蝶恋花·蝶懒莺慵春过半

蝶恋花·蝶懒莺慵春过半朗读

译文

春光已消逝大半,蝴蝶懒得飞舞,黄莺也有此倦怠,风卷花落,残红满院。红日偏西,午醉未醒,光线渐暗,帘幕低垂,此情此景,使人感到情懒意慵,神倦魂销。

暮春景致处处皆能生愁懒于梳妆打扮,一切景物都成为愁的触媒,而又无人可以倾诉。煞拍宕开,谓此情将不会一无依托,杨花尚有东风来吹拂照管,难道自身连杨花也不如吗?

注释

慵(yōng):懒。

残红:指凋残的花,落花。

幕:这里指窗帷。

鬓鬅(bìn péng):蓬松,指头发松散的样子。

黛:一种青黑色的颜料,古时女子用来画眉。

愁媒:引起悉愁情的媒介。这里指暮春景致处处皆能生愁。

消遣:消解,排遣。

系绊:这里是“维系”的意思,还可以引申为“寄托、有着落”。

杨花:指柳絮,是离愁别绪的代名词。

管:照管。

参考资料:

1、朱德才主编.增订注释全宋词 1:文化艺术出版社,1997.12:第289页

2、王思宇.苏轼诗词集:巴蜀出版社,1996年

3、刘默,陈思思,黄桂月编著.宋词鉴赏大全集 上:中国华侨出版社,2012.09:第186页

蝶恋花·蝶懒莺慵春过半创作背景

  《蝶恋花》约作于宋英宗治平三年(1066年)三月。是时,东坡31岁,丧妻九个月。为抒发思妻之幽情,作此词以怀念之。

参考资料:

1、叶嘉莹主编.苏轼词新释辑评 上册:中国书店,2007.1:第87页

  苏轼词在HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放以外,也显HRef=https://www.qijian.info/list/wanyue/ target=_blank class=infotextkey>婉约含羞,《蝶恋HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花》词中即写HRef=https://www.qijian.info/list/guiyuan/ target=_blank class=infotextkey>闺怨HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子,缠绵动人。这首词以种种柔美的意象,塑造出一个多愁善感的HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女形象;以HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意阑珊的景象,烘托出HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春的复杂心绪。

  上阕由HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景过渡到HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人。全词以哀景引入,“懒、慵”乃倦怠样,“蝶、莺”本为无情HRef=https://www.qijian.info/list/dongwu/ target=_blank class=infotextkey>动物,词人却以主观情感灌入,描画了两物的慵懒散漫。后以“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”承接,更于慵懒外平添HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟,“残”为HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落凌乱之形,暗含残败颓靡;“满”字作结,残红遍地,满布小院的情状即刻呈现眼前。全词前三句HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,由HRef=https://www.qijian.info/list/hudie/ target=_blank class=infotextkey>蝴蝶、黄莺的慵懒,转入HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落残红的HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥,为下文HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人作铺垫,奠定了HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨凄楚的氛围。面对这“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/songchun/ target=_blank class=infotextkey>送春归”、“无计留春住”的情景,心事重重的HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女,不免触目HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情,倍添HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥之感。

  “午醉未醒红日晚,HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏帘幕无人卷”,这两句由景及人,主人公午醉未醒,红日已晚,HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏及至,帘幕低垂。此乃日落HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏时分,HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公应为一名HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子,睡眼惺忪之时,天已慢慢暗沉下来,“帘幕无人卷”从侧面写出HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子慵懒倦怠之象。景中含情,人中显意,全词上阕由景及人,细致描摹出一幅残败HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥的HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女HRef=https://www.qijian.info/list/guiyuan/ target=_blank class=infotextkey>闺怨图,色调浓郁低沉。

  下阕直入,展开对HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物外表与内心的描写,细腻地展现出主人公独居闺房之中的情形。“云鬓箭松眉黛浅”,首句以形写神,写因HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春而懒于梳洗,以下承上刻画HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思之重。鬓发散乱,眉间黛墨浅淡,不饰打扮、素面朝天的HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子形象显露无疑。这个HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子之所以不修边幅,乃是“愁”字作祟,无尽HRef=https://www.qijian.info/list/chouyuan/ target=_blank class=infotextkey>愁怨,无处倾诉。“总”是起领,将HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子悠悠“愁媒”一语道尽,见景思愁,见人思愁,万事万物在HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子眼中“总是愁媒”。而这愁却无人可排遣,“欲诉”写尽HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望倾诉、HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望排遣的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理,但是“谁消遣”的疑问却暗含“无人消遣”的答案,五字将HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉沉重的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情入木三分地刻画出来,凄楚难耐。

  “未信此情难系绊,杨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花犹有东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风管”一句,以否定词“未信”领起,虽明言“未信”,却隐隐传递出“信”意,HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞在这断言般的词句中传达而出。随后HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子自比杨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,“杨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花犹有东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风管”,杨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花似HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花非HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,在HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花中身价不高,且随HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风飘荡,有似薄命红颜,一无依托。这里HRef=https://www.qijian.info/list/jijing/ target=_blank class=infotextkey>即景取喻,自比杨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉之情以旷语出之,愈觉凄恻动人。女人以HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/yuren2/ target=_blank class=infotextkey>喻人,命薄如杨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,将其HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子无所依傍、“难系绊”的深情道出。

  词的HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾耐人寻味,创造出新HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,写出了HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女的HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感与天真大胆交织的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理,显得不同凡响,别具一格。全词以种种柔美的意象,塑造出一个多愁善感的HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女形象;以HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意阑珊的景象,烘托出HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春的复杂心绪,表达对HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念。

苏轼

苏轼(1037-1101),北宋文学家、书画家、美食家。字子瞻,号东坡居士。汉族,四川人,葬于颍昌(今河南省平顶山市郏县)。一生仕途坎坷,学识渊博,天资极高,诗文书画皆精。其文汪洋恣肆,明白畅达,与欧阳修并称欧苏,为“唐宋八大家”之一;诗清新豪健,善用夸张、比喻,艺术表现独具风格,与黄庭坚并称苏黄;词开豪放一派,对后世有巨大影响,与辛弃疾并称苏辛;书法擅长行书、楷书,能自创新意,用笔丰腴跌宕,有天真烂漫之趣,与黄庭坚、米芾、蔡襄并称宋四家;画学文同,论画主张神似,提倡“士人画”。著有《苏东坡全集》和《东坡乐府》等。 ...

苏轼朗读
()

猜你喜欢

心悸西江浪似山,眼明僧舍一窗闲。

从今要见庐山面,画作屏风静处看。

()

茫茫云海浩无边。天与谁相连。舳舻万里来往,有祷必安全。专掌握,雨晹权。属丰年。琼卮玉醴,飨此精诚,福庆绵绵。

()

敢肆鲜卑胆,来从内地窥。斤将伤到鼻,燃已急当眉。

云压三江动,乌啼万井危。要津犹可据,吾忆李鸦儿。

()

泊船香炉峰,始与子相识。寄书邗江上,诒我峰下石。

缘以湘水竹,携持与南北。永怀故人欢,不愿百金易。

()

暮随白云至,山月尚未出。言寻石门幽,谷口烟萝密。

欣逢采樵人,招我入禅室。昙花空外香,石溜岩下急。

()

能使时平四十春,开元圣主得贤臣。
当时姚宋并燕许,尽是骊山从驾人。

()