红板桥头秋光暮。淡月映烟方煦。寒溪蘸碧,绕垂杨路。重分飞,携纤手、泪如雨。波急隋堤远,片帆举。倏忽年华改,向期阻。
时觉春残,渐渐飘花絮。好夕良天长孤负。洞房闲掩,小屏空、无心觑。指归云,仙乡杳、在何处。遥夜香衾暖,算谁与。知他深深约,记得否。
这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的词,与《乐章集》中同类题材不同的是,它从HRef=https://www.qijian.info/list/qiuri/ target=_blank class=infotextkey>秋日的水边HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别写到春日的洞房遥念,以HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间的推移为线,HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间的跨度相当大。
上片主要写HRef=https://www.qijian.info/list/qiuri/ target=_blank class=infotextkey>秋日HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别。着重谊染惨淡、冷寂的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,以及HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别时的凄惨情景。首句“红板桥头”是HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别之地,“秋光暮”是HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别之时。以下三句是HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别之景:夜雾笼罩,HRef=https://www.qijian.info/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色惨淡,水边大路垂杨成行,柳枝悬垂,沾浸着寒冷的碧水。淡月、寒溪、垂杨等意象,渲染着HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉、HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋的气氛。在上述的氛围之中,以下二句、九字,直写HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别情景:“重分飞,携纤手、泪如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”。这“携纤手泪如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”与《HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霖铃·寒蝉凄切》之“执手相看泪眼”形似而实不同。“执手”二句是从双方落笔,二人相互执手,相看泪眼;而此二句,从一个“纤”字可知,这情景所写的是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子眼中的男人,他正紧紧地握住HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的“纤手”,泪落如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨。这是动态与悄思的描写;而前面的“重分飞”三字则是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子对这位HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人内心的HRef=https://www.qijian.info/list/renzhi/ target=_blank class=infotextkey>认知,自古道:“商人重利轻HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离。”这位HRef=https://www.qijian.info/list/nanzi/ target=_blank class=infotextkey>男子显然不同,他是重情重义重HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离的人,绝不会为名为利而轻易弃置HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情。柳词中有不少词作是从自身的角度抒写与HRef=https://www.qijian.info/list/airen/ target=_blank class=infotextkey>爱人分离的HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈,这一首却是从所爱HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的口吻道出,分量自是不同,它反映出彼此之间心心相知之深,因而也可以说这HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子是哀而无怨的。
但无论怎样HRef=https://www.qijian.info/list/shangbie/ target=_blank class=infotextkey>伤别,“分飞”毕竟是无法改变的事实,于是以下二句再从HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的眼中写HRef=https://www.qijian.info/list/nanzi/ target=_blank class=infotextkey>男子HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上水路行程。波之“急”,帆之“举”,意味着舟行之速,促使离人速速远去,离人的身影也就迅速地从HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别人的眼前消失,HRef=https://www.qijian.info/list/lihen/ target=_blank class=infotextkey>离恨自在其中。堤之“远”,使人体味到其中包蕴着HRef=https://www.qijian.info/list/lihen/ target=_blank class=infotextkey>离恨的绵长、悠远;这里又运用了“隋堤”的意象,遍植HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳的“隋堤”作为一种HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别“符号”,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然更加重了HRef=https://www.qijian.info/list/lihen/ target=_blank class=infotextkey>离恨中的HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍之情,HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋之意。至此,HRef=https://www.qijian.info/list/qiuri/ target=_blank class=infotextkey>秋日HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别已写尽。
最后以HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月的飞速流逝与旧日期约的受阻结束上片,“倏忽年华改,向期阻。”这虽是两个HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述句,但此中包含了一个较长的HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间流程,成为连接HRef=https://www.qijian.info/list/qiuri/ target=_blank class=infotextkey>秋日HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别与下片春日HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思的过渡。
过片换头“时觉HRef=https://www.qijian.info/list/chuncan/ target=_blank class=infotextkey>春残”一句,明写出HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光已自秋暮进入HRef=https://www.qijian.info/list/canchun/ target=_blank class=infotextkey>残春,呼应上片,由后句可知,HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人已是超过了预先约定的归期。由于HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的不归而“长孤负”了春日的“好夕良天”。既然没有心思欣HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun2/ target=_blank class=infotextkey>赏春色,故词中HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然不再有HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景的描绘,现在只有“渐渐飘HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花絮”这一典型的残HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景象,表现着HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光的最后一抹印迹,又包含着HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春流逝的悲哀,同时也暗示了自己对这一段HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情能否长久的担忧。
春已将逝,无心HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun2/ target=_blank class=infotextkey>赏春,所以词的描写空间转入“洞房”之中。“洞房闲掩,小屏空、无心觑”。“闲掩”二字,明写洞房之门,实写门内人的HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂,百无聊赖;“空”字明写小小画屏的闲置,实写屏旁人的冷清、HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞空虚,因此她对洞房内的一切同样“无心觑”。她一心想着HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人,但HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人仙乡杳远,不知何处,天边那缥缈无定、不可捉摸的“归云”,正与HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的情况相仿,故而她不免“指归云”、望“仙乡”而叹路杳、伤“何处”了。
以下,HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间HRef=https://www.qijian.info/list/zibai/ target=_blank class=infotextkey>自白昼而进入“通夜”,“香衾暖,算谁与”所写虽涉HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情,却不鄙俗、不露骨,亦是HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情的明白流露。由此,她不能不对HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人产生了丝丝疑虑,而发出“知他深深约,记得否”的疑问,这是发自心底的一问。
总观这首词,上下片各有四个层次,全从HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的角度着笔,自秋至春,由景及情;自HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别至独处,由实境及前程,层层推进,多侧面地表现了一位HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思中的HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子,且写得疏淡雅静、含蕴深沉。这首词可称得上是一首颇有特色、不落俗套的词作。