奔亡道中五首鉴赏

原文

苏武天山上,田横海岛边。

万重关塞断,何日是归年?

亭伯去安在?李陵降未归。

愁容变海色,短服改胡衣。

谈笑三军却,交游七贵疏。

仍留一只箭,未射鲁连书。

函谷如玉关,几时可生还?

洛川为易水,嵩岳是燕山。

俗变羌胡语,人多沙塞颜。

申包惟恸哭,七日鬓毛斑。

淼淼望湖水,青青芦叶齐。

归心落何处,日没大江西。

歇马傍春草,欲行远道迷。

谁忍子规鸟,连声向我啼。

赏析

  第一首诗用的是苏武和田横的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事。苏武是汉武帝派到匈奴去的使者,被匈奴扣留。在匈奴期间受尽折磨,但HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhen/ target=_blank class=infotextkey>坚贞不屈,表现了崇高的HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族气节,于是匈奴就把苏武HRef=https://www.qijian.info/list/liufang/ target=_blank class=infotextkey>流放到西伯利亚的贝加尔湖一带,让他去牧羊。田横是齐国HRef=https://www.qijian.info/list/junzhu/ target=_blank class=infotextkey>君主田氏族人,与从兄田儋、兄田荣一起反秦。后来,韩信破齐,田横自立为齐王,归附彭越。彭越归汉后,田横就率领其宾客和部属伍佰人逃至海岛。后来刘邦先许以封侯安抚田横,未成,就威逼田横归汉。田横从大局出发,同意去洛阳议事,至洛阳附近三十里处自刎,以头献刘邦,刘邦以王礼葬田横。苏武后来归汉了,而李白什么时候能够回归HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安呢?这是诗人所困惑的。当时,唐朝的守城HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士战死的战死,投降的投降。李白像当年被困匈奴的苏武、被困海岛的田横一样,也被困在沦陷区内。他与HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子不得不换上胡人的衣装,趁着茫茫的HRef=https://www.qijian.info/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色,冒着HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命危险奔赴HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安。他奔走的方向与众多逃亡人的方向恰恰相反。诗人以苏武、田横自况,表现其不屈的气节。

  第二首诗这里化用了崔骃(字亭伯)和李陵的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事。崔骃为幽州从事时,谏刺史不要与燕刺王通,后来刺王失败了,崔骃被提拔为侍御史。后来窦太后临朝,他与窦宪不合,被窦宪排挤,让他“出为长岑长”,他认为太远了,就不去就任。这就是李白所说的“亭伯去安在”。李陵是汉将,与匈奴战,失败了,投降匈奴。李白写这两个人的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,反映了李白内心的复杂性。亭伯是逃避的,李陵是投降的。李白是想逃避呢,还是想投降?只能留给人们去思考。李白这次奔走的目的地是HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安。虽然自己所面临的情势万分危急,但李白依然HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望自己能够尽快到达HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安,觐见玄宗,献上自己的灭敌大计。但是,还没等李白到达HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安,HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争形势已经发生了急剧的转变。李白在路上也不得不换上胡衣,这正说明了当时形势的严峻。

  第三首诗用的是鲁仲连的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事。鲁仲连,亦称鲁连,战国时名士,多HRef=https://www.qijian.info/list/moulue/ target=_blank class=infotextkey>谋略,善言辩。赵孝王九年(前257年),秦军围困赵国国都邯郸。迫于压力,魏王派使臣劝赵王尊秦为帝,赵王犹豫不决。鲁仲连以利害说赵、魏两国联合抗秦。两国接受其主张,秦军以此撤军。20余年后,燕将攻占并据守齐国的聊城。齐派田单收复聊城却久攻不下,双方损兵折将,死伤严重。鲁仲连闻之赶来,写了一封义正辞严的HRef=https://www.qijian.info/list/shuxin/ target=_blank class=infotextkey>书信,射入城中,燕将读后,HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑、惧怕,遂拔剑自刎,于是齐军轻而易举攻下聊城。赵、齐诸国大臣皆欲奏上为其封官嘉赏。他都一一推辞,退而HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居。李白将自己比作鲁仲连,认为自己尚有救国良策,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望能够为玄宗所用。鲁仲连能够成就功业而HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居,而李白呢?他始终认为自己的才华和HRef=https://www.qijian.info/list/moulue/ target=_blank class=infotextkey>谋略不能被采用而心中忿忿。

  第四首诗用的是申包胥的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故。从这首诗来看,李白的立足点在函谷关内(西)。诗的意思是,函谷关以东的地区都被安史乱军占领,所以洛阳之水、嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山如同HRef=https://www.qijian.info/list/bianjiang2/ target=_blank class=infotextkey>边疆的易水、燕HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山。自己本想效法申包胥痛哭秦庭,劝说玄宗抗击叛军,可是此时函谷关以东尽为敌军所得,形势万分危急。李白不得不从华HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山经商洛大道转道HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南,又经溧阳、杭州、金陵,HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居庐HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山屏HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风叠,静观形势的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化。从诗中可以看出李白之所以跟从永王,是因为想效法申包胥恸哭乞师,以救HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家之难。

  第五首诗主要抒发诗人在奔亡途中的迷茫情绪。前半部分重在描写途中所见的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,其景语都是情语。茫茫HRef=https://www.qijian.info/list/hushui/ target=_blank class=infotextkey>湖水、青青芦叶都可以看作是诗人HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪的反映。HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳就要落入大江对岸的西边了,而诗人的归心还不知在何处,其HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪不言自明。后半部分进一步抒发愁情。歇HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马在春草迷离的路边,可见在HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱中不知往哪儿走,诗人心中非常迷茫。而在这个时候又听到了子规HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟的连声啼叫,在几近HRef=https://www.qijian.info/list/wangguo/ target=_blank class=infotextkey>亡国的危局中又听到这样凄惨的叫声,真有点HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪上加霜的感觉,无疑更是加深了诗人的愁情。

  这五首诗是后人研究“安史之乱”爆发前后李白行踪最重要的材料之一。在这些诗中,李白先后引用涉及苏武、田横、崔骃、李陵、鲁仲连等很多HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,诉说自己所看到的一幕幕HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争场景,表达了自己遭逢HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家变乱之时的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想情感。

返回