水调歌头·过岳阳楼作

水调歌头·过岳阳楼作朗读

湖海倦游客,江汉有归舟。西风千里,送我今夜岳阳楼。日落君山云气,春到沅湘草木,远思渺难收。徙倚栏杆久,缺月挂帘钩。

雄三楚,吞七泽,隘九州。人间好处,何处更似此楼头。欲吊沈累无所,但有渔儿樵子,哀此写离忧。回首叫虞舜,杜若满芳洲。

  张孝祥平生多次经过岳阳楼。根据词中的行向与时节,此首应作于公元1169年HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春(史料记载为乾道五年三HRef=https://www.qijian.info/list/yuexia/ target=_blank class=infotextkey>月下旬)。是年,孝祥请祠侍亲获准后,离开荆州(今湖北江陵),乘舟沿江东归。当时曾写《喜归作》诗:“湖海扁舟去,江淮到处家。”归途中,阻HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风石首,滞留三日。同行诸公都填了词,他亦用其韵作《浣溪沙》词,有“拟看岳阳楼上月,不禁石首岸头HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”云云。这些都与此词的内容相吻合。

  词的上阕描写HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳斜照在广阔的HRef=https://www.qijian.info/list/dongtinghu/ target=_blank class=infotextkey>洞庭湖上,波光粼粼;湖中群HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山暮霭云雾,四周萦绕;沅水、湘水相汇处的两岸草木,呈现出一片葱绿的HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色;夜幕初上,一弯残月如帘钩挂天际。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头“湖海”二句,从自身落笔。横空而起,抒发词人湖海HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo2/ target=_blank class=infotextkey>飘泊和HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,倦游,指仕宦不得意而HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归隐。他曾在《请说归休好》诗中吐露过脱离官场的复杂HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情:“请说归休好,从今自在闲。”又说:“田间四时景,何处不开颜?”这种宦海浮沉而今欲归休的感受,贯穿全篇,使这首境界阔大、宏丽的词作中带上沉郁的格调。“西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风千里,送我今夜岳阳楼。”承上意写经过长途的江面飘荡,终于来到了HRef=https://www.qijian.info/list/youlan/ target=_blank class=infotextkey>游览胜地岳阳楼上。“日落”三句,词人纵笔直写HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼远眺的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色:蔚蓝的天空,万里无云,HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳斜照在广阔的HRef=https://www.qijian.info/list/dongtinghu/ target=_blank class=infotextkey>洞庭湖面上,波光粼粼;沅水、湘水相汇处的两岸草木,呈现出一片葱绿的HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色,再看那湖中君HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的暮霭云雾,四周萦绕。这些HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,引起词人内心的深长感触,思绪翻腾,颇难平静。“徒倚栏干久”二句,从HRef=https://www.qijian.info/list/bangwan/ target=_blank class=infotextkey>傍晚到HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜的时空转换,更深一层地刻画词人倚栏凝思的种种意绪,而含蓄的笔墨又为下片直抒胸臆积蓄了情势。

  词的下阕作者HRef=https://www.qijian.info/list/pingdiao/ target=_blank class=infotextkey>凭吊HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原,感其身处浊世而不被重用的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇;抒发自己宦海HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo/ target=_blank class=infotextkey>漂泊的倦意;表达了对清明HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治的期盼。换头“雄三楚”三句,承接上意而掉转笔锋,描绘岳阳楼的雄伟气势,跌宕飞动。“三楚”,战国时期楚国的地域广阔,有西楚、东楚、南楚之称,后泛指HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江中游今湖南一带HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方。“七泽”是泛指楚地的一些湖泽。“隘九州”是说居国内险要之处。“人间”二句概括登岳阳楼而触发起古往今来人间悲喜的无穷HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹,又有它独具的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方色彩。“欲吊沉累无所”三句,进一层抒发HRef=https://www.qijian.info/list/pingdiao/ target=_blank class=infotextkey>凭吊HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原的深切情意。HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国诗人HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原执着HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求“举贤才而授能”的进步HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想,遭到楚国腐朽的贵族统治HRef=https://www.qijian.info/list/jituan/ target=_blank class=infotextkey>集团的仇恨与迫害,长期HRef=https://www.qijian.info/list/liufang/ target=_blank class=infotextkey>流放,后自沉于汨罗江。“沉累”,指HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原沉湘,亦曰“湘累”。无罪被迫而死曰“累”。作者对HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原身处浊世而HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhen/ target=_blank class=infotextkey>坚贞不屈的斗争HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,有着心心相印的关系。他欲吊HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原而不知其处所,但登HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山临水,有渔儿樵子,与同哀HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原而诉其“离忧”之情。《史记·HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原列传》云:“屈平疾王听之不聪也,谗谄之蔽明也,邪曲之害公也,方正之不容也,故HRef=https://www.qijian.info/list/youchou/ target=_blank class=infotextkey>忧愁幽思而作《离骚》。离骚者,犹离忧也。”词中“离忧”二字,包含有如许内容。作者想到自己此次隐退犹如贬官外放,也将渔樵于江中沙洲之上,内心充塞着无限辛酸HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦。写离忧,正是抒写这种郁结心中的不平情绪,结笔全用杜甫《同诸公登慈恩寺塔》“回首叫虞舜”句和《离骚》辞语,抒发满腹的牢愁HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤和HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉之怨。HRef=https://www.qijian.info/list/yijingjieqing/ target=_blank class=infotextkey>以景结情,韵致有余。

  这首词写途中登临的感受,语HRef=https://www.qijian.info/list/beiqie/ target=_blank class=infotextkey>悲切。上片写HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼所见之景象,下片抒发HRef=https://www.qijian.info/list/diaogushangjin/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/diaogu/ target=_blank class=infotextkey>吊古HRef=https://www.qijian.info/list/shangjin/ target=_blank class=infotextkey>伤今的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。HRef=https://www.qijian.info/list/diaogu/ target=_blank class=infotextkey>吊古是明写,HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感则见于言外。作者不是空泛地抒写古今HRef=https://www.qijian.info/list/renshi/ target=_blank class=infotextkey>人事兴衰的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,而是从眼前“日落君HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物铺写,HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇和洁身自好的高贵HRef=https://www.qijian.info/list/pinzhi/ target=_blank class=infotextkey>品质,勾引起敬吊之情。“哀此写离忧”,表现出作者怀才见弃的HRef=https://www.qijian.info/list/youyuan2/ target=_blank class=infotextkey>幽怨,给读者以强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术感染。

张孝祥

张孝祥(1132年-1169年),字安国,号于湖居士,汉族,简州(今属四川)人,生于明州鄞县。宋朝词人。著有《于湖集》40卷、《于湖词》1卷。其才思敏捷,词豪放爽朗,风格与苏轼相近,孝祥“尝慕东坡,每作为诗文,必问门人曰:‘比东坡如何?’” ...

张孝祥朗读
()

猜你喜欢

吴有朱夫子,相知凡几年。心怜闭门叟,书附过江船。

行已为人表,文应许世传。临风有馀诲,时复慰皤然。

()

怪石胆瓶窟,从天倒插花。九阳一样泽,生意为何差。

()

江上东风浪接天,苦寒无赖破春妍。

试开云梦羔儿酒,快泻钱塘药玉船。

()

春光又是照苍苔,几度沧桑郁不开。旧雨无多成鬼录,园林重振赖贤才。

()

意亦心所至,言须耳所闻。

谁云天地外,别有好乾坤。

()
刘崧

群木飒萧萧,虚堂坐寂寥。秋声方永夜,月色自中宵。

目倦青编过,眠迟绛蜡消。平生江海志,及此叹飘摇。

()