娉娉袅袅十三余,豆蔻梢头二月初。
春风十里扬州路,卷上珠帘总不如。
多情却似总无情,唯觉樽前笑不成。
蜡烛有心还惜别,替人垂泪到天明。
赠别二首。唐代。杜牧。 娉娉袅袅十三余,豆蔻梢头二月初。春风十里扬州路,卷上珠帘总不如。多情却似总无情,唯觉樽前笑不成。蜡烛有心还惜别,替人垂泪到天明。
姿态美好举止轻盈正是十三年华,活象二月初含苞待放一朵豆蔻花。
看遍扬州城十里长街的青春佳丽,卷起珠帘卖俏粉黛没有比得上她。
聚首如胶似漆作别却象无情;只觉得酒筵上要笑笑不出声。
案头蜡烛有心它还依依惜别;你看它替我们流泪流到天明。
娉娉袅袅:形容女子体态轻盈美好。十三余:言其年龄。
豆蔻:据《本草》载,豆蔻花生于叶间,南人取其未大开者,谓之含胎花,常以比喻处女。
“春风二句”:说繁华的扬州城中,十里长街上有多少歌楼舞榭,珠帘翠幕中有多少佳人姝丽,但都不如这位少女美丽动人。
“多情”一句:意谓多情者满腔情绪,一时无法表达,只能无言相对,倒象彼此无情。
樽:古代盛酒的器具。
参考资料:
1、吉林大学出版社.唐诗鉴赏大典(十一):吉林大学出版社,2009:34-36
这两首诗是诗人杜牧在大和九年(835年),由淮南节度使掌书记升任监察御史,离扬州奔赴长安,与在扬州结识的歌妓分别之作。
参考资料:
1、吉林大学出版社.唐诗鉴赏大典(十一):吉林大学出版社,2009:34-36
第一首诗是诗人HRef=https://www.qijian.info/list/zengbie/ target=_blank class=infotextkey>赠别一位相好的HRef=https://www.qijian.info/list/geji/ target=_blank class=infotextkey>歌妓的,从同题另一首(“多情却似总无情”)看,彼此HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情相当深挚。不过那一首诗重在“HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别”,这一首却重在HRef=https://www.qijian.info/list/zansong/ target=_blank class=infotextkey>赞颂对方的美丽,引起HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别之意。第一句就形容了一番:“娉娉袅袅”是身姿轻盈HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的样子,“十三余”则是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的芳龄。七个字中既无一个人称,也不沾一个名词,却能给读者完整、鲜明生动的印象,使人如目睹那美丽的倩影。其效果不下于“翩若惊鸿,宛若游龙;荣耀秋菊,华茂春松”(曹植《洛神赋》)那样具体的描写。全诗正面描述HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子美丽的只这一句。就这一句还避实就虚,其造句真算得空灵入妙。第二句不再写HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子,转而写春HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,是将HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花比HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子。“豆蔻”产于HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方,其HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花成穗时,嫩叶卷之而生,穗头深红,叶渐展开,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花渐放出,颜色稍淡。HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方人摘其含苞待放者,美其名曰“含胎HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”,常用来HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻处女。而“二月初”的豆蔻HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花正是这种“含胎HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”,用来HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻“十三余”的小HRef=https://www.qijian.info/list/genu/ target=_blank class=infotextkey>歌女,是形象HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美而又贴切的。而HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花在枝“梢头”,随HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风颤袅者,当尤为可爱。所以“豆蔻梢头”又暗自照应了“娉娉袅袅”四字。这里的HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻不仅语新,而且十分精妙,又似信手拈来,写出人似HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花美,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花因人艳,说它新颖独到是不过分的。一切“如HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花似玉”、“倾国倾城”之类HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻形容,在这样的诗句面前都会黯然失色。而杜牧写到这里,似乎还是一个开始,他的才情尚未发挥尽致。
当时诗人正要离开扬州,“HRef=https://www.qijian.info/list/zengbie/ target=_blank class=infotextkey>赠别”的对象就是他在幕僚HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中结识的一位扬州的HRef=https://www.qijian.info/list/geji/ target=_blank class=infotextkey>歌妓。所以第三句写到“扬州路”。唐代的扬州经济HRef=https://www.qijian.info/list/wenhua/ target=_blank class=infotextkey>文化繁荣,时有“扬一益(成都)二”之称。“春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”句意兴酣畅,渲染出大都会富丽豪华气派,使人如睹十里长街,车水HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马龙,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝招展。这里歌台舞榭密集,HRef=https://www.qijian.info/list/moinu/ target=_blank class=infotextkey>美女如云。“珠帘”是歌楼房栊设置,“卷上珠帘”则看得见“高楼红袖”。而扬州路上不知有多少珠帘,所有帘下不知有多少红衣翠袖的HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人,但“卷上珠帘总不如”。不如谁,谁不如,诗中都未明说,含吐不露。这里“卷上珠帘”四字用得很不平常,它不但使“总不如”的结论更形象,更有说服力;而且将扬州珠光宝气的繁华气象一并传出。诗用压低扬州所有HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人来突出一人之美,有众星拱月的效果。《升庵诗话》云:“书生作文,务强此而弱彼,谓之‘尊题’。”杜牧此处的修辞就是“尊题格”。但由于前两句美妙的HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻,这里“强此弱彼”的写法显得HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然入妙。
