菩萨蛮·蕊黄无限当山额

菩萨蛮·蕊黄无限当山额朗读

蕊黄无限当山额,宿妆隐笑纱窗隔。相见牡丹时,暂来还别离。

翠钗金作股,钗上蝶双舞。心事竟谁知?月明花满枝。

译文

宿妆的蕊黄只留下依稀残迹,迷蒙的纱窗又将你的笑容隐去。你来时已是晚春时节,刚刚来又匆匆别离。相见时虽有牡丹花开,终难留住将逝的春意。

玉钗上配有金股的装饰,钗上的彩蝶舞弄着双翅。明月洒下遍地的银光,照着院里黄花满枝。欲问明月和黄花,你可知道我的心事?

注释

菩萨蛮:本唐教坊曲名,后用为词牌名,也用作曲牌名。亦作“菩萨鬘”,又名“子夜歌”“重叠金”等。双调,四十四字,属小令,以五七言组成。上下片均两仄韵转两平韵。

蕊黄:即额黄。因色似花蕊,故名。

山额:旧称眉为远山眉,眉上额间故称山额。或解为额间的高处。

宿妆:隔夜的妆饰,残妆。隐笑:浅笑。

牡丹时:牡丹开花的时节,即暮春三月。

暂:刚,表示时间短。吴本《花间集》作“新”。还:迅速,立即。

翠钗:镶嵌了翠玉的金钗,一种插于发髻的精美首饰。股:钗的组成部分,俗称钗脚。

蝶双舞:钗头所饰双蝶舞形。

参考资料:

1、廖仲安.花间词派选集.北京:北京师范大学出版社,1993:11-12

2、邱美琼 胡建次.温庭筠词全集汇校汇注汇评.武汉:崇文书局,2015:6-8

3、房开江 崔黎民.花间集全译.贵阳:贵州人民出版社,1997:4-5

菩萨蛮·蕊黄无限当山额创作背景

  此词约作于大中(唐宣宗年号,847—860)后期。《菩萨蛮》诸词乃温庭筠所撰而由令狐绹进献唐宣宗之作。其时当在大中四年(850)十月至十三年(859)十月之间,《唐五代文学编年史》编为大中六年(852)前后,正值温庭筠屡试不第之时。

参考资料:

1、刘学锴.温庭筠诗词选.郑州:中州古籍出版社,2011:169-203

2、叶嘉莹.唐宋词十七讲.北京:北京大学出版社,2007:14-24

  这首词写HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情,为HRef=https://www.qijian.info/list/huaijiu/ target=_blank class=infotextkey>怀旧思远之作表现她对HRef=https://www.qijian.info/list/xiangju/ target=_blank class=infotextkey>相聚时短,相别时速的无限HRef=https://www.qijian.info/list/yuanhen/ target=_blank class=infotextkey>怨恨之情。这种HRef=https://www.qijian.info/list/yuanhen/ target=_blank class=infotextkey>怨恨之情贯穿全篇。

  上片HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人、HRef=https://www.qijian.info/list/jishi/ target=_blank class=infotextkey>记事。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头即写初次相会时的突出印象,旨句“蕊黄无限当HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山额”,先从女主人公的额妆入笔,写出唐时流行的HRef=https://www.qijian.info/list/funu/ target=_blank class=infotextkey>妇女妆饰美,由妆饰美,映托出HRef=https://www.qijian.info/list/nuxing/ target=_blank class=infotextkey>女性形象美。下接次句,“宿妆隐笑纱窗隔”,写HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人慵懒、怨淡的情态。此处“宿妆”,是在昭示女主人公晨起未理新妆,一副无情无绪的慵懒之状。“隐笑”二字,指笑意收敛、隐褪不显,表达一种忧苦、怨淡的表情。

  “相见HRef=https://www.qijian.info/list/mudan/ target=_blank class=infotextkey>牡丹时,暂来还HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离”二句,叙写相见旋别情事,有“相见何迟,相别何速”之意,点到“HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情”的题上来。”相逢HRef=https://www.qijian.info/list/mudan/ target=_blank class=infotextkey>牡丹时”一语双关,HRef=https://www.qijian.info/list/mudan/ target=_blank class=infotextkey>牡丹既是说HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,也是说人,都是HRef=https://www.qijian.info/list/zuimoi/ target=_blank class=infotextkey>最美的HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春时节。然而,好HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花不常开,好景不常在,词人借用一个“暂”字,再清楚不过地表明“相见”HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间之短暂;紧接又着一“还”字,表明离去匆匆。而在此之前“相见HRef=https://www.qijian.info/list/mudan/ target=_blank class=infotextkey>牡丹时”的欢笑与种种HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的情事,伴随着“暂来还HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离”的词句倏然远去,引起后面无限的HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感。

