读山海经·其一

读山海经·其一朗读

孟夏草木长,绕屋树扶疏。

众鸟欣有托,吾亦爱吾庐。

既耕亦已种,时还读我书。

穷巷隔深辙,颇回故人车。

欢言酌春酒,摘我园中蔬。

微雨从东来,好风与之俱。

泛览《周王传》,流观《山海》图。

俯仰终宇宙,不乐复何如?

译文

孟夏的时节草木茂盛,绿树围绕着我的房屋。众鸟快乐地好像有所寄托,我也喜爱我的茅庐。

耕种过之后,我时常返回来读我喜爱的书。居住在僻静的村巷中远离喧嚣,即使是老朋友驾车探望也掉头回去。

(我)欢快地饮酌春酒,采摘园中的蔬菜。 细雨从东方而来,夹杂着清爽的风。

泛读着《周王传》,浏览着《山海经图》。(在)俯仰之间纵览宇宙,还有什么比这个更快乐呢?

注释

这组诗共十三首,这是第一首。山海经:一部记载古代神话传说、史地文献、原始风俗的书。

孟夏:初夏。农历四月。

扶疏:枝叶茂盛的样子。

欣有托:高兴找到可以依托的地方。

深辙:轧有很深车辙的大路。

频回故人车:经常让熟人的车调头回去。

欢然:高兴的样子。

与之俱:和它一起吹来。

泛览:浏览。周王传:即《穆天子传》,记载周穆王西游的书。

流观:浏览。山海图:带插图的《山海经》。

俯仰:在低头抬头之间。终宇宙:遍及世界。

  《读HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山海经》是陶渊明HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居时所写13首HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗的第一首。诗的前6句向人们描述:HRef=https://www.qijian.info/list/chuxia/ target=_blank class=infotextkey>初夏之际,草木茂盛,HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟托身丛林而自有其乐,诗人寓居在绿树环绕的草庐,也自寻其趣,耕作之余HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲地读起书来。情调显得是那样的安雅清闲,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然平和,体现出世间万物、包括诗人自身各得其所之妙。

  接下来描写HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书处所的环境。诗人居住在幽深僻远的村巷,与外界不相往来,即使是前来探访的老HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友,也只好驾车掉转而去。他独自高兴地酌酒而饮,采摘园中的蔬菜而食。没有了人世间的喧闹和干扰,是多么的自在与自得啊!HRef=https://www.qijian.info/list/chuxia/ target=_blank class=infotextkey>初夏的阵阵和HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风伴着一场小HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨从东而至,更使诗人享受到HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的清新与惬意。

  诗的最后4句概述HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书活动,抒发HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书所感。诗人在如此清幽绝俗的草庐之中,一边泛读“周王传”,一边流览《HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山海经图》。“周王传”即《穆天子传》,记叙周穆王驾八骏游四海的HRef=https://www.qijian.info/list/shenhua/ target=_blank class=infotextkey>神话HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事;《HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山海经图》是依据《HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山海经》中的HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说绘制的图。从这里的“泛览”、“流观”的HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书方式可以看出,陶渊明并不是为了HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书而HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书,而只是把HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书作为HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居的一种乐趣,一种HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神寄托。所以诗人最后说,在低首抬头HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书的顷刻之间,就能凭借着两本书纵览宇宙的种种奥妙,这难道还不快乐吗?难道还有比这更快乐的吗?

  本诗抒发了一个HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然崇尚者回归HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园的绿色HRef=https://www.qijian.info/list/xionghuai/ target=_blank class=infotextkey>胸怀,诗人在物我交融的乡居体验中,以纯朴真诚的笔触,讴歌了宇宙间博大的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生乐趣,体现了诗人高远HRef=https://www.qijian.info/list/kuangda/ target=_blank class=infotextkey>旷达的HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命境界。

  “群HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟欣有托,吾亦爱吾庐。”诗人起笔以村居实景速写了一幅恬静和谐而充满生机的画面:屋前屋后的大树上冉冉披散着层层茂密的枝叶,把茅屋掩映在一派绿色中,满地的凄凄绿草蓬勃竞长,树绿与草绿相接,平和而充满生机,尽情的展现着大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的和谐与幽静。绿色的上空HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟巢与绿色掩映的地上茅屋呼应,众多的HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟儿们环绕着可爱的小窝歌唱着飞来飞去,重重树帘笼罩的茅屋或隐或现,诗人踏着绿草,徜徉在绿海中,飘逸在大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的怀抱中,在任性自得中HRef=https://www.qijian.info/list/ganwu/ target=_blank class=infotextkey>感悟着HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命的真谛。这是互感欣慰的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然生存形态,是万物通灵的HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命境界,