杜牧此诗,从意中人写到HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,从HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花写到春城闹市,从闹市写到HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人,最后又烘托出意中人。二十八字挥洒自如,游刃有余,真俊爽轻利之至。别HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人不用一个“你(君、卿)”字;HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美人不用一个“女”字;甚至没有一个“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”字、“美”字,“不著一字”而能“尽得HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流”。语言空灵清妙,贵有个性。
第二首抒HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人对妙龄HRef=https://www.qijian.info/list/genu/ target=_blank class=infotextkey>歌女HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。
齐、梁之际的江淹曾经把HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情概括为“黯然销魂”四字。但这种HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的表现,却因人因事的不同而千差万别,这种HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情本身,也不是“悲”、“愁”二字所能了得。杜牧此诗不用“悲”、“愁”等字,却写得坦率、真挚,道出了HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别时的真情实感。
诗人同所爱不忍HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别,又不得不HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情是千头万绪的。“多情却似总无情”,明明多情,偏从“无情”着笔,著一“总”字,又加强了语气,带有浓厚的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情色彩。诗人爱得太深、太多情,以至使他觉得,无论用怎样的方法,都不足以表现出内心的多情。别筵上,凄然相对,象是彼此无情似的。越是多情,越显得无情,这种HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别时最真切的感受,诗人把它写出来了。“唯觉樽前笑不成”,要写HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦,他又从“笑”字入手。一个“唯”字表明,诗人是多么想面对HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人,举樽道别,强颜欢笑,使所爱欢欣。但因为HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,却挤不出一丝笑容来。想笑是由于“多情”,“笑不成”是由于太多情,不忍HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别而事与愿违。这种看似HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾的情态描写,把诗人内心的真实感受,说得HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉尽致,极有情味。
题为“HRef=https://www.qijian.info/list/zengbie/ target=_blank class=infotextkey>赠别”,当然是要表现人的HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别之情。然而诗人又撇开自己,去写告别宴上那燃烧的蜡烛,借物HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情。诗人带着极度HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情去看周围的世界,于是眼中的一切也就都带上了HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤色彩。这就是刘勰所说的:“属采附声,亦与心而徘徊”(《文心雕龙·物色》)。“蜡烛”本是有烛芯的,所以说“蜡烛有心”;而在诗人的眼里烛芯却变成了“HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别”之心,把蜡烛HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人化了。在诗人的眼里,它那彻夜流溢的烛泪,就是在为男女主人的HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别而伤心了。“替人垂泪到天明”,“替人”二字,使意思更深一层。“到天明”又点出了告别HRef=https://www.qijian.info/list/yanyin/ target=_blank class=infotextkey>宴饮HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间之长,这也是诗人不忍分离的一种表现。
诗人用精炼流畅、清爽俊逸的语言,表达了悱恻缠绵的HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流蕴藉,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境深远,余韵不尽。就诗而论,表现的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情还是很深沉、很真挚的。杜牧为人刚直有节,敢论列大事,却也不拘小节,好歌舞,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情颇张,此诗亦可见此意。
杜牧(公元803-约852年),字牧之,号樊川居士,汉族,京兆万年(今陕西西安)人,唐代诗人。杜牧人称“小杜”,以别于杜甫。与李商隐并称“小李杜”。因晚年居长安南樊川别墅,故后世称“杜樊川”,著有《樊川文集》。 ...
杜牧。 杜牧(公元803-约852年),字牧之,号樊川居士,汉族,京兆万年(今陕西西安)人,唐代诗人。杜牧人称“小杜”,以别于杜甫。与李商隐并称“小李杜”。因晚年居长安南樊川别墅,故后世称“杜樊川”,著有《樊川文集》。
题慈恩寺元遂上人院。唐代。许棠。 竹槛匝回廊,城中似外方。月云开作片,枝鸟立成行。径接河源润,庭容塔影凉。天台频去说,谁占最高房。
汝宁徐使君 其九。明代。李攀龙。 三河名郡郁如林,治行看君结主深。但使便宜长得请,守臣无意赐黄金。
晚泊廖村。明代。王弘诲。 旅宿依沙际,帆樯两岸阴。村舂涵树乱,市酿傍花斟。风定猿声密,波澄鸟语沉。客怀聊自慰,清夜听歌音。
鹦鹉才高失帝庭,人间穷达转冥冥。久将尘土抛金紫,自慱声华付汗青。
避地盟寒空卜筑,招魂歌就或来听。笛声莫怆山阳舍,琴操期闻中散灵。
岳州临江驿见亡友凌溪子题壁怆然兴怀倚韵追悼 其二。明代。顾璘。 鹦鹉才高失帝庭,人间穷达转冥冥。久将尘土抛金紫,自慱声华付汗青。避地盟寒空卜筑,招魂歌就或来听。笛声莫怆山阳舍,琴操期闻中散灵。