拟行路难·其四鉴赏

原文

泻水置平地,各自东西南北流。

人生亦有命,安能行叹复坐愁?

酌酒以自宽,举杯断绝歌路难。

心非木石岂无感?吞声踯躅不敢言。

赏析

  这首“泻水置平地”是鲍照《拟HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路难》中的第四篇,抒HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人在门阀HRef=https://www.qijian.info/list/zhidu/ target=_blank class=infotextkey>制度重压下,深感世路HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难激发起的HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨不平之情,其HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想内容与原题妙合无垠。

  诗歌起笔陡然,入手便写水泻地面,四方流淌的现象。既没有波涛万顷的壮阔场面,也不见澄静如练的幽美HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境。然而,就在这既不神奇又不玄妙的普通HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象里,诗人却顿悟出了与之相似相通的某种HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理。作者运用的是以“水”HRef=https://www.qijian.info/list/yuren2/ target=_blank class=infotextkey>喻人的比兴手法,那流向“东西南北”不同方位的“水”,恰好HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻了HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中高低贵贱不同处境的人。“水”的流向,是地势造成的;人的处境,是门第决定的。因此说,起首两句,通过对泻水的寻常现象的描写,形象地HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示出了HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会里门阀HRef=https://www.qijian.info/list/zhidu/ target=_blank class=infotextkey>制度的不合理性。诗人借水“泻”和“流”的动态描绘,造成了一种令读者惊疑的气势。正如清代沈德潜所说:“起手万端下,如HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河落天走东海也。”这种笔法,正好曲折地表达了诗人由于激愤不平而一泻无余的HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤抑郁HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。

  接下四句,诗人转向自己的心态剖白。他并没有直面人间的不平去歌呼呐喊,而是首先以“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生亦有命”的宿命论HRef=https://www.qijian.info/list/guandian/ target=_blank class=infotextkey>观点,来HRef=https://www.qijian.info/list/jioshi/ target=_blank class=infotextkey>解释HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会与HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的错位现象,并HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望借此从“行叹复坐愁”的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷之中求得解脱。继而又以“酌酒以自宽”来慰藉心态失去的平衡。然而,举杯消愁愁更愁,就连借以倾吐心中HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤的《HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路难》歌声,也因“举杯”如鲠在喉而“断绝”了。这里诗人有意回避了正面诉说自己的悲哀和HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷,胸中郁积的块垒,已无法借酒浇除,他便着笔于如何从HRef=https://www.qijian.info/list/changwang/ target=_blank class=infotextkey>怅惘中求得解脱,在烦忧中获得HRef=https://www.qijian.info/list/kuanwei/ target=_blank class=infotextkey>宽慰。这种口吻和这笔调,愈加透露出作者深沉浓重的HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤的情感,造成了一种含蓄不露,蕴藉深厚的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。

  诗的HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾,作者才吐出真情。“心非木石岂无感”,人心不是草木,不可能没有HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,诗人面对HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗,HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇人间的不平,不可能无动于衷,无所HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。写到这里,诗人心中的HRef=https://www.qijian.info/list/fenmen/ target=_blank class=infotextkey>愤懑,已郁积到最大的密度,达到了随时都可能喷涌的程度。不尽情宣泄,不放声歌唱,已不足以倾吐满怀的HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦了。然而出人意料的是,下面出现的却是一声低沉的HRef=https://www.qijian.info/list/aitan/ target=_blank class=infotextkey>哀叹:“吞声踯躅不敢言!”到了嘴边的呼喊,却突然“吞声”强忍,“踯躅”克制住了。HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治的HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗,残酷无情的统治,窒息着人们的灵魂。HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实对于寒微士人的压抑,已经到了让诗人敢怒而不敢言、徘徊难进的地步了。有许许多多像诗人一样出身寒微的人,也只能像他那样忍气吞声,默默地把HRef=https://www.qijian.info/list/fennu/ target=_blank class=infotextkey>愤怒和HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦强咽到肚里,这正是人间极大的不幸。而这种不幸的根源,已经是尽在言外,表现得很清楚了。所以,前文中“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生亦有命”的话题,也只是诗人在忍气吞声和无可奈何之下所倾吐的愤激之词。

  这首诗托物寓意,比兴遥深,而又明白晓畅,达到了启人HRef=https://www.qijian.info/list/sisuo/ target=_blank class=infotextkey>思索、耐人品味的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术境界。从作者的表达情感方式来说,全篇构思迂曲婉转,蕴藉深厚。明代王夫之HRef=https://www.qijian.info/list/pinglun/ target=_blank class=infotextkey>评论此诗说:“先破除,后申理,一俯一仰,神情无限。”清代沈德潜评价说:“妙在不曾说破。”准确地指明了这首诗的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术特点。伴随HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情曲折婉转的流露,五言、七言诗句错落有致地相互搭配,韵脚由“流”、“愁”到“难”、“言”的灵活变换,这一切,便HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然形成了全诗起伏跌宕的气势格调。

  沈得潜说,此诗“妙在不曾说破,读之HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然生愁。”

返回