian.info/list/zhiwu/ target=_blank class=infotextkey>植物。进一步展现HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/shuixiang/ target=_blank class=infotextkey>水乡的特点。“HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨密密细细而下,宛如缕缕银丝在你眼前飘动,给人以清凉和舒适的感受。一场HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨过后,水田里的水也蓄满了,禾苗长势喜人,禾苗的高度几乎与水面平齐,青绿的秧苗齐整整地就好象是谁用剪刀修剪过一样,清亮悦目。”。HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨如丝缫,秧如刀剪,这两个HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻煞是贴切。原来是这里的优雅、迷人的景致引发了诗人的浓厚兴致,我不得不赞叹诗人对身边事物观察的细心程度,又心悦诚服的HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹诗人表达事物的精确到位。

  “犹与湖南HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风土似,春深无处不耕犁”,湖南,紧临湘东,在萍乡的西部。萍乡与湖南均属楚地,HRef=https://www.qijian.info/list/fengsu/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风俗极为接近。全诗前三联都是HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,唯尾联才得出结论,指出此处的HRef=https://www.qijian.info/list/fengsu/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风俗习惯、气候与湖南近似。即使是现在,湖南人都还在称呼江西人为“老表”。这两句写出了诗人所感:谷HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨过后,处处桃红柳绿,犁铧翻土的农耕景象。牛在画中走,人在画里游,把HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/shuixiang/ target=_blank class=infotextkey>水乡的农耕景象勾勒得栩栩如生,诗中没说一个牛字,也没点一个人字,但读来就是牛耕在田、人声鼎沸热闹场景,好一幅如诗如梦的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南春耕图!果真是“诗中有画,画中有诗”,读来感同身受,过目难忘。叫人不得不赞叹初白先生的高超手法。

  古代诗人经常HRef=https://www.qijian.info/list/youlan/ target=_blank class=infotextkey>游览HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水、HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景HRef=https://www.qijian.info/list/yanzhi/ target=_blank class=infotextkey>言志,HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景诗在中国古代诗歌中占了较大的比例。一般来说,HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景诗往往塑造形象,或者勾勒HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,或者用衬托、对比的手法,或者HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景、情景交融。查慎行在这首诗里用的是白描手法,诗的中间两联对仗工整,语言清新、明快、简洁、质朴。“丝缫细HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨沾衣润,刀剪良苗出水齐”两联堪称妙对。同时还传递着诗人的情感,他HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望看到的而恰恰又正好被他看到的画面,为了表达这种激动的情感,诗人就通过描HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景物来抒发HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。

  清朝初期诗人多学唐,查慎行崛起后,兼学唐宋,成为清初效法宋诗最有成就的作者。对诗坛影响极大。难怪赵翼在《瓯北诗话》里说:“梅村(吴伟业)③后,欲举一家列唐宋诸公之后者,实难其人。惟查初白才气开展,工力纯熟”,“要其功力之深,则香HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山④、放翁⑤后一人而已”。

注释

①“国朝六家”,指施闰章、宋琬、朱彝尊、王士祯、赵执信和查慎行。施闰章与宋琬又并称为“南施北宋”。

②清圣祖仁皇帝康熙,名玄烨,8岁继位,14岁亲政,16岁就除掉了结党营私、欺凌幼主的辅政大臣鳌拜。削弱了八旗旗主的权势,20岁迎战以吴三桂为首的三藩,经过8年奋战,一举平定了HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱,1683年8月又收复了台湾,维护了统一,也由此开创了康乾盛世,促进了清朝初年HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会经济的发展。

③吴梅村,名伟业,字骏公,号梅村,出身于江苏太仓,是明末清初影响很大的文坛泰斗,被称为“江左三大家”(即钱谦益、吴伟业、龚鼎孳)之一。

④白居易(772—846)字乐天,号香HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山居士,祖籍太原,后迁居陕西渭南。贞元中,擢进士第,补校书郎。其诗HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治倾向鲜明,重HRef=https://www.qijian.info/list/fongyu/ target=_blank class=infotextkey>讽喻,尚坦易,为中唐大家。

⑤陆游(1125-1210),字务观,号放翁,南宋HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阴人。诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放,气魄雄浑,近似李白,有“小太白”之称。著述颇丰,有《剑南诗稿》、《渭南HRef=https://www.qijian.info/list/wenji/ target=_blank class=infotextkey>文集》等。

查慎行

查慎行(1650~1727) 清代诗人,当代著名作家金庸先祖。初名嗣琏,字夏重,号查田;后改名慎行,字悔余,号他山,赐号烟波钓徒,晚年居于初白庵,所以又称查初白。海宁袁花(今属浙江)人。康熙四十二年(1703)进士;特授翰林院编修,入直内廷。五十二年(1713),乞休归里,家居10余年。雍正四年(1726),因弟查嗣庭讪谤案,以家长失教获罪,被逮入京,次年放归,不久去世。查慎行诗学东坡、放翁,尝注苏诗。自朱彝尊去世后,为东南诗坛领袖。著有《他山诗钞》。 ...

查慎行朗读
()

猜你喜欢

夏旱亦已久,众惧非常灾。

茫茫大田中,赤风起炎埃。

()

荣路徘徊力已疲,保全恩惠剧春熙。

须知散栎无庸日,方到群材构厦时。

()

花飞便觉春容减,一阵狂风满地红。可惜馀芳留不得,夜深人静月朦胧。

()

邑居欲尽溪山好,不作层楼无奈何。

岩谷满前收蜡屐,漪涟极目卷渔蓑。

()
熊盛元

片魂终日绕禅扉,雾密空嗟烛影微。诗海波颓惟独啸,霜天月死竟安归?

梅犹未坼知春远,路欲重寻与世违。猛忆山中泉水澈,倚窗闲检遂初衣。

()

渔父空头白,生涯一舸微。欲浮沧海去,又逐暮潮归。

()