闻黄鹂

闻黄鹂朗读

倦闻子规朝暮声,不意忽有黄鹂鸣。

一声梦断楚江曲,满眼故园春意生。

目极千里无山河,麦芒际天摇清波。

王畿优本少赋役,务闲酒熟饶经过。

此时晴烟最深处,舍南巷北遥相语。

翻日迥度昆明飞,凌风邪看细柳翥。

我今误落千万山,身同伧人不思还。

乡禽何事亦来此,令我生心忆桑梓。

闭声回翅归务速,西林紫椹行当熟。

译文

听厌了杜鹃朝朝暮暮的啼叫,不料忽然间传来了黄鹂的鸣唱。

熟悉的叫声打断了我在湘江边上的睡梦,满眼显现出故乡生机盎然的景象。

那里放眼千里看不到高山大河,与长天相连翻滚着青青麦浪。

京都地区优待农民少征赋役,乡邻们在农忙过后、酒酿成熟频繁来往。

在那炊烟袅袅巷道深深的村舍里,村南巷北的人们远远地打着招呼互话短长。

黄鹂翻飞在阳光下高高地横过昆明池,又迎着风斜看着细柳展翅飞翔。

我如今跌落在家乡的千山万水之外,就像楚地客家人那样不再返家回乡。

你这故乡的鸟儿为什么要来到这里,使我心里不禁思念起遥远的家乡。

停止鸣叫调转翅膀快快往回飞吧,你爱吃的西林紫桑就要飘出成熟的果香。

注释

黄鹂:即黄莺,亦名仓庚、搏黍、黄鸟,羽毛黄色,从眼边到头后部有黑色斑纹,鸣声悦耳。

子规:即杜鹃,又名布谷、杜宇、鹈鴂 ,初夏时啼声昼夜不断,其声凄楚。

一声梦断:言黄鹂的一声鸣叫把梦惊醒。楚江曲:指永州湘江之滨。故园:指长安。春意生:春天欣欣向荣的景象。

无山河:谓秦中平原没有高山大河。际天:连天,一望无际。青波:指麦浪。

王畿(jī基):京郊,古称靠近京城的周围。优本:优待农民。务闲:指农忙过后稍稍清闲的时候。饶经过:颇有情谊的频繁来往。

晴烟:指炊烟,有人家居住的地方。

昆明:昆明池,在长安西南。细柳:地名,即细柳聚,又称柳市,在昆明池之南。汉文帝时,周亚夫曾屯兵于此,以备匈奴。翥(zhǔ驻):飞举。伧(cáng仓):韩醇注:“楚人别种。”不思还:不想还乡。

乡禽:指在家乡常能见到的子规、黄鹂。生心:产生思念之心。桑梓:家乡。

闭声:停止鸣叫。回翅:张开翅膀往回飞。务速:一定要快。西林:柳宗元在长安城西有祖遗田产,有果树数百株,西林指此。椹(shèn臻):同“葚”,桑树结的果实,成熟后色紫,故日紫椹。行:即将。

  诗一开篇以HRef=https://www.qijian.info/list/dujuan/ target=_blank class=infotextkey>杜鹃啼血的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,实写久不量移的HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦。“子规”就是HRef=https://www.qijian.info/list/dujuan/ target=_blank class=infotextkey>杜鹃,又称之为“杜魄”,相传为古蜀帝杜宇所变,日夜悲啼,叫声似“不得归去”,直叫得眼睛出血,是历来诗文中HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦的象征。武元衡《送柳侍御裴起居》诗说:“望乡台上秦人去,学射HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山中杜魄哀。”诗人取白居易“其间旦暮闻何物,HRef=https://www.qijian.info/list/dujuan/ target=_blank class=infotextkey>杜鹃啼血猿哀鸣”(《琵琶行》)的诗意开篇,一个“倦”字点明HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦之久,“不意”的HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦可想而知。诗人闻“乡禽”黄鹂的叫声而HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡,展开HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象的翅膀飞越时空关隘,以HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美的语言、HRef=https://www.qijian.info/list/juanlian/ target=_blank class=infotextkey>眷恋的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,向读者描绘了一幅鲜活有趣、令人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往的故园乡土HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情画。故园HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安既是诗人的出生、成长之地,也是诗人HRef=https://www.qijian.info/list/jiangongliye/ target=_blank class=infotextkey>建功立业、实现平生HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负的HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望所在。在迭经变故、HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨如晦的日子里,诗人无时无刻不在HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望朝廷恩赦,HRef=https://www.qijian.info/list/qipan2/ target=_blank class=infotextkey>祈盼擢用,于是,HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡变成了作者魂牵梦绕的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神寄托。由此,诗人不惜浓墨重彩,礼赞了日思夜想的HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡,如痴者之喃,梦者之呓,亦真亦幻,如歌如画。HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天的故园,HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意盎然、生机勃勃。HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡土地平阔,产出丰富,HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情醇厚,HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活恬愉,连HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟儿在曾经显出卓著功绩的昆明湖、细柳营上空HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由自在地飞翔。HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实是严酷无情的,复出的机会日益渺茫,使作者心灰意冷,徒生伤悲。诗句着力刻画HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风物,字里行间既蕴涵着往日“翻日迥度昆明飞,凌HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风斜看细柳翥”的惬意和欢愉,又弥漫着“我今误落千万HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,身同伧人不思还”的HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦和HRef=https://www.qijian.info/list/youshang/ target=_blank class=infotextkey>忧伤。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾以HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人的手法,借问黄鹂“乡禽何事亦来此,令我心生忆桑梓”,嘱咐黄鹂速归,将作者戚苦、HRef=https://www.qijian.info/list/yumen/ target=_blank class=infotextkey>郁闷、无助、不平而又不甘放弃的情绪宣泄得淋漓尽致。

  此诗创作于诗人离开永州的前一年。作品显示,作者对HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实既HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意迷惘,同时对复出抱有强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求和HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想,一颗赤子之心始终在逆境中顽强地跳动。所以语言未失活泼,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格依然俊朗,在HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境上有喜有悲,大起大落。全诗以黄鹂一脉贯通,寓意高远,气韵流畅,开合自如,大气泱泱,读后令人如临其境,如闻其声,扼腕生情,回味无穷。

柳宗元

柳宗元(773年-819年),字子厚,唐代河东(今山西运城)人,杰出诗人、哲学家、儒学家乃至成就卓著的政治家,唐宋八大家之一。著名作品有《永州八记》等六百多篇文章,经后人辑为三十卷,名为《柳河东集》。因为他是河东人,人称柳河东,又因终于柳州刺史任上,又称柳柳州。柳宗元与韩愈同为中唐古文运动的领导人物,并称“韩柳”。在中国文化史上,其诗、文成就均极为杰出,可谓一时难分轩轾。 ...

柳宗元朗读
()

猜你喜欢

肮脏自山林,伊优自朝市。

是耶其非欤,一笑付图史。

()

望入天台客路长,江云野树思茫茫。别来每叹光阴速,屈指于今巳十霜。

()
黄浚

麟楦文章不放閒,岁华何事更相关。囊诗未办悤悤祭,待看城西雪后山。

()

青溪宜晓日,曲处千丈晦。

天开苍石屏,影落西村外。

()

捣练子,赋梅青。休共檀梨取次争。叶底青青如豆小,已知金鼎待和羹。

()

断槛扶慵,危桥倚困,日日无情烟雨。旧识萧娘,不是者般眉妩。

直瘦到、金缕衣宽,断魂比、玉门关苦。念漂萍、泊絮都非,斜阳空付乱蝉语。

()