次北固山下

次北固山下朗读

次北固山下创作背景

  该首题为《次北固山下》的五律,最早见于唐朝芮挺章编选的《国秀集》。这是诗人在一年冬末春初时,由楚入吴,在沿江东行途中泊舟于江苏镇江北固山下时有感而作的。

参考资料:

1、蘅塘退士 等 .唐诗三百首·宋词三百首·元曲三百首 .北京 :华文出版社 ,2009年11月版 :第104页 .

2、萧涤非 等 .唐诗鉴赏辞典 .上海 :上海辞书出版社 ,1983年12月版 :第365-366页 .

  《次北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下》选自《全唐诗》。次,这里是停泊的意思。北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,现在的江苏镇江北。王湾,洛阳(先河南洛阳)人。

  《次北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下》一诗中,无意HRef=https://www.qijian.info/list/shuoli/ target=_blank class=infotextkey>说理,却在描HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景物、节令之中,蕴含着一种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然理趣的诗句是:海日生残夜,江春入旧年。

写作特色

  HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景,景中含理。

  这是一首五律诗,颈联被明代胡应麟赞为“形容HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,妙绝千古”。时序匆匆交替,这怎不让身在“客路”的诗人顿生HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡之情?诗中“生”“入”用了HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人手法。是HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物一HRef=https://www.qijian.info/list/shuoli/ target=_blank class=infotextkey>说理。却在描HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景物中蕴含理趣。海日生于残夜驱尽HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗,江上HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物呈现“HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意”闯入旧年,赶走严冬,蕴含了时序变迁,新旧交替的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然规律,表现出具有普遍意义的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理,给人HRef=https://www.qijian.info/list/leguan/ target=_blank class=infotextkey>乐观HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极向上的力量。

HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题归纳

  诗中诗人借景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,细致地描绘了HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江下游开阔秀丽的早HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景色,表达了诗人对祖国HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河的HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱,流露出诗人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangchou/ target=_blank class=infotextkey>乡愁HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi2/ target=_blank class=infotextkey>乡思的真挚HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,也表达了诗人HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡和HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅行役诗(类型)。

详细赏析

  诗以对偶句发端,既工丽,又跳脱。“客路”,指作者要去的路。“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”点题中“北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”。作者乘舟,正朝着展现在眼前的“绿水”前进,驶向“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,驶向“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”之外遥远的“客路”。这一联先写“客路”而后写“HRef=https://www.qijian.info/list/xingzhou/ target=_blank class=infotextkey>行舟”,其人在HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南、神驰故里的HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo2/ target=_blank class=infotextkey>飘泊HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅之小景是难得出现的。如果在三峡行船,即使HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风顺而HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风和,却依然波翻浪涌,这样HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风平浪静的小景也是难得出现的。诗句妙在通过“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风正一帆悬”这一小景,把平野开阔、大江直流、波平浪静等等的大景也表现出来了。

  读到第三联,就知道作者是于岁暮腊残,连夜HRef=https://www.qijian.info/list/xingzhou/ target=_blank class=infotextkey>行舟的。潮平而无浪,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风顺而不猛,近看可见江水碧绿,远望可见两岸空阔。这显然是一个晴明的、处处透露着HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天气息的HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚,孤舟扬帆,缓行江上,不觉已到残夜。这第三联,就是表现江上HRef=https://www.qijian.info/list/xingzhou/ target=_blank class=infotextkey>行舟,即将天亮时的情景。

  这一联历来脍炙人口,说:“‘海日生残夜,江春入旧年’,诗人已来少有此句。张燕公(张说)手题政事堂,每示能文,令为楷式。”(《河岳英灵集》)明代胡应麟在《诗薮·内编》里说,“海日”一联“形容HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,妙绝千古”。当残夜还未消退之时,一轮红日已从海上升起;当旧年尚未逝去,江上已呈露HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意。“日生残夜”、“春入旧年”,都表示时序的交替,而且是那样匆匆不可待,这怎不叫身在“客路”的诗人顿生HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡之情呢?这两句炼字炼句也极见功夫。作者从炼意着眼,把“日”与“春”作为新生的HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好事物的象征,提到主语的位置而加以强调,并且用“生”字“入”字使之HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人化,赋予它们以人的意志和HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思。妙在作者无意HRef=https://www.qijian.info/list/shuoli/ target=_blank class=infotextkey>说理,却在描HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景物、节令之中,蕴含着一种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的理趣。海日生于残夜,将驱尽HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗;江春,那江上HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物所表现的“HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意”,闯入旧年,将赶走严冬。不仅HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景逼真,HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事确切,而且表现出具有普遍意义的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活真理,给人以HRef=https://www.qijian.info/list/leguan/ target=_blank class=infotextkey>乐观、HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极、向上的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术鼓舞力量。此句与“沉舟侧畔千帆过,病树前头万木春”有异曲同工之妙。

