醉花间·休相问

醉花间·休相问朗读

休相问,怕相问,相问还添恨。春水满塘生,鸂鶒还相趁。

昨夜雨霏霏,临明寒一阵。偏忆戍楼人,久绝边庭信。

译文

不要问,怕人问,相问会增添几多怨恨。碧绿的春水涨满池塘,双双嬉戏的紫鸳鸯正拨动春心。

昨天夜里春雨纷纷,天明时阵阵寒气相侵,偏又想起远征戍边的他,很久很久未收到边关的信。

注释

醉花间:唐教坊曲,《词谱》引《宋史·乐志》入“双调”。四十一字,前片三仄韵,一叠韵,后片三仄韵。

鸂鶒(xī chì):一种水鸟,头有缨,尾羽上矗如舵,羽毛五彩而多紫色,似鸳鸯稍大,故又名紫鸳鸯。趁:趁便,乘机。

夜:一作“日”。霏霏(fēi):雨雪盛貌。

临明:即将天明。寒一阵:犹言阵阵寒气。

戍楼:边防驻军的瞭望楼。

绝:无,没有。边庭:边地,边塞。

参考资料:

1、唐圭璋 等 .唐宋词鉴赏辞典(唐·五代·北宋) :上海辞书出版社 ,1988 :231-232 .

2、钱国莲 等 .花间词全集 :当代世界出版社 ,2002 :110 .

3、房开江 崔黎民 .花间集全译 :贵州人民出版社 ,1990 :335-336 .

4、陈如江 .花间词 :浙江教育出版社 ,2007 :122-123 .

  毛文锡是西蜀代表词人之一,尤工小词,此阕为其杰作,素受赞诵,沈初有诗曰:“助教(温庭筠)新词《菩萨蛮》,司徒(毛文锡)绝调《醉HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花间》。晚唐HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格无逾比,莫道诗家降格还。”HRef=https://www.qijian.info/list/tuichong/ target=_blank class=infotextkey>推崇其为一代诗雄。文锡词多“以质直见情致”,此阕却写得含蓄婉转,曲致其意,颇耐寻味,表现出HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格的多样化。

  此词破题用“陡健之笔”(《词徽》卷五),劈头便云:“休相问,怕相问,相问还添恨。”云起HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马面,突兀而来,挟带着强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。词用口语,用民间HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学的重复、回环的手法,语言流利清新。通观全篇,乃替HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇设辞,有个性特征。女主人公不愿人问,更怯惧人问,唯恐平空再增添一段怅恨伤心;既云“添恨”,显见心头已有恨郁积。所“恨”什么?怕“问”什么?为什么“相问”会如此深深地触动心底隐痛?首三句无端而降,平地起波,顿时结成一个悬念。接下“春水”两句并不予回答,而是宕开一笔,折入景中,拉展出一卷HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意图。女主人以徘徊HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘畔,只见:微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风徐拂,春水满塘,碧池如镜,洗映蓝天;水面上浮游着三五成群的紫色鸂鶒,头披五彩缨,双双相嬉,活泼的生机,不时打破HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘的宁静。画面讲究色彩,动静相映。这幅画深有寓意,不仅“春水”交代时令,“HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘”交代HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点,更主要的是“鸂鶒相趁”表面HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,实际暗示幸福的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。“鸂鶒”,一种水HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟,头有缨,尾羽上矗如舵,羽毛五彩而多紫色,似鸳鸯稍大,故又名紫鸳鸯。HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花间派词人常将之视作鸳鸯来咏写。“趁”,因利乘便之意,词指鸂鶒双双相嬉、爱抚。词人写鸳鸯,鸂鶒,“不是HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟中偏爱尔,为缘交颈睡南塘”(牛峤《望HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南》),是以双双相随的水HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟象征美满恩爱的HRef=https://www.qijian.info/list/hunyin/ target=_blank class=infotextkey>婚姻。至此,读者依稀感到女主人公的“恨”,似与HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的缺憾有关,但悬念仍未解。

