题西溪无相院鉴赏

原文

积水涵虚上下清,几家门静岸痕平。

浮萍破处见山影,小艇归时闻棹声。

入郭僧寻尘里去,过桥人似鉴中行。

已凭暂雨添秋色,莫放修芦碍月生。

赏析

  这首诗写的是HRef=https://www.qijian.info/list/qiuyu/ target=_blank class=infotextkey>秋HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨后无相寺前的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,主景是水。首联写西溪及附近的HRef=https://www.qijian.info/list/hubo/ target=_blank class=infotextkey>湖泊,经过一场HRef=https://www.qijian.info/list/qiuyu/ target=_blank class=infotextkey>秋HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,水位上涨,远近一片浑茫澄澈,与秋空相接;水边的人家,似乎浮在水上。“积水涵虚”四字,场面很大,仿佛唐孟浩然《望HRef=https://www.qijian.info/list/dongtinghu/ target=_blank class=infotextkey>洞庭湖赠张丞相》诗“八月HRef=https://www.qijian.info/list/hushui/ target=_blank class=infotextkey>湖水平,涵虚浑太清”的景况。孟浩然写洞庭HRef=https://www.qijian.info/list/hushui/ target=_blank class=infotextkey>湖水,描摹了湖的渺茫宽阔;张先在这里突出HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/yuhou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨后河湖溪塘涨满水的情况,是小环境组合成的大环境,都很神似。“上下清”即孟浩然诗的“浑太清”,都写HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天天空晴朗,水光澄碧的景象,移不到别的季节去。次句写水边人家,以“岸痕平”说水涨得高,与“几家门”成为一个平面,也活生生地画出HRef=https://www.qijian.info/list/yuhou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨后HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/shuixiang/ target=_blank class=infotextkey>水乡的秀丽HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色。

  起句从远处、大处落笔,展示西溪的独特HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌。“积水”,暗写HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨。一场HRef=https://www.qijian.info/list/qiuyu/ target=_blank class=infotextkey>秋HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,溪水涨满。远远望去,天光水色浑融一片,大有孟浩然诗句“八月HRef=https://www.qijian.info/list/hushui/ target=_blank class=infotextkey>湖水平,涵虚浑太清”(《HRef=https://www.qijian.info/list/dongtinghu/ target=_blank class=infotextkey>洞庭湖赠张丞相》)的气势。经过一番新HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨刷洗,临溪屋宇显得明丽清宁,仿佛平卧在水面上,别有一副HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲的静态。

  颔联笔触一转,从小处、近处着墨,使诗情飞动。出句描述微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹来,满池的浮萍裂开了,露出了一段水面,水面上倒映出青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的影子;对句写一叶小舟归来,船帮与水中的葑草摩擦,发出沙沙的响声。“浮萍破”,这是一个极细小而不易察觉的物象,是水上微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风初起所致,被诗人捕捉住了。一个“破”字,寓动于静,体物入微。草声是极微弱的声响,为诗人听到,足见其静,此乃以动衬静的笔法,给以生趣。此联一见一听,一静一动,错落有致,妙趣横生。

  第三联仍然HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,但通过人这个主体来写,还是以水作背景。一句写入郭僧,照应题面“无相院”;一句写过桥人,点缀HRef=https://www.qijian.info/list/shuixiang/ target=_blank class=infotextkey>水乡,二句又相互呼应。僧到城里去,加以“尘里”二字,说城市喧嚣,反衬无相寺所在地的静寂清净;人过桥,以“鉴中行”形容,说出桥下水之清澈,回照首句,又以眼前环境的清旷与上句的“尘里”作对比,表达诗人自己对HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色的欣赏。

  尾联用逆挽虚收法。“已凭暂HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨添秋色”一句,在篇束点出,确是巧设安排。一是突出了西溪之妙境,先绘景后叙其所由出;二是可以放开一步,宕出远神。“莫放修芦碍月生”,意谓HRef=https://www.qijian.info/list/qiuyu/ target=_blank class=infotextkey>秋HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨之后,芦苇勃生,莫让它态意长高,使人领略不到深潭月影。以HRef=https://www.qijian.info/list/yuhou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨后芦苇长高作一虚设,便把白天所见的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色扩大到未见的溪月,拓出了另一番HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象的世界,给人以回味。这一结余味HRef=https://www.qijian.info/list/youran/ target=_blank class=infotextkey>悠然,又与首句“积水涵虚砂相应。

  张先善写“影”,人称“张三影”。他写影的本领,在此诗中也可见到。“浮萍破处见HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山影”是明写;“过桥人似鉴中行”,是暗写;“莫放修芦碍月生”,是虚写;为全诗增添了生机和情趣。全诗几乎全是HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,即使是尾联,也把情浸入景中,是一幅HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风景画。

返回