  海日东升,HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意萌动,诗人放舟于绿水之上,继续向青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山之外的客路驶去。这时候,一群北归的HRef=https://www.qijian.info/list/dayan/ target=_blank class=infotextkey>大雁正掠过晴空。雁儿正要经过洛阳的啊!诗人想起了“雁足传书”的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,还是托雁捎个信吧:雁儿啊,烦劳你们飞过洛阳的时候,替我问候一下家里人。这两句紧承三联而来,遥应首联,全篇笼罩着一层淡淡的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi2/ target=_blank class=infotextkey>乡思HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪。

  诗人乘舟来到北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下,展现在眼前的是HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山青水碧的壮丽HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色。残夜将尽,旭日从水中孕育而出;时令虽在旧年,HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意已经闯入HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南。“海日生残夜,江春入旧年”一联,描写时序交替中的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,暗示着HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光的流逝,蕴含HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然理趣。

  该诗写冬末春初、作者舟泊北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下时看到的两岸HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景。先写青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山重叠,小路蜿蜒,碧波荡漾,小船轻疾。“潮平两岸阔,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风正一帆悬”描摹HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江下游潮涨江阔,波涛滚滚,诗人扬帆东下的壮观,气概HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈。“海日生残夜,江春入旧年”为历来传诵的名句,描绘了昼夜和冬春交替过程中的景象和心中的HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦,由此而引动末句的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi2/ target=_blank class=infotextkey>乡思,以归雁传书表达了作者对HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景和HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi2/ target=_blank class=infotextkey>乡思和谐交融。

  总之,这首诗抒HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人泛舟东行,停船北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下,见潮平岸阔,残夜归雁而引发的HRef=https://www.qijian.info/list/huaixiang/ target=_blank class=infotextkey>怀乡HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思,熔HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景、HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情、HRef=https://www.qijian.info/list/shuoli/ target=_blank class=infotextkey>说理于一炉。全诗和谐HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美,妙趣横生。堪称千古名篇。这首题为《次北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下》的五律,最早见于唐人芮挺章编选的《国秀集》。唐人殷璠选入《河岳英灵集》时题为《HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南意》,但有不少异文:“南国多新意,东行伺早天。潮平两岸失,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风正数帆悬。海日生残夜,江春入旧年。从来观气象,惟向此中偏。”本文系据长期传诵的《次北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下》。

  王湾是洛阳人,一生中,“尝往来吴楚间”。“北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,在今江苏镇江市以北,三面临江。上引《HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南意》中首二句为“南国多新意,东行伺早天。”其“东行”,当是经镇江到HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南一带去。诗人一路行来,当舟次北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下的时候,潮平岸阔,残夜归雁,触发了心中的HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思,吟成了这一千古名篇。诗以对偶句发端,既工丽,又跳脱。“客路”,指作者要去的路。“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”点题中“北固HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”。作者乘舟,正朝着展现在眼前的“绿水”前进,驶向“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,驶向“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”之外遥远的“客路”。这一联先写“客路”而后写“HRef=https://www.qijian.info/list/xingzhou/ target=_blank class=infotextkey>行舟”,其人在HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南、神驰故里的HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo2/ target=_blank class=infotextkey>飘泊HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅之情,已流露于字里行间,与末联的“乡书”、“归雁”,遥相照应。

  这首五律虽然以第三联驰誉当时,传诵后世,但并不是只有两个佳句而已;从整体看,也是相当和谐HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美的。

王湾

王湾作为开元初年的北方诗人,往来于吴楚间,被江南清丽山水所倾倒,并受到当时吴中诗人清秀诗风的影响,写下了一些歌咏江南山水的作品,《次北固山下》就是其中最为著名的一篇。尤其其中“海日生残夜,江春入旧年”两句,得到当时的宰相张说的极度赞赏,并亲自书写悬挂于宰相政事堂上,让文人学士作为学习的典范。由此,这两句诗中表现的那种壮阔高朗的境象便对盛唐诗坛产生了重要的影响。直到唐末诗人郑谷还说“何如海日生残夜,一句能令万古传”,表达出极度钦羡之情。 ...

王湾朗读
()

猜你喜欢

萝月转松色,水流无停川。胸怀忆耆旧,佳句倩谁传。

()

江南水阔疑无地,汉北风高忽似秋。鸿雁定应惊悄悄,麒麟何许泣幽幽。

步兵阮籍唯耽酒,隐士庞公不入州。敢餍朝盘惟苜蓿,封侯浑是烂羊头。

()

明霞烂且都,雨歇霁霄铺。万国楼台莫,孤村烟火晡。

波鳞销琥珀,海色上珊瑚。一抹须弥翠,胭脂月镜孤。

()

天王不西狩,列国多游士。楚狂独何人,长歌向夫子。

慷慨凤德衰,当已胡弗已。晏岁草木蕃,吾道亦云否。

()
许相卿

压水云欲堕,吞江虹未收。野人聊自适,吹篴满沧洲。

()

水仙宫外近黄昏,迤北斜看第几鲲。潮信来特沙卤白,乱星渔火簇城门。

()