竹枝词二首·其二。唐代。刘禹锡。 楚水巴山江雨多,巴人能唱本乡歌。今朝北客思归去,回入纥那披绿罗。
巴山楚水江上雨水多,巴人擅长吟唱本乡歌。
今朝北方客子思归去,回乡迎来纥那披绿罗。
楚水巴山:楚水:①水名。一名乳水。即今陕西省商县西乳河。楚水注之,水源出上洛县西南楚山。昔四皓隐于楚山,即此山也。其水两源合舍于四皓庙东,又东迳高车岭南,翼带众流,北转入丹水(北魏郦道元《水经注·丹水》)。②泛指古楚地的江河湖泽。巴山:①大巴山。巴山夜雨涨秋池。②泛指巴蜀一带。
楚水巴山:泛指蜀楚之地的山水。
巴人:此诗中指古巴州人。
北客:作者自指,言客有思乡情也。
纥(hé)那:踏曲的和声。绿罗:①绿色的绮罗。②比喻绿水微波。③荔枝名。川人有称荔枝为绿罗者。诗中所指解释历未能统一。三种解释者皆有,也都讲得通。
参考资料:
1、梁守中.刘禹锡诗文选译.成都:巴蜀书社,1990:42
2、萧涤非 等.唐诗鉴赏辞典.上海:上海辞书出版社,1983:831-832
3、张国举.唐诗精华注译评.长春:长春出版社,2010:476-477
刘禹锡于唐穆宗长庆二年(822)正月至长庆四年(824)夏在夔(kuí)州任刺史,作《竹枝词》十一首。十一首《竹枝词》分为两组,这是其中一组二首,作于另九首(《竹枝词九首》)之后,大约是诗人前组九首完成后,又重新创做完成的。
参考资料:
1、梁守中.刘禹锡诗文选译.成都:巴蜀书社,1990:42
2、萧涤非 等.唐诗鉴赏辞典.上海:上海辞书出版社,1983:831-832
《竹枝词》是古代四川东部的一种HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌,HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民边舞边唱,用鼓和短笛伴奏。赛歌时,谁唱得最多,谁就是优胜者。刘禹锡任夔州刺史时,非常HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱这种HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌,他HRef=https://www.qijian.info/list/xuexi/ target=_blank class=infotextkey>学习HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原作《九歌》的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,采用了当地HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌的曲谱,制成新的《竹枝词》,描写当地HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水HRef=https://www.qijian.info/list/fengsu/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风俗和男女HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情,富于HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活气息。体裁和七言绝句一样。但在写作上,多用白描手法,少用HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,语言清新活泼,生动流畅,HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌气息浓厚。刘禹锡创作多首《竹枝词》,分两组,这是其中一组的第二首。
第二首不像第一首那样以谐音写含蓄情事,而是从身居蜀地耳闻巴人歌唱HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然引发HRef=https://www.qijian.info/list/huaixiang/ target=_blank class=infotextkey>怀乡幽思。
首句“楚水巴HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山江HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨多”看似平易概括的摹写却流露出诗人因王叔文派HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治革新案多年HRef=https://www.qijian.info/list/bianzhe/ target=_blank class=infotextkey>贬谪远任的HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦。楚地巴HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山远离HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安,虽然暂时避开HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治漩涡,但对于心HRef=https://www.qijian.info/list/huaiyuan/ target=_blank class=infotextkey>怀远大HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负的诗人来说却是心仍有不甘的。“总为浮云能蔽日,HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安不见使人愁。”(李白《登金陵凤凰台》)这也许正是诗人内心最真实的想法。这不能不使人HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦,伤心HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意下也属正常。压在心头的大石无法移开,难以消除的HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞和烦闷更无法排遣。江HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨又来,淅沥不歇,更添HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情。
