洞仙歌·咏柳

洞仙歌·咏柳朗读

江南腊尽,早梅花开后,分付新春与垂柳。细腰肢自有入格风流,仍更是、骨体清英雅秀。

永丰坊那畔,尽日无人,谁见金丝弄晴昼?断肠是飞絮时,绿叶成阴,无个事、一成消瘦。又莫是东风逐君来,便吹散眉间一点春皱。

译文

江南年底,早梅花开后,分配新春和垂柳。细腰肢自己有格调风流,于是又是和身体清英很优秀。

永丰坊那畔,一整天没有人,谁看到金丝弄晴天白天?秋海棠花还是种子、未飘散的那时,绿叶成阴,没有一个故事、渐渐的消瘦了。又有谁是东风追逐你而来的呢,就吹散眉间皱纹一点春天。

注释

腊:古代在农历十二月合祭众神叫做腊,因此农历十二月叫腊月。

分付:付托,寄意。

格:格调

骨体:骨架躯体。

永乐坊:地名。在洛阳。

尽日:一整天

金丝:比喻柳树的垂条。

断肠:秋海棠花的别。飞絮:飘飞的像棉絮一般的柳树、芦苇等的种子。

一成:宋时口语,“渐渐”,指一段时间的推移。

参考资料:

1、唐圭璋 等.唐宋词鉴赏辞典(唐五代北宋卷):上海辞书出版社,1988:672-674

2、王水照 朱刚.苏轼诗词文选评:上海古籍出版社,2003:81

洞仙歌·咏柳创作背景

  这首词写作年代不可确考,朱祖谋认为词意与《殢人娇》略同,把它编入宋神宗熙宁十年(1077年)。因为据《纪年录》,这年三月一日,苏轼在汴京与王诜会于四照亭,上王诜侍女倩奴求曲,遂作《洞仙歌》、《殢人娇》与之。《殢人娇》题“小王都尉席上赠侍人”,与《纪年录》所记相合。其词结句,“须信道、司空从来见惯”,对王诜似有规讽。据史载王诜为人“不修细行”,生活糜烂,则他对歌女侍妾,必然轻薄寡情,那么,王诜家中侍女受玩弄、遭冷落的悲苦遭遇也就可想而知了。《洞仙歌》倘真是写给倩奴的,其内容当会与倩奴有关。集中这首词题“咏柳”,可至这首词借柳以喻人。

参考资料:

1、唐圭璋 等.唐宋词鉴赏辞典(唐五代北宋卷):上海辞书出版社,1988:672-674

  这首词上片HRef=https://www.qijian.info/list/xioliu/ target=_blank class=infotextkey>写柳的体态标格和HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风韵之美。起拍说腊尽梅凋,既点明节令,且借宾唤主,由冬梅引出春柳。以“新春”紧承“腊尽”,写腊月已尽,新春来临,早梅开过,HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳萌发。柳丝弄碧,是HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意繁闹的表征,故说“分付新春与HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳”。“分付”,交付之意,着“分付”一词,仿佛春的活力、光彩、妖娆,均凝集于HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳一身,从而突出了柳的形象,HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美了柳的体态。柳枝婀娜,别有一种HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流,很似HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女的细腰。杜甫《绝句漫兴》早有“隔户HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳弱袅袅,恰如十五女儿腰”之句。作者正是抓住了这一特点,称颂她有合格入流的独特HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风韵,并进而用“清英秀雅”四字来品评其骨相。这就写出了HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳的清高、英隽、雅洁、秀丽,见出她与浓艳富丽的浮HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花浪蕊迥然不同。作者把握住HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳的姿质特色,从她的体态美,进而刻画了她的HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格美。