  四月天耕种基本结束,乘农闲之余,诗人偷闲读一些自己喜欢的书。“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生归有道,衣食固其端”,衣食是HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命必备的物质需求,诗人自耕自足,没有后顾之忧,无须摧眉折腰事权贵,换取五斗粮,在HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神上得到HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由的同时,诗人也有暇余在书本中吮吸无尽的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神食粮,HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活充实而自得,无虑而适意,这样的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活不只是舒畅HRef=https://www.qijian.info/list/yuyue/ target=_blank class=infotextkey>愉悦,而且逍遥美妙。

  “欢然酌春酒,摘我园中蔬。”身居偏僻陋巷,华贵的大车一般不会进来,偶尔也有些老HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友来这里享受清幽。“穷巷隔深辙,颇回HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人车”根据下文的语境应分两句解,上一句是说身居偏僻陋巷隔断了与仕宦贵人的往来。下一句中的“颇回”不是说因深巷路窄而回车拐走,而是说设法拐进来的意思,根据本文语境“颇回”在这里应当是“招致”的意思。老HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友不畏偏远而来,主人很是高兴,拿出亲自酿制的酒,亲自种的菜款待HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友,这里除了表示对HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友的热情外,同时含有诗人由曾经的士大夫转为躬耕农夫自得的欣慰。这是诗人对HRef=https://www.qijian.info/list/laodong/ target=_blank class=infotextkey>劳动者与众不同的观念突破,诗人抛弃做官,顺着自己“爱丘HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”的天性做了农夫,在世俗意识中人们是持否定与非议的。诗人却以“羁HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟恋旧林”世俗超越回归了HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园,是任性自得的选择,且自耕自足衣食无忧,是值得HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美的事。这里凸显诗人以自己辛勤的HRef=https://www.qijian.info/list/laodong/ target=_blank class=infotextkey>劳动果实招待HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友,不但欣慰自豪,而且在HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情上更显得厚重与真挚。

  这里一语双关,既写了环境的滋润和美,又有好HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹来HRef=https://www.qijian.info/list/haoyou/ target=_blank class=infotextkey>好友,HRef=https://www.qijian.info/list/haoyou/ target=_blank class=infotextkey>好友如好HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨一样滋润着诗人心田的寓意。“泛览周王书,流观HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山海图”,这里“泛览”“流观”写的非常随心所欲,好像是在轻松HRef=https://www.qijian.info/list/yuyue/ target=_blank class=infotextkey>愉悦地看戏取乐一样。诗人与HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友在细HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨蒙蒙,微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风轻拂中HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒作乐,谈古论今,引发了诗人对闲余浏览《HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山海经》《穆天子传》的一些HRef=https://www.qijian.info/list/ganxiang/ target=_blank class=infotextkey>感想,诗人欣慰地对HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友说:他不仅是在皈依HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然中觅到了乐趣,还在《六经》以外的《HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山海经》与《穆天子传》的HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说中领略了古往今来的奇异HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风物,诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生境界不但在HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实中得到拔高,而且还在HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史的时空中得到了进一步的补充与升华,这俯仰间的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生收获,真使人欢欣无比!

  与诗HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生命交融一体的不仅是草木飞HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟,还有共享良辰HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景的HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友,诗人体验到不仅是融入HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的怡然兴致,还有书中带来的HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间长河中积淀的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风物赏识,这样的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生快乐,在昏昏然的官场上是无法得到的。诗人在与天地与古今与人与物的交融中,合奏出宇宙运行中至高至美的欢乐篇章。

  此诗貌似信手拈来的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活实况,其实质寓意深远,诗人胸中流出的是一首囊括宇宙境界的HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命赞歌。

陶渊明

陶渊明(约365年—427年),字元亮,(又一说名潜,字渊明)号五柳先生,私谥“靖节”,东晋末期南朝宋初期诗人、文学家、辞赋家、散文家。汉族,东晋浔阳柴桑人(今江西九江)。曾做过几年小官,后辞官回家,从此隐居,田园生活是陶渊明诗的主要题材,相关作品有《饮酒》、《归园田居》、《桃花源记》、《五柳先生传》、《归去来兮辞》等。 ...

陶渊明朗读
()

猜你喜欢

空山野食无烟火,灵籁天声自管弦。我亦从今断荤饮,为公重和石斋篇。

()

男儿独立天地间,太华绝尖一何陗。

子房不肯下萧曹,伯夷本自轻周召。

()

雾捲马蹄尘自起,东风送渡咸阳水。故园花木绿成围,犹向关中见桃李。

闻道春前雪最深,行人僵死薪如金。羲和不肯为日驭,潜入北海分幽阴。

()

太息龙川守,专城美绩传。

方闻歌叔度,俄有谤文渊。

()

岂谓江南别,心如塞上行。苦云摇阵色,乱木搅秋声。
周谷雨未散,汉河流尚横。春司迟尔策,方用静妖兵。

()

漠漠烟村四五家,水清霜落路平沙。

我来欲问梅消息,地冷年年未放花。

()