波面铜花冷不收。玉人垂钓理纤钩。月明池阁夜来秋。
江燕话归成晓别,水花红减似春休。西风梧井叶先愁。
浣溪沙·波面铜花冷不收。宋代。吴文英。 波面铜花冷不收。玉人垂钓理纤钩。月明池阁夜来秋。江燕话归成晓别,水花红减似春休。西风梧井叶先愁。
水波清澈的西湖像一面菱花铜镜,好像谁将它丢在冷夜里不来收拔,哪位美人理出钓竿,将一弯纤细的月钩垂钓在湖中,月色澄明映池阁,夜来池阁秋风冷。
当年像双燕呢喃话归,清晨时劳燕分飞,各自西东,仿佛随着春意终结,水面上莲荷凋谢了艳红。瑟瑟西风吹过天井的梧桐,最感到悲愁的叶子先自飘零。
浣溪沙(huàn xī shā):浣溪沙,唐玄宗时教坊名,后用为词调。一作“纱”。 有杂言、齐言二体。
铜花:铜镜。比喻水波清澈如镜。古代铜镜刻有花纹,故称铜花。
纤钩:新月影,如钩,弯细的月影,约农历初二、三时的月亮。冷来秋:指比秋天还冷
水花红:水边红蓼(liǎo),也叫水蓼,茎叶呈红色。晓:清晨时分。
水花:荷花。春休:春天结束。
梧井:井,即露井,无盖井。叶先愁:树叶先凋谢。梧井,取前《解连环》(暮檐凉薄)“叹梧桐未秋,露井先觉”词意,因梧桐落叶最早,由其叶落,即知秋至。
参考资料:
1、(清)蘅塘退士选编.唐诗三百首 合订注释本:巴蜀书社,1992:489
2、陶尔夫,刘敬圻著.吴梦窗词传 吴文英:吉林人民出版社,1998.:285
3、上彊村民选编.宋词三百首注评:凤凰出版社,2005:240
4、(清)上疆村民编.中国传统文化经典文库 珍藏版 宋词三百首:陕西旅游出版社,2003:156
5、刘卉宇编著.宋词菁华典评:太白文艺出版社,2009:281
此词乃是借写HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye/ target=_blank class=infotextkey>秋夜之景,以此来HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念旧人之作,全词造境清奇,情意深永。
上片HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景,绘出HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye/ target=_blank class=infotextkey>秋夜清冷凄寂之景,奇幻HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美。当时波平如镜,月影在水,而词人只觉得梧桐叶落,一派秋意,生动描绘了一幅清冷HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景图。“冷不收”是词人的刻意之言,说铜镜被遗落在凄冷的HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚没有人收。陈洵在《海绡说词》里说:“‘玉人HRef=https://www.qijian.info/list/chuidiao/ target=_blank class=infotextkey>垂钓理纤钩’是下句倒影,非谓真有一玉人HRef=https://www.qijian.info/list/chuidiao/ target=_blank class=infotextkey>垂钓也。”“玉人HRef=https://www.qijian.info/list/chuidiao/ target=_blank class=infotextkey>垂钓理纤钩”营造了一个虚幻美丽的景象,写词人看见HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮倒映在HRef=https://www.qijian.info/list/hushui/ target=_blank class=infotextkey>湖水中,湖面竟然出现了一位“玉人”。这位玉人就是HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说中的HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人嫦娥。HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮是真实的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,而湖面的“玉人”是虚假的,这一真一假巧妙地融合在一起,显示出词人的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象力非常丰富,而且具有HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情味。最后一句说池阁HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜冷寂方知已经人秋。“月明池阁”,点明词人身在池阁,欣HRef=https://www.qijian.info/list/shangyue/ target=_blank class=infotextkey>赏月明HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖之景,而“夜来秋”写出词人在池阁上辗转难眠,只感到阵阵秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风袭来,分外奇寒,暗喻内心的HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉。
下片回首当年与HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的情景,以西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风井边梧桐落叶的HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色渲染HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉气氛。
词人与HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人在拂晓告别,看见HRef=https://www.qijian.info/list/hushui/ target=_blank class=infotextkey>湖水上的红莲都凋谢了,瑟瑟的西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹得梧桐叶纷纷掉落。词人取江燕、水HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的意象,描绘了一个劳燕分飞,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花自飘零人自悲的凄惨景象。“水HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花红减”描写了HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖水面上娇艳的荷HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花凋败的景象,词人HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光的流逝,暗含对HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情。最后一句HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,却不仅仅是HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,景中见情,将词人HRef=https://www.qijian.info/list/beiqie/ target=_blank class=infotextkey>悲切的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情刻画得入木三分。“西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”句是指西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹拂梧桐,树叶瑟瑟抖动,如同HRef=https://www.qijian.info/list/beiqiu/ target=_blank class=infotextkey>悲秋,暗寓词人对飘零HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世的深深HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。
全词HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境朦胧而清奇,情深而意重。
吴文英(约1200~1260),字君特,号梦窗,晚年又号觉翁,四明(今浙江宁波)人。原出翁姓,后出嗣吴氏。与贾似道友善。有《梦窗词集》一部,存词三百四十余首,分四卷本与一卷本。其词作数量丰沃,风格雅致,多酬答、伤时与忆悼之作,号“词中李商隐”。而后世品评却甚有争论。 ...
吴文英。 吴文英(约1200~1260),字君特,号梦窗,晚年又号觉翁,四明(今浙江宁波)人。原出翁姓,后出嗣吴氏。与贾似道友善。有《梦窗词集》一部,存词三百四十余首,分四卷本与一卷本。其词作数量丰沃,风格雅致,多酬答、伤时与忆悼之作,号“词中李商隐”。而后世品评却甚有争论。
旅坐。宋代。罗公升。 负却征尘债,飘零迄未休。孤蓬江貯梦,深巷雨添愁。山色分浓淡,禽声互去留。班超亦良苦,万里觅封侯。
寓城西精舍赠洞文上人。清代。李锴。 比邻七十载,为客谢淹留。忍草自长碧,妙香时一浮。世情争梦幻,佛面老春秋。愁绝斜阳外,谁家百尺楼。
晓发。唐代。唐求。 旅馆候天曙,整车趋远程。几处晓钟断,半桥残月明。沙上鸟犹在,渡头人未行。去去古时道,马嘶三两声。
丙午冬至。明代。张弼。 今年冬至暖于春,细雨空阶草色新。应是苍天怜赤子,无衣无褐未为贫。