冻水消痕,晓风生暖,春满东郊道。迟迟淑景,烟和露润,偏染长堤芳草。断鸿隐隐归飞,江天杳杳。遥山变色,妆眉淡扫。目极千里,闲倚危楼迥眺。
动几许、伤春怀抱。念何处、韶阳偏早。想帝里看看,名园芳榭,烂漫莺花好。追思往昔年少。继日恁、把酒听歌,量金买笑。别后暗负,光阴多少。
这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春之作。
词的上片极写春日的阳和之景。以“冻水消痕”、“晓HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风生暖“的四字骈偶句开始,写出HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春典型HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物:冰HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪融消,晨HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风送暖。骈偶句的运用显现出铺排的效果,再接“春满东郊道”一个单句托住,由水而HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风而郊野长道,水陆上下遍布浓浓香气。三句中,一“消”、一“生”、一“满”,三个动词显现了HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化中的动态。“迟迟淑景”和“烟和露润”又是两个四字短句,却不用对偶,与开篇同中有异,概写春阳的和暖,烟岚的和润,渲染了HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春的气氛,再以“偏绕长堤芳草”一句实景作为承接,长堤一线,芳草染绿,“偏绕”二字表现长堤春草正承受着春阳与烟露的恩泽,万物与造物者融洽为一体。“断鸿”二句,场景从远远的长堤提升至广袤的天空。鸿雁北归又是一个典型的HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春之景,天边时隐时现的一点归飞鸿雁的身影,更衬出江天的悠远无尽。“遥HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”三句,白远天而至远HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,以HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人笔法写HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春刚刚染上新绿的远HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山如HRef=https://www.qijian.info/list/moinu/ target=_blank class=infotextkey>美女“淡扫”的“妆眉”,极尽HRef=https://www.qijian.info/list/xianya/ target=_blank class=infotextkey>闲雅秀逸之态。结句之“目极”二句说以上所绘HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春阳和之景并非词人春游所历,而是他“闲倚危楼”、“目极千里”、“迥眺”之所见。
HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景如此秀美诱人,词人却无意来游,此中必有缘故。景中所绘“断鸿”这一意象隐隐透露了一点信息。北归的HRef=https://www.qijian.info/list/dayan/ target=_blank class=infotextkey>大雁总是排成整齐的雁阵,而词人却偏偏选择一只失群的孤雁,这孤雁为下片所HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情感埋设了一个伏线。
过片换头“动几许、HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春怀抱”一语,由“动”字领起,承上启下,上片HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景所引动的却是HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子的“HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春怀抱”。这一语是全词情感气氛陡然大变的关键词。这关键词与上片的“断鸿”意象幽隐地暗暗相连,“断鸿”正是词人自身形象的喻托。此语中“HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春怀抱”四字亦可作为此词的“词眼”,全词所抒正是词人的“HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春怀抱”。
于是以下由“念”、“想”、“HRef=https://www.qijian.info/list/zhuisi/ target=_blank class=infotextkey>追思”引领出自己“HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春怀抱”,逐层铺叙。词人所“念”者乃“何处、留阳偏早”。所谓“何处”,即词人现今所在之处,词人偏说“何处”,化实为虚,正是HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子HRef=https://www.qijian.info/list/taxiang/ target=_blank class=infotextkey>他乡情感的流溢。“韶阳”本是HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的艳阳HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色,人所共爱,词人却怪它偏偏来得这样早,正是HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春之情使然。词人所“想”者乃“帝里看看,名园芳树,烂漫莺HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花好”。帝都的春日胜景用墨虽不多,但绚丽多姿,繁华热烈,对比眼前的素雅HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色,自是别有一番诱人的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光,它强烈地吸引着沉迷市井HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的柳永。词人所“HRef=https://www.qijian.info/list/zhuisi/ target=_blank class=infotextkey>追思”者乃是“往昔年少”的放浪HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。他由帝都的繁华而HRef=https://www.qijian.info/list/zhuisi/ target=_blank class=infotextkey>追思起年少时的欢乐,那时是日以继日地“把酒”、“听歌”、“买笑”,挥金如土,对比今日的“断雁”情状,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然“别是一番滋味在心头”了,“把酒听歌”、“量金买笑”又是两个四字骈偶句,与开篇的一组骈偶句遥相照应,依旧显现着铺排的效果。这种HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活尽管不足取法,但对柳永来说,却是他对HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意的一种抗衡。而直到他作下此词的时候,HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途仍是蹭蹬,HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月依旧题跎,却连这种抗衡带来的些许心灵慰藉也不可得了。经过“想”、“念”、“HRef=https://www.qijian.info/list/zhuisi/ target=_blank class=infotextkey>追思”这三层铺叙之后,终于逼出了煞拍之“别后暗负,光阴多少”,嗟叹HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月的流逝,为辜负了HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春年华而暗暗心伤。此时此刻,词人内心的失落,痛楚早已盖过了眼前的一片HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色。
柳永的词惯写HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅愁情,但多各具面目,并不给人以重复雷同之感。此词以HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景引愁情,以往昔的热烈反村眼前的冷寂,在HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情上又以上片深幽的蕴蓄与下片痛快的倾吐形成鲜明比照。