与客携壶,梅花过了,夜来风雨。幽禽自语。啄香心,度墙去。春衣都是柔荑剪,尚沾惹、残茸半缕。怅玉钿似扫,朱门深闭,再见无路。
凝伫,曾游处。但系马垂杨,认郎鹦鹉。扬州梦觉,彩云飞过何许?多情须倩梁间燕,问吟袖弓腰在否?怎知道、误了人,年少自恁虚度。
上阕描写春游的所见所感。开端从HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景写起。“与客携壶”,HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头便是借酒浇愁。“梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”两句交待时令,已到仲春,更兼HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,摧残梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花情景可知。情亦如HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,倍受间隔。“自语”“啄”“度”将HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟儿的可HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情态描摹得栩栩如生。由这美丽的HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地过渡到了对春衣的描写。词人身上穿着的春衣,都是HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人用白晰柔嫩的手亲自剪裁的,那衣服上至今还残留着一些断线残丝。词人将HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的手比做柔荑,娇艳动人,令人产生无限HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的遐想。“再见无路”表达的是一片HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,与崔护的“人面不知何处去,桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花依旧笑春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”(《题都城南庄》)有异曲同工之妙。
下阕则描写故地凝思。“凝伫”二字看似写状态,实则写HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。在物是人非之时重游旧地,或属无心,或似有意,管不住双脚似的来到曾经良辰HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景的庭院,但见人去楼空。在HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人门前呆呆且久久地凝望。HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事如烟,却又历历在目。“但系HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马垂杨,认郎鹦鹉”八字以清淡萧条之笔写现下HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂心态,更反衬昔日的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流。“系HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马垂杨”写当年潇洒神色,俊逸HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风采。一个’但”字,又勾回现今。“认郎鹦鹉”写常来常往之熟稔,而今垂杨依旧,无HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马可系,只剩一片HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉。此处鹦鹉或许一如往常地在招呼来客,但对词人来说,却已事过境迁,人面不知何处。“扬州梦觉”化用杜牧的“十年一觉扬州梦”(《HRef=https://www.qijian.info/list/qianhuai/ target=_blank class=infotextkey>遣怀》),表达了和杜牧相似的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情历程。“彩云飞过”或象征过去的那段HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/lianqing/ target=_blank class=infotextkey>恋情,或象征昔日的HRef=https://www.qijian.info/list/airen/ target=_blank class=infotextkey>爱人,如今都化为陈迹,再也HRef=https://www.qijian.info/list/xunfang/ target=_blank class=infotextkey>寻访不到了。这里词人一片痴心,都化作对HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子的喃喃私语,流露出无限的深情。“吟袖弓腰”,以局部代表整体,从中可以HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象出伊人身姿的曼妙。“倩梁间燕”,这富有情致的一笔。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾几句自伤自叹,空怀悲戚。
此词写追HRef=https://www.qijian.info/list/huaijiu/ target=_blank class=infotextkey>怀旧情。上阙由眼前HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨摧HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花、耳边幽禽独语、衣上残茸半缕,引出对旧情的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念和相见无路的怅恨。下阙以“凝伫”承上启下,旧游处仅见垂扬、鹦鹉,又HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨今日物是人非;虽知人去梦醒,却又欲罢不能,而向梁间HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子殷勤HRef=https://www.qijian.info/list/jiyu/ target=_blank class=infotextkey>寄语;最后明知多情误人,虚度年华,仍在苦涩中咀嚼昔日的甜美。全词从细微处着笔,以小见大,HRef=https://www.qijian.info/list/yijingchenqing/ target=_blank class=infotextkey>以景衬情,回环蕴藉。这首词虽是HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人之作,然而读后并不觉得沉重,清新的语言,婉转的情调,使它成为描写HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之情的动人佳作。