四海十年兵不解,胡尘直到江城。岁华销尽客心惊。疏髯浑似雪,衰涕欲生冰。
临江仙·四海十年兵不解。宋代。陈克。 四海十年兵不解,胡尘直到江城。岁华销尽客心惊。疏髯浑似雪,衰涕欲生冰。送老薤盐何处是,我缘应在吴兴。故人相望若为情。别愁深夜雨,孤影小窗灯。
陈克作此词时,距离北宋灭亡已经有八年时间。当时,南宋以建康为都城,偏安于南方。绍兴四年(1134),金兵向建康逼进,陈克力主抗金,上言奏陈守备细则,然而朝廷不纳其奏。陈克有感于国事衰微,自己一腔壮志无处施展,因而写下了这首《临江仙》。
参考资料:
1、刘默,陈思思,黄桂月编著.宋词鉴赏大全集 上:中国华侨出版社,2012.09:第332-333页
词的上片开篇“四海十年兵不解,胡尘直到江城”,包含着丰富的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史事实,包括从宣和七年金灭宋至绍兴四年金军兵临建康城下这段HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史。前半句表达作者对侵犯者的HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨,后半句表达他对朝廷的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满。两句正面点提形势,诉说对进犯者的HRef=https://www.qijian.info/list/qianze/ target=_blank class=infotextkey>谴责,和对造成“胡尘直到江城”局面的赵宋王室的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满。这一起句,具有统领全词的作用。下文所写HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情、HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望,与HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人告别的原因,皆根源于此句。由HRef=https://www.qijian.info/list/xingwang/ target=_blank class=infotextkey>兴亡之变兴起HRef=https://www.qijian.info/list/xingwang/ target=_blank class=infotextkey>兴亡之叹,由此引出下面叹老、送老、别友之事。“岁华销尽客心惊”,作者心惊于十年HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间倏忽而逝,而自己报国无望,HRef=https://www.qijian.info/list/guoshi/ target=_blank class=infotextkey>国事亦难以振兴。“疏髯浑如HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪,衰涕欲生冰”,这一句表达了作者对于自己年华老去、无法驰骋疆场的HRef=https://www.qijian.info/list/yihen/ target=_blank class=infotextkey>遗恨,以及因HRef=https://www.qijian.info/list/guoshi/ target=_blank class=infotextkey>国事而涕泪不止的HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑之情。
词的下片,“送老”一词,上承“岁华销尽”、“疏髯”、“衰涕”,下启“吴兴”、“HRef=https://www.qijian.info/list/biechou/ target=_blank class=infotextkey>别愁”、“孤影”,是贯通上下词意的关键词。HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐虽是作者所愿,但是他却不忍心与老HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友道别。“相望”二字,点出依依HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别之态。“HRef=https://www.qijian.info/list/biechou/ target=_blank class=infotextkey>别愁深夜HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,孤影小窗灯”是作者与HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别之后,对HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦情态的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象。深夜的细HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨、窗灯、孤影、HRef=https://www.qijian.info/list/biechou/ target=_blank class=infotextkey>别愁,共同构成一幅凄迷HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感的别后HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念图。作者不写自己别后如何HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人,却反过来HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人如何HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念自己。他HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人深夜独对灯影,孑然一身,实际上对应的是自己的HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞。除此之外,这两句承上“HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人相望若为情”,是悬想别后HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人孤愁情状。词人借用苏轼诗的意象,以“HRef=https://www.qijian.info/list/biechou/ target=_blank class=infotextkey>别愁”、“孤影”表之,见HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人于今独处无侣之苦,也反衬出自己的孤苦处境。最后一句以景作结,将词一开始抛出的对HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家HRef=https://www.qijian.info/list/xingwang/ target=_blank class=infotextkey>兴亡的HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑,收结到深夜孤灯下的身影中,多少慨叹都蕴涵于其中。正因为不言,反而有了言不尽的深意。
就HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术特色而言,这首词起承转合,意脉不断,巧妙无痕。起首两句指出:兵祸不止,以至于“胡尘直到江城”。这一形势。此后虽然不再有一个字提到HRef=https://www.qijian.info/list/xingwang/ target=_blank class=infotextkey>兴亡,但由此种下的HRef=https://www.qijian.info/list/xingwang/ target=_blank class=infotextkey>兴亡之慨,随处可见。这样HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头,有笼罩之功力。至过变处,词云“送老”,这和“十年”、“岁华销尽”、“疏髯”、“衰涕”是完全一致的,因而这两个字可谓承接严密。上片言老,是说HRef=https://www.qijian.info/list/guoshi/ target=_blank class=infotextkey>国事不宁,个人衰弱而下片言老,则是寻求自己的归宿。所以“送老”一语承上而启下“应吴兴”、“HRef=https://www.qijian.info/list/biechou/ target=_blank class=infotextkey>别愁”、“孤影”,与之一脉相承。词到终了,却用HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨天深夜之中,小窗前残灯映照下的“HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人”形象收束,用环境描写来寄托难言的苦衷,创造出迷离恍惚的气氛,不但收来有力,而且含“有余不尽”之妙。
全词情感真挚深沉,沉郁中蕴含着满腔的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,言有尽而意无穷。
(1081—1137)北宋末南宋初词人。字子高,自号赤城居士。临海(今属浙江)人。 ...
陈克。 (1081—1137)北宋末南宋初词人。字子高,自号赤城居士。临海(今属浙江)人。
栖云庵。宋代。李纲。 禅老幽栖地,云峰尺五天。江湖萦缟带,世界廓青莲。说法三乘外,藏身万象巅。潜虬蟠不去,应听祖师禅。
五色鹦鹉。明代。张穆。 东溟千万里,诚许鸟中英。岂不能言累,徵从慧业生。撩人低婍妮,饥啄谢凭淩。地僻无谈客,青窗感友声。
次前韵将归隐黄山。元代。方回。 我家黄山百里远,两峰插天翠如剪。归心久落故溪云,柁转不由船不转。采茶斸药呼邻翁,藉草地宽何不容。挟兔园册教儿童,菜饱无异禄万钟。底须太史占星聚,世人寻觅无知处。海内故人脱相思,江东渭北空云树。
题湖上废寺二首 其一。明代。唐顺之。 禅宫旧枕清湖曲,与客寻幽试共登。独树春深初着蕊,空山行遍不逢僧。台荒曾与施乌食,城化徒闻驻鹿乘。惟有松房明月影,夫年长似为然灯。
瞻峄亭次欧阳圭斋先生韵。明代。谢肃。 黄栋河西一草亭,峄山相对两峰青。云浮鲁观无今古,石刻秦文似日星。游子临流方叹逝,醉翁行路巳劳形。亦知仁者偏多寿,何必丹丘住福庭。