南乡子·自古帝王州鉴赏

原文

自古帝王州,郁郁葱葱佳气浮。四百年来成一梦,堪愁。晋代衣冠成古丘。

绕水恣行游。上尽层城更上楼。往事悠悠君莫问,回头。槛外长江空自流。

赏析

  此诗亦为王安石HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年HRef=https://www.qijian.info/list/zheju/ target=_blank class=infotextkey>谪居金陵,任江宁知府时所作。在表面的表达昔盛今衰之感的同时,把自己非常复杂的心境,也暗含于诗作之中。

  金陵城自古以来便是HRef=https://www.qijian.info/list/diwang/ target=_blank class=infotextkey>帝王之州,唐代刘禹锡曾作《西塞HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古》一诗:“王睿楼船下益州,金陵王气黯然收。千寻铁锁沉江底,一片降幡出石头。”然而,王安石看到的与刘禹锡所见大不相同,这里是一片郁郁葱葱的王气正盛之地,佳气上浮。但那是晋代的事情,已经过去四百年了,晋代的白衣胜HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪,衣冠之族,已经成为一座座古墓,回首HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事的时候,这些是怎堪回首呀。末句借用李白《登金陵凤凰台》中的名句,表达的是同样的昔盛今衰的HRef=https://www.qijian.info/list/changran/ target=_blank class=infotextkey>怅然之情。将自己的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想寄托在过去的时代里,这是诗歌中常用的写法,借此来表明自己对HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满,同时使诗歌具有一种“高古”的气象。

  作者独自一个人绕着江水边上行游,然后HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上高楼。“绕水游”是排遣心中的HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪或不平事的一种办法,在这里,作者借这种典型的动作来表现内心的无边HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪。好在这种“绕水游”并不受外在任何事物的限制,可以“恣行”,随意地到处走走。但是,这是一种多么HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈的HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由啊,王安石所HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求的,是推行新法,实现强民富国的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望,而现在,只能是“绕水游”而已,慨叹之声,达于纸上。HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人在诗中所抒写的,常常不是“达则兼济天下”的顺境,而是“穷则独善其身的”逆境,但到底心还被“达”的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望所牵绊,所以读这样的诗句的时候,要看出作者表面HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi/ target=_blank class=infotextkey>闲适的背后,是无穷的HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉与热切的期盼。“上尽层楼”含有中国古代的“HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高HRef=https://www.qijian.info/list/huaiyuan/ target=_blank class=infotextkey>怀远”“HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高而愁”的HRef=https://www.qijian.info/list/wenhua/ target=_blank class=infotextkey>文化密码。从南北朝时期的王粲写《HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼赋》开始,这个动作就被赋予了HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国之情。而唐代王之涣的一首《登鹳雀楼》则是从HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/zhexue/ target=_blank class=infotextkey>哲学意味上诠释了这一个典型的动作、典型的场景。在这里,作者是HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国(首都)呢,还是“欲穷千里目”呢?通过上文的表面HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi/ target=_blank class=infotextkey>闲适与内心焦虑,我们可以看到他所HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念的,正是重回HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国,再造宏业;通过后文的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事,我们又可以知道作者这时的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理是放弃HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国的想法,而注重对HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事的追寻,注意对HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事从HRef=https://www.qijian.info/list/wenhua/ target=_blank class=infotextkey>文化意义上进行思考;我们还可以认定,作者是想“HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高HRef=https://www.qijian.info/list/wangyuan/ target=_blank class=infotextkey>望远”,而这里的“远”,不是空间上的,而是HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间上的,表明作者独特的意趣和别具怀抱。国学大师陈寅恪曾说:“诗若只有一种HRef=https://www.qijian.info/list/jioshi/ target=_blank class=infotextkey>解释便不是好诗。”一首真正的好诗,就是可以这样多方面地甚至地HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾地刺激读者去思考,去与自己的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生体验结合起来,思考诗歌的同时,也思考HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的选择甚至人类的境遇。“更上楼”,不是上到楼的顶端再往上走,而是不断地一次又一次地HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼。HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事悠悠而去了,你不要问我在想些什么,回头看过去的时候,只能看见窗外的HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江,在日夜不息地向东流去。结句也是化用唐人诗句,王勃的《滕王阁诗》,作者在这里却别有怀抱:可以理解为,HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史是无情的,就像东流之水,一直向前,或许人类所为的一切只是这水的片刻停留,没有太大的意义;也可以理解为,不论目前我的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇如何,但我所做的一切,都如HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江水一般,是一种永恒的存在;或者联系《滕王阁诗》原文前一句:“阁中帝子今何在?”的反问,问当今的皇帝“今何在”,表达自己期待着重回朝廷的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望。但似乎一切都不重要了,就像HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江水,一直流着,流着。

返回