汉广

汉广朗读

南有乔木,不可休思。

汉有游女,不可求思。

汉之广矣,不可泳思。

江之永矣,不可方思。

翘翘错薪,言刈其楚。

之子于归,言秣其马。

汉之广矣,不可泳思。

江之永矣,不可方思。

翘翘错薪,言刈其蒌。

之子于归,言秣其驹。

汉之广矣,不可泳思。

江之永矣,不可方思。

译文

南山乔木大又高,树下不可歇阴凉。

汉江之上有游女,想去追求不可能。

汉江滔滔宽又广,想要渡过不可能。

江水悠悠长又长,乘筏渡过不可能。

柴草丛丛错杂生,用刀割取那荆条。

姑娘就要出嫁了,赶快喂饱她的马。

汉江滔滔宽又广,想要渡过不可能。

江水悠悠长又长,乘筏渡过不可能。

柴草丛丛错杂生,用刀割取那蒌蒿。

姑娘就要出嫁了,赶快喂饱小马驹。

汉江滔滔宽又广,想要渡过不可能。

江水悠悠长又长,乘筏渡过不可能。

注释

休思:休思。休:止息也;思:语气助词,没有实义。

汉:指汉水。游女:在汉水岸上出游的女子。

江:指长江。永:水流很长。

方:渡河的木排。这里指乘筏渡河。

翘翘:众也,秀起之貌。错薪:杂乱的柴草。

楚:杂薪之中尤翘翘者

秣(mò):喂马。

蒌(lóu):草名,即蒌蒿

参考资料:

1、《古代汉语词典》编写组 .古代汉语词典 .北京 :商务印书馆 ,1998 :222 .

汉广创作背景

  西汉时研究诗经的三家认为,江汉之间的广大地域被周文王文明化,那里的女性有贞守之德,于是诗人便作此诗,以乔木、神女、江汉为比,赞美那里的美丽女子。

参考资料:

1、王先谦.十三经清人注疏.诗三家义集疏:中华书局,1987:第51页

  从结构形式上分析,《汉广》全篇三章,前一章独立,后二章叠咏,同《HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经》中其他重章叠句的HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌,似无差异。但从HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境看,三章层层相联,自有其诗意的内在逻辑。可析而为二。

  首先,全诗三章的起兴之句,传神地暗示了作为HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公的HRef=https://www.qijian.info/list/qingnian/ target=_blank class=infotextkey>青年樵夫,伐木刈薪的HRef=https://www.qijian.info/list/laodong/ target=_blank class=infotextkey>劳动过程。方氏由此把《汉广》诗旨概括为“江干樵唱”,否定其HRef=https://www.qijian.info/list/lianqing/ target=_blank class=infotextkey>恋情诗的实质,仍不免迂阔;但见出起兴之句暗示了采樵过程,既有文本依据,也是符合HRef=https://www.qijian.info/list/laodong/ target=_blank class=infotextkey>劳动经验的。

  其次,从结构形式看,首章似独立于二、三两章;而从情感表现看,前后部分紧密相联,细腻地传达了HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公由HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望到HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望、由HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想到幻灭,这一曲折复杂的情感历程。有HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望有HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求,才有HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望有失落;但诗篇于此未作明言,对这位HRef=https://www.qijian.info/list/qingnian/ target=_blank class=infotextkey>青年当年HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求思恋的一往深情,让读者得之言外。诗篇从HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望和无望写起,首章八句,四曰“不可”,把HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求的无望表达得淋漓尽致,不可逆转。一般把首句视为起兴;如果换一种读法,把“汉有游女,不可求思”置于首位,那么,“南有乔木,不可休思”便可视为HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻,连同“汉之广矣,不可泳思”、“江之永矣,不可方思”,构成一组气势如潮的博喻;瞻望难及的无限HRef=https://www.qijian.info/list/changwang/ target=_blank class=infotextkey>怅惘之情,也表现得更为强烈。当年苦恋HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求,今日瞻望难及。但心不甘、情难拔,于是由HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实境界转入HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想境界。三、三两章一再地描绘了痴情的幻境:有朝“游女”来嫁我,先把HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马儿喂喂饱;“游女”有朝来嫁我,喂饱驹儿把车拉。但幻境毕竟是幻境,一旦睁开HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的眼睛,便更深地跌落幻灭的深渊。他依然痴情而执着,但二、三两章对“汉广”、“江永”的复唱,已是幻境破灭后的长歌当哭,比之首唱,真有男儿伤心不忍听之感。总之,诗章前后相对独立,情感线索却历历可辨。HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公是位HRef=https://www.qijian.info/list/qingnian/ target=_blank class=infotextkey>青年樵夫。他钟情一位美丽的姑娘,却始终难遂心愿。HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思缠绕,无以解脱,面对浩渺的江水,他唱出了这首动人的诗歌,倾吐了满怀HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅的HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪。

  陈启源《毛诗稽古编》把《汉广》的诗境概括为“可见而不可求”。这也就是西方HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫主义所谓的“企慕情境”,即表现所HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望所HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求的对象在远方、在对岸,可以眼望心至却不可以手触身接,是永远可以HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往但永远不能到达的境界。《秦HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风·蒹葭》也是刻划“企慕情境”的佳作,与《汉广》比较,则显得一空灵象征,一具体写实。《蒹葭》全篇没有具体的事件、场景,连主人是男是女都难以确指,诗人着意渲染一种HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往而渺茫难即的意绪。《汉广》则相对要具体写实得多,有具体的HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物形象:樵夫与游女;有细徽的情感历程:HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望、HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望到HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想、幻灭;就连“之子于归”的主观幻境和“汉广江永”的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的描写都是具体的。不为无见。当然,空灵象征能提供广阔的想像空间,而具体写实却不易作审美的超越。钱锺书《管锥编》论“企慕情境”这一原型HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,在《HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经》中以《秦HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风·蒹葭》为主,而以《周南·汉广》为辅,其原因或许就在于此。

猜你喜欢

昨夜山风急,吹叶惊客馆。晨起闻雨声,未觉妨游览。

荷笠出孤村,行行雨渐缓。山峰与云峰,出没浑不辨。

()

太原公子方隶军,药师却渡黄河津。津头萧萧风雪暮,亦是寻常行路人。

惊龙怒虎易形似,难画英雄当此际。常山太华隐欲动,千尺光芒垂至地。

()
释正觉

妙而不有,空而不无。

坐寒床下板,步转劫前壶。

()

吏部能开衡岳云,坡仙曾借海宫春。莲峰清晓忽自献,二公何人予何人。

()

扁舟临朝阳,匹马渡江北。

志士岂怀居,征夫乐行役。

()
释崇岳

无卓锥之地,有无价之宝。元不用安排,拈来用恰好。

没人情,佛亦扫。这般村僧,脱空到老。

()