  下片写饰物、写HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景,烘托“HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离”的HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思。女主人公头饰非常美,翠钗闪烁着金黄碧绿的光泽,且以金作股,可见其贵重。钗由两股组成,古代情侣HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别时常常掰钗为二,二人分执一股,以表HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思,HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望重合。词人以重笔描摹“金作股”的HRef=https://www.qijian.info/list/funu/ target=_blank class=infotextkey>妇女头钗,不单单是HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求词句精致的装饰美,其深层的意蕴还在于以金钗暗示二人“似金钿坚”的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情,以及女主人公对HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情持守的坚定。蝶双舞,这是借助钗上装饰的双飞蝶,象征HRef=https://www.qijian.info/list/moinu/ target=_blank class=infotextkey>美女的脉脉芳心,同时也反衬她HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独的心境。从翠钗上双双蝶舞,HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤别后的情难再遇,勾起无限心事重重,不得平复。

  “心事竟谁知?月明HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花满枝”二句倒装,意谓对着当头HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月的满枝繁HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,也无从诉说她的心事。“心事”二字,承“暂来还HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离”而来:女主人公因HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆往日HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的欢乐,而更加剧对离人的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情,“竟谁知”三字透露着女主人公深深的叹惋。词情至此,已趋整合,这种无人知晓又难与人说的情感,再怎么表达也只能沉默。所以,最后一句,“月明HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花满枝”,表面上看,是在描写HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月朗照、鲜HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花满枝HRef=https://www.qijian.info/list/chunye/ target=_blank class=infotextkey>春夜HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景,而进一层,则是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子在夜深人静之时,只能对着空中HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月和园中HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝,无声苦HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思,良辰HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景徒然虚设。以淡语收煞,融HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人的HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思于眼前之景,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境凄迷。

  这首词的创作,很典型地体现温庭筠HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求一种隐约含蓄之美。作者选择具有丰富象征意义和暗示作用的“妆”与“饰”,来表达HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物内心深隐HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思。全词惟有结句一句是HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,也是以HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景隐悲情,令人回味无穷。

温庭筠

温庭筠(约812—866)唐代诗人、词人。本名岐,字飞卿,太原祁(今山西祁县东南)人。富有天才,文思敏捷,每入试,押官韵,八叉手而成八韵,所以也有“温八叉”之称。然恃才不羁,又好讥刺权贵,多犯忌讳,取憎于时,故屡举进士不第,长被贬抑,终生不得志。官终国子助教。精通音律。工诗,与李商隐齐名,时称“温李”。其诗辞藻华丽,秾艳精致,内容多写闺情。其词艺术成就在晚唐诸词人之上,为“花间派”首要词人,对词的发展影响较大。在词史上,与韦庄齐名,并称“温韦”。存词七十余首。后人辑有《温飞卿集》及《金奁集》。 ...

温庭筠朗读
()

猜你喜欢

雪著溪山澹复浓,行舟疑在玉壶中。云藏半岭深难见,冰塞长川邈未通。

赖有僧房容假榻,未应尘迹叹飘蓬。劳生梦幻成何事,万古闲愁一笑空。

()

行年三十二,所向皆无成。西风吹我行,万籁送悲声。

双剑在匣中,隐隐作龙鸣。我生本南越,胡为眷上京。

()

韦编三换。一石才过半。丘壑性,终难变。传文洛纸贵,顾曲吴绫贱。

便便也,撑肠柱腹皆奇卷。

()

猴鹤沙虫道并消,谁分粪壤与芳椒?昨来皖水三河变,堪痛阿房一炬焦。

勾践池边醪易醉,田横墓上酒难浇。

()

说圆不觉拖泥水,立悟分明落二三。要得不移毫发许,宝云山里宝云庵。

()
弘历

秋气澄石泉,净呈太古镜。不为整衣冠,堪因悦心性。

()