  过片二句承上片结句而来,由HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘水涨而翻忆昨夜HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,是“春水”句的补足和延伸;水因HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨而涨。一夜HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霏霏,HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨带寒意,临明一阵逼人。词化用唐韩偓《懒起》:“昨夜三更HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,临明一阵寒。HRef=https://www.qijian.info/list/haitang/ target=_blank class=infotextkey>海棠HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花在否?侧卧卷帘看”诗句,暗示女主人公彻夜不眠,卧听HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨声。画面色彩气氛由热转为冷,自上片HRef=https://www.qijian.info/list/chunjiang/ target=_blank class=infotextkey>春江水暖跌入临明HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨寒,HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情也随之暗转。临明的寒意,侵人肌肤,女主人公由自己身上寒,推想到“伊人”的寒暖,而牵肠挂肚,逼出煞拍二句“偏忆戍楼人,久绝边庭信”。“戍楼”,HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人所居,挑明女主人公身份,原来是个独居闺房的边防HRef=https://www.qijian.info/list/junren/ target=_blank class=infotextkey>军人的HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子。HRef=https://www.qijian.info/list/zhangfu/ target=_blank class=infotextkey>丈夫万里从戎,边庭音信久已断绝。HRef=https://www.qijian.info/list/shengsi/ target=_blank class=infotextkey>生死未卜,寒暖不知,不能不使HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子终日牵挂,惊忧怅悲,正是“可怜无定河边骨,犹是HRef=https://www.qijian.info/list/chungui/ target=_blank class=infotextkey>春闺梦里人”(陈陶《陇西行》)。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾二句,如泣如诉,解开了全阕的悬念,词旨大明,乃HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念征夫。这才明白:女主人公为什么在词首启唇即哀诉:“休相问,怕相问,相问还添恨。”原来她怕人家问她远征HRef=https://www.qijian.info/list/zhangfu/ target=_blank class=infotextkey>丈夫的消息。也才明白:她闲步HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘,是为了避开人目,排遣愁怀。不料HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景虽美,“触景更添恨”,水HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟双双成对,自己却茕独只影,说不出的凄愁HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感。因HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色而生春心,因春心而触春恨。故过片心境迅即浸入彻骨春寒之中。煞拍如泉流归海,回环通首,源流有尽而不尽之意。况周颐评曰:“《HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花间集》毛文锡三十一首,余祇喜其《醉HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花间》后段‘昨夜HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霏霏’数语,情景不奇,写出正复不易,语淡而真,亦轻清,亦沈着”(《餐樱庑词语》)。

毛文锡

唐末五代时人,字平珪,高阳(今属河北人),一作南阳(今属河南)人。年十四,登进士第。已而入蜀,从王建,官翰林学士承旨,进文思殿大学士,拜司徒,蜀亡,随王衍降唐。未几,复事孟氏,与欧阳烔等五人以小词为孟昶所赏。《花间集》称毛司徒,著有《前蜀纪事》《茶谱》,词存三十二首,今有王国维辑《毛司徒词》一卷。 ...

毛文锡朗读
()

猜你喜欢

钱之江

翳其性之慎独兮,托其根在空谷兮。帝命专于南服兮,不与春荣相逐兮。

眇幽怀之谁陈兮,江离杜若与邻兮。湘累之佩可纫兮,或全我之天真兮。

()
孙应时

芹泮青灯夜,山亭皂盖春。重更双使节,总为两淮民。

德意人人浃,工夫事事新。帝城车马外,才此寄经纶。

()

今年冬至暖于春,细雨空阶草色新。应是苍天怜赤子,无衣无褐未为贫。

()
萧劳

话到劫灰宁忍闻,交游瞥眼死生分。峰从别后重招我,花再开时不见君。

空对低云堕双泪,更无宿草认孤坟。魂留应傍佳山水,酹酒哦诗向夕曛。

()

凌兢度三峡,窈窕复一原。绝壁拥苍翠,奔流逝潺湲。

闻昔避世人,寄此茅三间。壮节未云远,高风杳难攀。

()

久坐不觉暝,罗衣怯晚风。远星随月后,孤屿入云中。

归鸟争栖树,浮烟欲蔽空。天涯一长望,怀思正无穷。

()