蝶恋花·卷絮风头寒欲尽鉴赏

原文

卷絮风头寒欲尽。坠粉飘红,日日香成阵。新酒又添残酒困。今春不减前春恨。

蝶去莺飞无处问。隔水高楼,望断双鱼信。恼乱横波秋一寸。斜阳只与黄昏近。(横波秋一作:层波横)

赏析

  词的上片以惜HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花托出别恨,起首三句描绘春深HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落景象。所谓“卷絮HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风头”,可参看章质夫咏絮词的形容:“傍珠帘散漫,垂垂欲下,依前被、HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风扶起。”昔人又多以飞絮落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花作为寒意将尽的晚春季节的特色,如“绿阴春尽、飞絮绕香阁”,“落红铺径水平池,弄晴小HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霏霏。杏园憔悴HRef=https://www.qijian.info/list/dujuan/ target=_blank class=infotextkey>杜鹃啼、HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈春归”。下面“坠粉飘香”等等,进一步形象地刻绘了HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花儿的飘谢,斜HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风过处,但见落英纷纷,清芬沁人,真如小晏词所云:“东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风又作无情计,艳粉娇红吹满地。”这些虽说是写晚HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景色,而HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春之意也蕴含其中。

  “新酒”两句。转而直接HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,情感的内涵由HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春转向HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人,并通过以酒遣愁的细节强化这种情感。“又添”两字,加强语气,径直道出因HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人而中酒频仍。“残酒困”,是从“残HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花中酒”,又是去年病“生发而来。全句与”借酒浇愁愁更愁“的意思接近。”不减“两字,作一回旋。虽说所思远道,只能以酒消愁,而HRef=https://www.qijian.info/list/lihen/ target=_blank class=infotextkey>离恨却并不因为HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间久长而稍有减退。这样,语气更显得HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉,而语意也深入了一层。

  词的下片,因音问断绝而更增暮愁过片三句,极写HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独之感,不惟无人可问,连HRef=https://www.qijian.info/list/hudie/ target=_blank class=infotextkey>蝴蝶儿、黄莺儿也都飞往别处,只剩下自己独倚高楼,凝望碧水。双鱼,指HRef=https://www.qijian.info/list/shuxin/ target=_blank class=infotextkey>书信。古诗云:“客从远方来,遗我双鲤鱼;呼儿烹鲤鱼,中有尺素书。”小晏《留春令》曰:“别浦高楼曾漫倚,对HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南千里。楼下分流水声中,有当日凭高泪。”前者以碧水兴起双鱼,引出倚楼HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望来书而终归HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望之情。后者从流水声中HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想当年倚楼HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人泪滴入水的景象;一是盼而不得,一为忆而弥悲,都能表达出真挚的情意。

  结末两句,抒写了因HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人,HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春而生发的绵绵HRef=https://www.qijian.info/list/chouhen/ target=_blank class=infotextkey>愁恨。横波,指美目。李白诗云:“昔为横波目,今作流泪泉。”“秋一寸”,也指目,李贺诗有“一双瞳人剪秋水”之句。“恼乱”犹言撩乱,HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色撩乱她的眼目,更触动了她的HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪。沈际飞云:“斜阳目,各有其境,不必相同。一云‘却照深深院’,一云‘只送平波远’,一云‘只与HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏近’,句句沁入毛孔皆透。”“斜阳却照深深院”,是说午梦酒醒,但见小院深深,HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色已尽,只有斜阳一片,徘徊不去。“斜阳只送平波远”写行人乘舟去远,唯见一抹残阳,映照平波,悠悠而逝。两者都是以夕照下的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色衬托HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁。而“只与HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏近”是接上面“恼乱”句而来,“HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳无限好,只是近HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏”,眼见白昼将尽,长夜即至,HRef=https://www.qijian.info/list/songchun/ target=_blank class=infotextkey>送春滋味,念远HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,此处不说HRef=https://www.qijian.info/list/chouhen/ target=_blank class=infotextkey>愁恨而HRef=https://www.qijian.info/list/chouhen/ target=_blank class=infotextkey>愁恨自见。

  王灼《碧鸡漫志》云:“赵德麟、李方叔皆东坡客,其气味殊不近,赵婉而李俊,各有所长。”的确,赵氏之词以清丽婉转见长,此词正体现了这一HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格。

返回