马嵬

马嵬朗读

译文

用不到去歌唱当年皇帝妃子的悲欢离合;在人间也有银河,使得千千万万人家夫妻离散。

像石壕村那样的夫妻诀别数也数不清,老百姓的泪水比长生殿上洒的那点泪水多得多了。

注释

马嵬:即马嵬坡,在陕西省兴平县西。安史之乱时,唐玄宗逃到这里,在随军将士的胁迫下,勒死杨贵妃

长恨歌:唐代诗人白居易所作之诗,写的是唐玄宗宠幸杨贵妃而造成的政治悲剧与爱情悲剧。

银河:天河。神话传说中,牛郎织女被银河隔开,不得聚会。

石壕村:“石壕村”二句:唐代诗人杜甫《石壕吏》诗,写在安史之乱中,官吏征兵征役,造成石壕村中一刘老年夫妻惨别的情形。

长生殿:长生殿:旧址在陕西骊山华清宫内。

参考资料:

1、吴家荣.元明清诗选:珠海出版社,2002:161-162

马嵬创作背景

  这首诗作于清乾隆十七年(1752年)作者赴陕西任职途中。唐代天宝十四载(765年)发生安史之乱,唐玄宗自京都长安逃往四川经过马嵬坡时,禁军哗变,迫使唐玄宗命杨贵妃自缢。历代诗人对这一历史事件多有题味。其中最著名者为白居易的长篇叙事诗《长恨歌》。诗人缅怀历史,自然想到《长恨歌》,创作此诗,抒发感慨。

参考资料:

1、钱仲连 等.元明清诗鉴赏辞典(清·近代):上海辞书出版社,2001:1198-1199

2、萧哲庵.清诗鉴赏辞典:重庆出版社,1992:639-640

  唐玄宗李隆基与贵妃杨玉环之间悲欢离合的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,引发了很多文人墨客的诗情文思。白居易的《长恨歌》,在HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示唐玄宗宠幸杨贵妃而造成HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧的同时,也表达了对二人HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧的HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情。袁枚此诗却能不落俗套,另翻新意,将李、杨HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧放在民间HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓悲惨HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇的背景下加以审视,强调广大民众的HRef=https://www.qijian.info/list/kunan/ target=_blank class=infotextkey>苦难远非帝妃可比。《长恨歌》和《石壕吏》是有名的诗篇,其创作背景均为安史之乱。它们一以HRef=https://www.qijian.info/list/diwang/ target=_blank class=infotextkey>帝王HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活为题材,一以HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇为主旨,恰好构成鲜明的对照。

  “莫唱当年长恨歌”,莫唱是因为《长恨歌》写的是唐玄宗和杨贵妃的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧,对杨贵妃之死,对唐玄宗之HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈,表示了深切的同俏,并HRef=https://www.qijian.info/list/gesong/ target=_blank class=infotextkey>歌颂了他们的爱悄专一,为后代小说、戏曲创作提供了题材,如宋乐史的《杨太真外传》、元白朴的《梧桐HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨》,明吴世美的《惊鸿记》、清洪异的《长生殿》等等,莫不受其影响。与其大书特书皇帝的悲欢离合,不如深入细致地描HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人民群众的生离死别,故“莫唱”二宇又引出了第二句“人间亦自有银河”。“人间”就将银河这个民间HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说引入HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中来。在唐玄宗统治时期,HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争频繁,有开边之战,也有内战,其中规模大的,如HRef=https://www.qijian.info/list/yongbing/ target=_blank class=infotextkey>用兵吐蕃,讨伐南诏,尤其是安史之乱,伤亡惨重,丁壮或死于战场,或死于摇役,或久戍不归,在人间划出了无数条银河,而最令作者痛心的,要数石壕村的一对老HRef=https://www.qijian.info/list/fuqi/ target=_blank class=infotextkey>夫妻了。“老翁逾墙走”,老妇河阳役的惨状。杜甫还在同一时期作品《HRef=https://www.qijian.info/list/xinhun/ target=_blank class=infotextkey>新婚别》中拟写一个“席不暖君床”的新娘子,HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别刚刚结婚的新郎官应征入伍,造成一对HRef=https://www.qijian.info/list/xinhun/ target=_blank class=infotextkey>新婚夫妇“暮婚晨告别”的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦。在《垂老别》中,又描写了一个“子孙阵亡尽”的老翁,在HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风烛残年之时还要应征入伍,与其老伴依依借别、“塌然摧肺肝”的情景。由此可见,“石壕村里HRef=https://www.qijian.info/list/fuqi/ target=_blank class=infotextkey>夫妻别”是当时极其普遍的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会现象,所以作者HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹地说:“泪比长生殿上多。”长生殿上泪,唐玄宗与杨贵妃的泪没有多少,而要大书特书,深表HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情,而不书及比长生殿上泪更多的石壕村。这里,作者严肃地HRef=https://www.qijian.info/list/piping/ target=_blank class=infotextkey>批评了白居易,自有其HRef=https://www.qijian.info/list/daoli/ target=_blank class=infotextkey>道理在。似乎可以这样悦,衰枚的这首《HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马嵬》诗,高出于前人所有咏HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马嵬之事者。

