已惯天涯莫浪愁,寒云衰草渐成秋。漫因睡起又登楼。
伴我萧萧惟代马,笑人寂寂有牵牛,劳人只合一生休。
此篇颇含HRef=https://www.qijian.info/list/yuanqing/ target=_blank class=infotextkey>怨情,深切表达出词人长期扈从天涯,有家不得归、有妻不得伴的隐恨。
上阕开篇,“已惯天涯莫浪愁”,起句便HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思精致。词人十分HRef=https://www.qijian.info/list/yane/ target=_blank class=infotextkey>厌恶年年HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅天涯的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,这里故作反语。他HRef=https://www.qijian.info/list/gaojie/ target=_blank class=infotextkey>告诫自己,已经习惯了HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,便不必随便怀愁了。“莫浪愁”三字恰恰说明他正在“愁”,“莫”字只是无力的HRef=https://www.qijian.info/list/anwei/ target=_blank class=infotextkey>安慰罢了。“寒云衰草渐成秋”,眼见这HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,又不禁使人HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思满眼。“漫因睡起又HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼”,还是睡吧,不要因为辗转反侧难眠又去HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上小楼,以免遥望HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡,心中徒增HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤。纵然HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼远望,隔着千HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山万水也是不可能望得到灯下的HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的。
下阕烘托出“愁”,并点明“愁”之原因。“伴我萧萧惟代HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马”,词人行役HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞,陪伴他的唯有代地的战HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,故觉“萧萧”。“笑人寂寂有牵牛”,HRef=https://www.qijian.info/list/qixi/ target=_blank class=infotextkey>七夕佳节,天上的牛郎和织女天河欢会,世间多少男女执手遥望,而自己与HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子却天各一方,无法HRef=https://www.qijian.info/list/tuanju/ target=_blank class=infotextkey>团聚,表现了词人有妻不得伴的寂寂之情,连牛郎见了都不禁会发笑。这两句刻画词人“寂寂”之心境形象生动而真切。身边唯战HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马相伴,天上有牵牛笑窥,HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉的心境就形象地描绘出来了。末句的“劳人只合一生休”是一句牢骚之语,表达了词人的埋怨之情。这句全是牢骚与怨气,是全词的高潮。
此词在HRef=https://www.qijian.info/list/zichao/ target=_blank class=infotextkey>自嘲的口吻中流露出对护卫生涯长期HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅的HRef=https://www.qijian.info/list/yanjuan/ target=_blank class=infotextkey>厌倦,尤其是结句,表达出满腹的牢骚与怨气以及HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅的劳苦。长年累月地奔波,身心劳顿,又不得不与HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人离散。这HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思郁结之情让纳兰备受煎熬,因此更烦闷于无休止的HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅。词中HRef=https://www.qijian.info/list/youyuan2/ target=_blank class=infotextkey>幽怨隐恨的情感溢满了全文,表达了词人那时最真切的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之情。