山水观形胜,襄阳美会稽。
最高唯望楚,曾未一攀跻。
石壁疑削成,众山比全低。
晴明试登陟,目极无端倪。
云梦掌中小,武陵花处迷。
暝还归骑下,萝月映深溪。
诗以HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论发端。开始两句说,要论HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水的HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美,襄阳远远胜过会稽(今浙江绍兴市)。会稽是古代越国的都城,以HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水秀丽著称。孟浩然刚从越地而归,拿襄阳HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水与会稽比较,是很HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的。前二句传达出HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山是HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡美的HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡之情。笔锋一转,诗人的笔落在望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山上。孟浩然HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱HRef=https://www.qijian.info/list/youlan/ target=_blank class=infotextkey>游览,一生踏遍了襄阳的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水水,这座望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山却一直没有登览过。写未登望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,是为了下文写登望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山。这样写是突出望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山在诗人心中的地位。
五六句写远望望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山。望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的石崖像刀劈那样陡峭,周围的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山都伏在望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山脚下。诗前句用HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻,后句用比较,表现望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的陡和高。七句到十句写登望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山。在晴朗的HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气里HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,极目远眺,一直看到天的尽头。从看得远写望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的高,这是从虚处落笔,让读者充分发挥HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,后两句再从实处写。极目南望,巨大的云梦泽只有巴掌大小,而桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花源隐在迷迷蒙蒙的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花中。云梦是中国古代最大的HRef=https://www.qijian.info/list/hubo/ target=_blank class=infotextkey>湖泊,横于大HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南北,方圆九百里。武陵在今湖南常德市。陶渊明《桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花源记》:“晋太元中,武陵人捕鱼为业。沿溪行,忘路之远近。忽逢桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花林,夹岸数百步,中无杂树,芳草鲜美,落英缤纷。太守即遣人随其往,寻向所志,遂迷,不复得路。”襄阳是今天湖北襄樊市,即使望得再远,也不可能望见湖南的梦泽和桃源,而且沧桑变换,唐时云梦已大多成为陆地,名存实亡。诗利用视觉的近大远小,把千里大的云梦缩成巴掌大小,把本来不可见的桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花源写得隐约可见,正是通过HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象与夸张,渲染望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山之高。一般诗HRef=https://www.qijian.info/list/xioshan/ target=_blank class=infotextkey>写HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山高都是尽力夸张HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山如何高耸入云,而这里将云梦武陵缩小,作为望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的陪衬,不落窠臼,别有意趣。这样,诗在表现望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山高的同时,也表现出诗人的高远博大的HRef=https://www.qijian.info/list/xiongjin/ target=_blank class=infotextkey>胸襟。这两句诗文辞HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美,诗意盎然。
入夜,诗人才下HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山回家,足见诗人游兴之高,足见望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山之令人流连忘返。接着诗人又由下HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山宕开,为读者展现了一幅HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山溪图:骏HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马踏着银色的HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光,从HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山上奔驰而下;月儿透过薛萝映在深深的溪流上,宛如沉璧。
诗以描写望楚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的高峻和登HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的所见,描绘襄阳的江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山形胜之美。诗格调冲淡,就中又“文采丰葺”(殷璠《河岳英灵集》),显出似淡实腴,“采秀内映”(《河岳英灵集》)的特色。