秦望山头,看乱云急雨,倒立江湖。不知云者为雨,雨者云乎?长空万里,被西风变灭须臾。回首听月明天籁,人间万窍号呼。
谁向若耶溪上,倩美人西去,麋鹿姑苏?至今故国人望,一舸归欤。岁云暮矣,问何不鼓瑟吹竽?君不见王亭谢馆,冷烟寒树啼乌!
这首词的上片重在HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,通过HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景来HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情HRef=https://www.qijian.info/list/shuoli/ target=_blank class=infotextkey>说理,HRef=https://www.qijian.info/list/yuli/ target=_blank class=infotextkey>寓理于景,HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景。景、情、理浑融一体。“秦望HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山头,看乱云急HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,倒立江湖。不知云者为HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨者云乎?”开篇直截了当,写HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高HRef=https://www.qijian.info/list/wangyuan/ target=_blank class=infotextkey>望远所见。“秦望HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,因秦始皇南巡时曾登此HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山观HRef=https://www.qijian.info/list/dahai/ target=_blank class=infotextkey>大海,祭大禹,故名。“乱云急HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,倒立江湖。不知云者为HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨者云乎?”乌云翻滚,暴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨如注,给人翻江倒海一样的感觉。一时烟HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨茫茫一片,分不清哪个是云,哪个是HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨。“乱”“急”“倒立”“不知”等词语写出了狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风暴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨的骇人气势和壮观景象。“不知云者为HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨者云乎”,语出《庄子·天运》:“云者为HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨乎?HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨者为云乎?”庄子的意思是云兴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨至乃HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然之理,没有什么意志和力量的驱使。作者引用此语除了突出狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风暴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨的凶猛气势外,也有狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风暴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨是HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象这个意思。但是,老子说过“飘HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风不终朝,骤HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨不终日”,这不,刚才还是狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风暴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,现在HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气就变成了“长空万里,被西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风变灭须臾。”这句承上,仍是作者所看到的景象,表意急转,作者的情绪也急转直下。刹那间西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风便把云HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨吹散,露出了万里晴空。“回首听月明天籁,人间万窍号呼。“天籁”,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然界的音响,这里指HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。在明亮的HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光下,回头听见,西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风在天空中呼啸而过,大地上无数的洞穴发出了尖厉的HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音。这句从视觉写到听觉,表现了HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象的复杂多变。纵观上片,好像作者只是为了表现狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风暴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨这种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象,但联系当时的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会形势来看,不难发现作者有更深的用意在。作者借暴HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风骤HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨到云散HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨收,月明HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风起这种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,暗示着抗金之路虽然看似曲折,但HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途一片光明,广大民众的抗敌呼声如同夜空刮过的西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,将会变成巨大的HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极力量影响着时局朝着HRef=https://www.qijian.info/list/leguan/ target=_blank class=infotextkey>乐观方向发展。下片引用HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,以古喻今,影射HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,HRef=https://www.qijian.info/list/gaojie/ target=_blank class=infotextkey>告诫当局不要重蹈覆辙,应奋发有为。“谁向若耶溪上,倩HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人西去,麇鹿姑苏?至今HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国人望,一舸归欤。”这里用的是春秋时吴越争霸的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事。作者在这里用这个HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,强调的是吴国国王因为不图长远之计,耽于安乐而HRef=https://www.qijian.info/list/wangguo/ target=_blank class=infotextkey>亡国。意在HRef=https://www.qijian.info/list/gaojie/ target=_blank class=infotextkey>告诫当朝统治者应该引以为戒,不要重蹈吴国的覆辙,应该奋发作为,一HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪国耻。值得注意的是,作者HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古,占据他心灵的不是秦皇、大禹,也不是越王勾践,而竟是范蠡。这是因为范蠡HRef=https://www.qijian.info/list/zhongzhen/ target=_blank class=infotextkey>忠贞不二,具有文韬武略,曾提出许多报仇HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪耻之策,同作者的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情息息相通。辛弃疾和范蠡,条件相当,但境遇悬殊,范蠡功成名就,而自己HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhinanchou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志难酬,两相比较,作者不由HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感痛心,情绪低落,引出下句“岁云暮矣,问何不鼓瑟吹竽?”作为答句,引出最后一句“君不见、王亭谢馆,冷烟寒树啼乌!”难道你没有看见,像王亭谢馆那些当年的行乐之地,现在已是一片萧条冷落,烟雾笼罩着HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天的树木,乌鸦在HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉地叫着!作者的HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感之情溢于言表。
这是一首登临览景而HRef=https://www.qijian.info/list/yongshi/ target=_blank class=infotextkey>咏史HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古之词。上片写登蓬莱阁所见壮丽HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨景,极具HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化倏忽之致。下片怀想西施旧事,对此作者流露出HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情敬仰之意。“岁云暮矣”以下,表达作者对世事沧桑所采取的及时行乐的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想。全词情调统一于HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然与HRef=https://www.qijian.info/list/renshi/ target=_blank class=infotextkey>人事的变幻,使人产生无常之感。特别多引用庄子玄妙之句,使这一特点显得更为突出。