“巴人能唱本乡歌。”于此HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情怀思之下巴人乡歌又传入耳。“歌者那知听者愁,一声一叹总牵情。”巴人歌唱本属常有之事,诗人却将其平常事入诗中,可见诗人自己心绪却是常常不平静的。HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然不是只因耳听巴人歌声才起的不平静,人总是会因某事而及他情。这是再HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然正常不过的了。本来由江HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨多引起的HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情再又由巴人的歌唱更是HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪上加霜了。
闻歌HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然引出下两句:“今朝北客HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归去,回入纥那披绿罗。”HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安,不算是自己的归处,多次的HRef=https://www.qijian.info/list/bianzhe/ target=_blank class=infotextkey>贬谪打击,他怕是早已对HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治不怀HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望了,HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安那里只是自己的伤心地而已。至于诗人想归何处,可以从诗句中推测。《纥那》当是诗人HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡的乡歌。身披绿色绮罗踏着《纥那》曲的和声边舞边歌的乡人想必是欢迎自己归来的一朝离乡,飘零天涯。也只有那里才不排拒自己。因有这样的想法,窗外的绿水微波渐渐幻成HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡人身上迎HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风而舞迎己归来的绿色绮罗,耳边听闻的《纥那》节拍又显得那样的清晰明了。
HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗歌词的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格明快活泼,有浓郁的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活气息和鲜明的HRef=https://www.qijian.info/list/minsu/ target=_blank class=infotextkey>民俗特色。如同HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原作《九歌》一样,刘禹锡从当地HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌中汲取素材,变HRef=https://www.qijian.info/list/minsu/ target=_blank class=infotextkey>民俗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情为文人HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风雅,创作出有别于文人HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学的HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌体诗歌,显示了HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学创作中雅俗互补的重要意义。
刘禹锡(772-842),字梦得,汉族,中国唐朝彭城(今徐州)人,祖籍洛阳,唐朝文学家,哲学家,自称是汉中山靖王后裔,曾任监察御史,是王叔文政治改革集团的一员。唐代中晚期著名诗人,有“诗豪”之称。他的家庭是一个世代以儒学相传的书香门第。政治上主张革新,是王叔文派政治革新活动的中心人物之一。后来永贞革新失败被贬为朗州司马(今湖南常德)。据湖南常德历史学家、收藏家周新国先生考证刘禹锡被贬为朗州司马其间写了著名的“汉寿城春望”。 ...
刘禹锡。 刘禹锡(772-842),字梦得,汉族,中国唐朝彭城(今徐州)人,祖籍洛阳,唐朝文学家,哲学家,自称是汉中山靖王后裔,曾任监察御史,是王叔文政治改革集团的一员。唐代中晚期著名诗人,有“诗豪”之称。他的家庭是一个世代以儒学相传的书香门第。政治上主张革新,是王叔文派政治革新活动的中心人物之一。后来永贞革新失败被贬为朗州司马(今湖南常德)。据湖南常德历史学家、收藏家周新国先生考证刘禹锡被贬为朗州司马其间写了著名的“汉寿城春望”。
忆王孙 新秋即事。清代。方彦珍。 疏帘花影月光笼。暑退凉生诗思浓。忽讶鏦铮响远空。戛梧桐。一半砧声一半风。
别弟德本。明代。陈履。 酌酒英州道,临风泪满裾。南还难舍汝,北去重愁予。祇为微名累,翻令定省疏。季方应念此,晨夕奉兴居。
赋得蛟龙得云雨。宋代。刘才邵。 贤能摅逸志,振迹比蛟龙。云雨时方得,烟霄路自逢。濯鳞沾帝泽,拥足脱尘踪。物外将轻矫,池中岂解容。依乘应有待,际会合相从。寄语怀才者,明时好奋庸。
龙泽驿逢钱使君。。严嵩。 袁山借寇何由得,鄱水逢君本未期。为政风流应两郡,怀人云树总多时。沧江暮雨维舟楫,古驿残花对酒卮。知己难同嘉会少,孤帆欲别更迟迟。