水调歌头·游览

水调歌头·游览朗读

瑶草一何碧,春入武陵溪。溪上桃花无数,枝上有黄鹂。我欲穿花寻路,直入白云深处,浩气展虹霓。只恐花深里,红露湿人衣。

坐玉石,倚玉枕,拂金徽。谪仙何处?无人伴我白螺杯。我为灵芝仙草,不为朱唇丹脸,长啸亦何为?醉舞下山去,明月逐人归。

译文

瑶草多么碧绿,春天来到了武陵溪。溪水上有无数桃花,花的上面有黄鹂。我想要穿过花丛寻找出路,却走到了白云的深处,彩虹之巅展现浩气。只怕花深处,露水湿了衣服。

坐着玉石,靠着玉枕,拿着金徽。被贬谪的仙人在哪里,没有人陪我用田螺杯喝酒。我为了寻找灵芝仙草,不为表面繁华,长叹为了什么。喝醉了手舞足蹈地下山,明月仿佛在驱逐我回家。

注释

水调歌头:词牌名,又名“元会曲”“台城游”“凯歌”“江南好”“花犯念奴”等。双调九十五字,平韵(宋代也有用仄声韵和平仄混用的)。相传隋炀帝开汴河自制《水调歌》,唐人演为大曲, “歌头”就是大曲中的开头部分。

瑶草:仙草。

武陵溪:指代幽美清净、远离尘嚣的地方。武陵:郡名,大致相当于今湖南常德。桃源的典故在后代诗词中又常和刘晨、阮肇入天台山遇仙女的传说混杂在一起。

枝:一作“花”。

倚:依。一作“欹”。

金徽:金饰的琴徽,用来定琴声高下之节。这里指琴。

谪仙:谪居人间的仙人。

螺杯:用白色螺壳雕制而成的酒杯。

灵芝:菌类植物。古人以为灵芝有驻颜不老及起死回生之功,故称仙草。

参考资料:

1、邓乔彬 .豪放词萃 .上海 :华东师范大学出版社 ,2000 :27 .

2、王步高 等 .唐宋诗词鉴赏 .北京 :北京大学出版社 ,2003 :268 .

水调歌头·游览创作背景

  此词为黄庭坚春行纪游之作。黄庭坚曾参加编写《神宗实录》,以文字讥笑神宗的治水措施,后来又被诬告为“幸灾谤国”,因此他晚年两次被贬官西南。此诗大约写于作者晚年被贬谪时期。

参考资料:

1、周汝昌 等 .唐宋词鉴赏辞典(唐·五代·北宋卷) .上海 :上海辞书出版社 ,1988 :768-770 .

2、唐圭璋 等 .唐宋诗词鉴赏辞典 .合肥 :安徽文艺出版社 ,2000 :237 .

  此词为春行HRef=https://www.qijian.info/list/jiyou/ target=_blank class=infotextkey>纪游之作,词人采用HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想的镜头,描写神游“桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花源”的情景,反映了他出世、入世交相冲撞的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生观,表现了他对污浊的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满以及不愿媚世求荣、与世同流合污的品德。据此看来,此词大约写于词人被HRef=https://www.qijian.info/list/bianzhe/ target=_blank class=infotextkey>贬谪时期。

  HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头一句,词人采用比兴手法,热情HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美瑶草(仙草)像碧玉一般可爱,使词作一开始就能给人一种HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的印象,激起人们的兴味,把读者不知不觉地引进作品的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术境界中去。从第二句开始,则用倒叙的手法,逐层描写HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙世界的美丽景象。

  “春入武陵溪”,具有承上启下的作用。这里,词人巧妙地使用了陶渊明《桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花源记》的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故。陶渊明描写这种子虚乌有的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想国度,表现他对HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满。黄庭坚用这个HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,其用意不言自明。这三句写词人HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天来到“桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花源”,那里溪水淙淙,到处盛开着桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,树枝上的黄鹂不停地唱着婉转悦耳的歌。

  “我欲穿HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花寻路”三句,写词人想穿过桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花源的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花丛,一直走向飘浮白云的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山顶,一吐胸中浩然之气,化作虹霓。这里,词人又进一步曲折含蓄地表现对HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满,HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想能找到一个可以HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由施展才能的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想世界

