枫香晚花静,锦水南山影。
惊石坠猿哀,竹云愁半岭。
凉月生秋浦,玉沙粼粼光。
谁家红泪客,不忍过瞿塘。
诗题“蜀国弦”,是HRef=https://www.qijian.info/list/lequ/ target=_blank class=infotextkey>乐曲名。李贺诗中多次写到蜀国弦,如“拂袖HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹蜀国弦”(《HRef=https://www.qijian.info/list/mudan/ target=_blank class=infotextkey>牡丹种曲》),“蜀国弦中双凤语”(《听颖师琴歌》),均指HRef=https://www.qijian.info/list/lequ/ target=_blank class=infotextkey>乐曲,可证此诗所写是蜀国HRef=https://www.qijian.info/list/lequ/ target=_blank class=infotextkey>乐曲。
头两句说,HRef=https://www.qijian.info/list/bangwan/ target=_blank class=infotextkey>傍晚,在微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风细浪的濯锦HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边,枫树散播着浓郁的芳香。野HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花静静地沐浴在金色的夕晖之中。碧绿的锦江水,倒映着南HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山青苍静穆的影子。这幅HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风景幽雅秀丽,令人HRef=https://www.qijian.info/list/youran/ target=_blank class=infotextkey>悠然神往。画面上没有HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音,但隐约表现出一股轻柔清丽、闲静恬美的HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐旋律。诗人在开篇既没有点出演奏者,也没有交待弹拨的是何种HRef=https://www.qijian.info/list/leqi/ target=_blank class=infotextkey>乐器,甚至连题中的弦字也未提及,而是开门见HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,单刀直入,用两幅形象鲜明的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物画面来描写HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐的情调和节奏,把读者一下子就引进美妙的HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐境界,感受到赏心悦耳,移情动志的HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐魅力。
三、四句又展现出两幅HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物画面。“坠猿哀”,用杜甫《泥功HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山》句意,写猿猴跳越HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山谷,坠落时发出哀啼。蜀地多猿,盛弘之《荆州记》云:“每晴初霜旦,林寒涧肃,常有高猿长啸,属引清远;空岫传响,哀转久绝。故渔者歌曰:‘巴东三峡巫峡长,猿鸣三声泪沾裳。’”这两句说:弦声由舒缓、轻柔、恬美忽而转为惊骇HRef=https://www.qijian.info/list/aichou/ target=_blank class=infotextkey>哀愁,好像高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山危石,慑人魂魄,又似猿猱跃涧,坠谷哀鸣;听曲者的眼前还展现出绵延起伏的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山岭,碧森森的竹林与雾濛濛的烟云在HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山半腰相绕,好象在互抒HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思。这一联,视觉形象与听觉形象同时显露,诗人还用了带着强烈HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情色彩的“惊”、“哀”、“愁”这几个字眼,渲声弦声,使人心惊胆颤、HRef=https://www.qijian.info/list/aichou/ target=_blank class=infotextkey>哀愁HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤的巨大HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术力量,暗示出弦HRef=https://www.qijian.info/list/lequ/ target=_blank class=infotextkey>乐曲调已发生了由低到高、由徐到疾、由轻柔婉转到激越紧张的骤变。
五、六两句,诗人所描写的弦声又由刚转柔,形象地表现出一弯凉月,从清冷的秋浦之上冉冉升起,HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光射入水中,照见水底白沙,粼粼有光的景象。凉月秋浦、清水白沙,弦声多么明净、HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清、幽冷!HRef=https://www.qijian.info/list/lequ/ target=_blank class=infotextkey>乐曲的旋律起伏回荡,倏忽HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,如波翻浪涌,姿态横生。
收尾两句,诗人描绘乐声的手段又有HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,由前三联借HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色状乐声转为以HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/renshi/ target=_blank class=infotextkey>人事表声情。“红泪客”用了王子年《拾遗记》的一个HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故:魏时HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子薛灵芸和HRef=https://www.qijian.info/list/fumu/ target=_blank class=infotextkey>父母HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别时依依HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍,泪下沾衣,途中用玉唾壶承泪。到京师,壶中泪凝如血。这两句说:弦声忽然又显得如泣如诉,好象HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说中与HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子,泪落如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,凝而为血,不愿越过蜀国的门户瞿塘峡。前三联用鲜明可视的物象直接描绘弦声,这一联以带着浓烈哀HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情思的事象诱人去HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想弦声,表现的素材是不同的。比较起来,这一联的事象不如前三联的物象那么具体易感,但仍然可以HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象得出,这支蜀国弦HRef=https://www.qijian.info/list/lequ/ target=_blank class=infotextkey>乐曲至此奏出了高潮——那瞿塘峡狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的呼啸声和涡流的咆哮声,交织着HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子呜咽悲哭之声,传达出一股强烈而缠绵的恋乡之情,摇撼着读者的耳鼓,叩击着读者的心弦,全诗就在这HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的高潮中戛然而止。
关于《蜀国弦》的题旨,历来有不同的看法。清初姚文燮钩稽史实,以史证诗,以比兴之义逐一诠释诗中意象的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治含蕴,推定此诗“为迁客伤”,未免捕HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风捉影,穿凿附会。但他指出诗中写“蜀弦之哀”,又认为“诸本仅注弦,觉少清味”,还是中肯的。诗中交织地描写枫香HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花静、水影南HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山之清丽恬美,凉月秋浦、玉沙粼粼之HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清幽冷,以及红泪客不肯过瞿塘之缠绵HRef=https://www.qijian.info/list/aishang/ target=_blank class=infotextkey>哀伤,可以说诗人是借写蜀弦之悲喜哀乐,抒写对蜀国的怀HRef=https://www.qijian.info/list/lianqing/ target=_blank class=infotextkey>恋情绪。这样理解比较恰当。
《蜀国弦》描写HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐形象鲜明,HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化倏忽,精细入微,在表现手法上颇有独到之处。它不同于白居易的《琵琶行》和韩愈的《听颖师HRef=https://www.qijian.info/list/danqin/ target=_blank class=infotextkey>弹琴》主要采取以声摹声,而是侧重以形写声,并充分调动了视、听、触、味等多种感觉。诗中的“香”、“静”、“凉”HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别从味觉、触觉着笔;即以视觉来说,就兼写了形、影、光、色、动、静。更妙的是,诗人所创造的各种各样的意象,都是蜀地特有的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光、HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物、HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说,用它们来描状蜀国弦声,更显得丝丝入扣,从而精确地传达出蜀国弦声独特的韵味。《蜀国弦》又不同于李贺描写HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐的另外两首名作《李凭箜篌引》和《听颖师HRef=https://www.qijian.info/list/danqin/ target=_blank class=infotextkey>弹琴》。那两首诗在意象的光怪陆离和HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境的诡幻斑烂方面胜于《蜀国弦》,但它们都在诗中点明了演奏者、演奏的HRef=https://www.qijian.info/list/leqi/ target=_blank class=infotextkey>乐器,甚至写出HRef=https://www.qijian.info/list/leqi/ target=_blank class=infotextkey>乐器的形质;《蜀国弦》除标题外,篇中无一字提及弦,亦自有其含蓄蕴藉、诱人寻味的特色。