  下片转入对HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳不幸HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇的HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹。换头三句,写HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳境况清寂、丽姿无主。HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安永丰坊多柳,生永丰园一角的HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳,尽管明媚HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光中修饰姿容,分外妖娆,怎奈无人一顾。诗人白居易写过一首《HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳枝词》,据唐人孟棨《本事诗》载:白居易有妾名小蛮,善舞,白氏比为HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳,有“HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳小蛮腰”之句。白居易年事高迈,小蛮还很年轻,“因为HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳之词以托意,曰:‘一树春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风万万枝,嫩于金色软于丝。永丰坊里东南角,尽日无人属阿谁?’”后宣宗听到此词极表HRef=https://www.qijian.info/list/zanshang/ target=_blank class=infotextkey>赞赏,遂命人取永丰柳两枝,移植禁中。作者在这里化用乐天诗意,略无痕迹,但平易晓扬的语句中,却藏有探沉的含义。”断肠“四句,紧承上文,写HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳的HRef=https://www.qijian.info/list/qiku/ target=_blank class=infotextkey>凄苦HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世,说:一到晚春,绿叶虽繁,HRef=https://www.qijian.info/list/liuxu/ target=_blank class=infotextkey>柳絮飘零,她更将百无聊赖,必然日益瘦削、玉肌消减了。煞拍三句,展望前景,愈感茫然。只有东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的吹拂,足可消愁释怨,使蛾眉般的弯弯柳叶,得以应时舒展。正如宋初诗人幸夤逊《柳》诗听说:“既待和HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风始展眉。”这微茫的HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望的霞光在何处,“又莫是”便是严峻而无情的回答。

  全章用HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人法HRef=https://www.qijian.info/list/xioliu/ target=_blank class=infotextkey>写柳,HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳是词中的“主人公”。它身段苗条。体态轻盈,仪容秀雅。然而却HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞无主,被禁锢在园林的一角。感受不到HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光的温暖,也看不到改变HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运的HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望。这婀娜多姿、HRef=https://www.qijian.info/list/luomo/ target=_blank class=infotextkey>落寞HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意的HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳,宛然是骨相清雅、姿丽命蹇的佳人。词中句句写HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳,却句句是写佳人:这佳人或许是向苏轼索词的倩奴,或许是与倩奴HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运相似的HRef=https://www.qijian.info/list/nuxing/ target=_blank class=infotextkey>女性。至少可以说,作者是以婉曲的手法,饱和HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的笔墨,描写了一位HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格清淑呵HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运多舛的HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女形象,对之倾注了HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情。

  宋代词论家彭孙说:“HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物词极不易下,要须字字刻画,字字天然。方为上乘。”(《金粟词话》)HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物含瘟深湛,在于寄托,“贵有不枯不脱之妙。”(《莲子居词话》)苏轼此词正具有这些优点。它句句刻画HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳,清圆流杨,形神兼到,熨贴HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然。并借柳HRef=https://www.qijian.info/list/yuren2/ target=_blank class=infotextkey>喻人,把人的HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格与HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世融入对柳的形神描幕之中。物中有人,亦物亦人,既不粘滞于物,也不脱离听咏课题。就HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格而论,此词缠绵HRef=https://www.qijian.info/list/youyuan2/ target=_blank class=infotextkey>幽怨,娴雅婉丽,曲尽HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风神,天然秀美处有似次韵章质夫的《杨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花词》,而又别具一段倾城之姿。

苏轼

苏轼(1037-1101),北宋文学家、书画家、美食家。字子瞻,号东坡居士。汉族,四川人,葬于颍昌(今河南省平顶山市郏县)。一生仕途坎坷,学识渊博,天资极高,诗文书画皆精。其文汪洋恣肆,明白畅达,与欧阳修并称欧苏,为“唐宋八大家”之一;诗清新豪健,善用夸张、比喻,艺术表现独具风格,与黄庭坚并称苏黄;词开豪放一派,对后世有巨大影响,与辛弃疾并称苏辛;书法擅长行书、楷书,能自创新意,用笔丰腴跌宕,有天真烂漫之趣,与黄庭坚、米芾、蔡襄并称宋四家;画学文同,论画主张神似,提倡“士人画”。著有《苏东坡全集》和《东坡乐府》等。 ...

苏轼朗读
()

猜你喜欢

程子精微谈谷种,谢公近似喻桃仁。

要须精别性情异,方识其言亲未亲。

()

草芽未绿柳先黄,曲槛重门辇路长。冰雪初销流禁禦,羊沟又见水汤汤。

()

贤哉三谢后,分命守开州。卓荦才声重,循良政绩优。

论交当早岁,惜别已深秋。五马驰官道,双旌指驿楼。

()

风吹醉面出南州,两行红裙立马头。

已过落花时节晚,不须再拜苦相留。

()

完山有鸣鸟,其声一何哀。死别徒已矣,生离当告谁。

圣人出应期,玉烛耀九垓。三殇无怨苛,四表罔不谐。

()
黄公渚

鼓枻沧溟去。践山盟、待證鸥鹭。趁禺收浪,海天霞曙。

瀛壖清浅如许。一径处、檀栾青凤舞。炎景敛、日中无暑。

()