  然而“祇恐HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花深里,红露湿人衣”两句,曲折地表现他对纷乱人世的HRef=https://www.qijian.info/list/yanjuan/ target=_blank class=infotextkey>厌倦但又不甘心离去的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾。词人采用HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻和象征手法很富有令人咀嚼不尽的诗味。

  “红露湿人衣”一句,是从王维诗句“HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山路元无HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,空翠湿人衣”(《HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山中》)脱化而来,黄庭坚把“空翠”换成“红露”,化用前人诗句,天衣无缝,浑然一体。

  下片继写作者孤芳自赏、不同凡俗的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想。词人以丰富的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,用“坐玉石、倚玉枕、拂金徽(弹瑶琴)”表现他的志行高洁、与众不同。“谪仙何处?无人伴我白螺杯”两句,表面上是说李白不在了,无人陪他HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒,言外之意,是说他缺乏HRef=https://www.qijian.info/list/zhiyin/ target=_blank class=infotextkey>知音,感到异常HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞。他不以时人为HRef=https://www.qijian.info/list/zhiyin/ target=_blank class=infotextkey>知音,反而以HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人为HRef=https://www.qijian.info/list/zhiyin/ target=_blank class=infotextkey>知音,曲折地表达出他对HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满。

  “我为灵芝仙草”两句,表白他到此探索的真意。“仙草”即HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头的“瑶草”,“朱唇丹脸”指第三句“溪上桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”。苏轼咏黄州定惠院HRef=https://www.qijian.info/list/haitang/ target=_blank class=infotextkey>海棠诗云:“朱唇得酒晕生脸,翠袖卷纱红映肉。”HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花容美艳,大抵略同,故这里也可用以说桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。这两句是HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻和象征的语言,用意如李白《HRef=https://www.qijian.info/list/nigu/ target=_blank class=infotextkey>拟古十二首》之四所谓“耻掇世上艳,所贵心之珍”。“长啸亦何为”意谓不必去为得不到功HRef=https://www.qijian.info/list/mingli/ target=_blank class=infotextkey>名利禄而HRef=https://www.qijian.info/list/youchou/ target=_blank class=infotextkey>忧愁HRef=https://www.qijian.info/list/tanxi/ target=_blank class=infotextkey>叹息。

  这首词中的主人公形象,高华超逸而又不落尘俗,似非食人间烟火者。词人以静穆平和、俯仰自得而又颇具仙HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风道骨的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格,把HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然界的溪HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山描写得无一点尘俗气,其实是要HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象世界中构筑一个自得其乐的世外境界,自己陶醉、流连于其中,并以此与充满权诈机心的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会抗争,忘却尘世的纷纷扰扰。

黄庭坚

黄庭坚(1045.8.9-1105.5.24),字鲁直,号山谷道人,晚号涪翁,洪州分宁(今江西省九江市修水县)人,北宋著名文学家、书法家,为盛极一时的江西诗派开山之祖,与杜甫、陈师道和陈与义素有“一祖三宗”(黄庭坚为其中一宗)之称。与张耒、晁补之、秦观都游学于苏轼门下,合称为“苏门四学士”。生前与苏轼齐名,世称“苏黄”。著有《山谷词》,且黄庭坚书法亦能独树一格,为“宋四家”之一。 ...

黄庭坚朗读
()

猜你喜欢

十顷平湖一簇山,湖山佳处著朱阑。

分阶草色迎春绿,漱石泉声入夜寒。

()
陈肇兴

不信人生果是浮,茫茫今古一川流。繁华过眼都春梦,儿女催人到白头。

药鼎丹炉供事业,桐鞋竹杖傲王侯。香山图画洛中宴,一样婆娑醉未休。

()

此日经过高盖下,忽忆去年高盖峰。秪见黄花似往日,那堪衰鬓向秋风。

烟霞不断重阳路,勋业犹疑三径松。旧国萧条岁复晏,布袍芒屩意何穷。

()

阖闾城外几烽烟,非复淮阳卧阁年。坐啸江山奇策定,仰看星斗壮心悬。

石头云逐东征马,扬子波回北饷船。乱后不堪吴税重,行春海上问荒田。

()

君子如真金,真金刚不改。小人如浮云,瞬目多变态。

随世良独难,殉道乃无悔。近日崔菊坡,坚卧辞鼎鼐。

()

清风峡里水清泠,不但琮琤可静听。秋桂秋兰在深谷,更堪鼻观挹幽馨。

()