  这首诗借吟咏HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马嵬HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,提倡诗歌要多反映HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民HRef=https://www.qijian.info/list/kunan/ target=_blank class=infotextkey>苦难HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的主张,表现了作者进步的HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学创作HRef=https://www.qijian.info/list/guandian/ target=_blank class=infotextkey>观点。此诗虽为HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情之作,实际是HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论之诗。前两句借HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马嵬为题提出论点,后面两句借用HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故论证上述HRef=https://www.qijian.info/list/guandian/ target=_blank class=infotextkey>观点。论点和论据的材料本来都是旧的,但作者化陈腐为新奇,使其为自己提出新的HRef=https://www.qijian.info/list/guandian/ target=_blank class=infotextkey>观点服务,旧的也变为新的,颇有点铁成金之妙。全诗正如作者自己所云:“借HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事,抒自己之怀抱”。(《随园诗话》)

  这首诗最大的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术特色是比照。全诗两组比照:一组是《长恨歌》与牛郎织女HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的比照。这一比照,不仅HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判了白居易的《长恨歌》,而且突出了人间牛郎织女才值得HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情。值得注意的是作者运用“银河”,对唐玄宗与杨贵妃讥笑牛郎织女攀进行了再讥笑,很有情趣。第二组是石壕村与长生殿比照。石壕村是HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民群众的材落,长生殿是皇帝皇后的夜殿,这一比照,暗示出村里泪是殿上人造成的,HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马嵬事变,恶果自食,不值得HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情,值得HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情的倒是HRef=https://www.qijian.info/list/laodong/ target=_blank class=infotextkey>劳动HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民。这两组比照又有不同,前者深沉,后者浅近,前者重在映照,后者重在对比。两相配合,共同表达了作者民为贵、君为轻的民本HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想。

袁枚

袁枚(1716-1797)清代诗人、散文家。字子才,号简斋,晚年自号仓山居士、随园主人、随园老人。汉族,钱塘(今浙江杭州)人。乾隆四年进士,历任溧水、江宁等县知县,有政绩,四十岁即告归。在江宁小仓山下筑筑随园,吟咏其中。广收诗弟子,女弟子尤众。袁枚是乾嘉时期代表诗人之一,与赵翼、蒋士铨合称“乾隆三大家”。 ...

袁枚朗读
()

猜你喜欢

一战聊麾十万师,西来捷报走黄旗。六骡壮骑终须去,九虎将军亦谩为。

面内疲民元不改,从中胜算自无遗。临轩想见天颜喜,百辟欢声动玉墀。

()

先生志丘壑,溪山助幽兴。

持竿聊尔尔,至乐在游泳。

()

结草为庵寄一枝,钟鱼聊复事清规。

野蔬入供无人识,古柏为香有佛知。

()

蜀客贫游晋,山川木落空。

军闲无虏寇,俗俭有尧风。

()

娶妇山中不肯留,会朝山下万诸侯。

古人辛苦今谁信,只见清淮入海流。

()

令子内庭书制诰,佳孙复作序班郎。一门三代沾恩泽,更着锦衣归故乡。

()