开愁歌鉴赏

原文

秋风吹地百草干,华容碧影生晚寒。

我当二十不得意,一心愁谢如枯兰。

衣如飞鹑马如狗,临歧击剑生铜吼。

旗亭下马解秋衣,请贳宜阳一壶酒。

壶中唤天云不开,白昼万里闲凄迷。

主人劝我养心骨,莫受俗物相填豗。

赏析

  HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头二句HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景。秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟,草木干枯,HRef=https://www.qijian.info/list/bangwan/ target=_blank class=infotextkey>傍晚时分,寒气袭人,路旁的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花树呈现出愁惨的容颜。诗人把自己的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理因素融合在外界的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物之中,使外在HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物增添了HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命的光彩,带有一种神秘的诱惑力。

  三、四句写情。秋气肃杀,满目萧条,诗人HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情,直抒胸臆,表达了深沉的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦。李贺二十一岁应河南府试。初试告捷,犹如雏鹰展翅,满以为从此便可扶摇直上,不料有人以李贺“父名晋肃,子不得举进士”为由,阻挠他参加进士HRef=https://www.qijian.info/list/kaoshi/ target=_blank class=infotextkey>考试。“我当二十不得意,一心愁谢如枯兰”正是这种抑郁HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤心境的写照。这里的“枯兰”是由眼前的秋HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花引起的HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想,用它来形容受到沉重打击之后HRef=https://www.qijian.info/list/youshang/ target=_blank class=infotextkey>忧伤绝望的“心”,奇特而又妥帖,形象鲜明,含义深厚。兰HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花素雅,象征诗人高洁的HRef=https://www.qijian.info/list/xionghuai/ target=_blank class=infotextkey>胸怀;兰HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枯谢,则是他那颗被揉碎了的心的生动外现。

  中间四句进一步描述诗人HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦HRef=https://www.qijian.info/list/fenmen/ target=_blank class=infotextkey>愤懑的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。“衣如飞鹑HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马如狗”写衣着和坐骑,用漫画式的夸张手法,显示他穷困不堪的处境,笔墨清新,形象突出。“临歧击剑”句,写行动而重在HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情。击剑不是为了打斗,而是为了发泄心中的怨气。“吼”字是拟物,也是HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人。剑本来是不会“吼”的,这里用猛兽的咆哮声来比拟击剑人心底的“怒吼”。如此辗转寄托,把抽象的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情变成具体的物象,不断地撼动着读者的心灵。句首的“临歧”二字,含有哭穷途的意思。站在十字路口,不知走哪条路好。事实上眼前没有一条路可以通向HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想境界了,这使诗人HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤填膺。

  “临歧击剑”,HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦HRef=https://www.qijian.info/list/fenmen/ target=_blank class=infotextkey>愤懑已极,要得解脱,唯一的办法只有求救于酒,以酒浇愁。可是诗人身无分文,于是下HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马脱下“秋衣”,拿到HRef=https://www.qijian.info/list/jiudian/ target=_blank class=infotextkey>酒店换酒。这两句进一步表现诗人穷愁潦倒的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活境况。HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天的HRef=https://www.qijian.info/list/bangwan/ target=_blank class=infotextkey>傍晚,寒气侵肤,诗人竟在这时脱衣换酒,他已经穷困到了食不果腹的地步。衣不可脱而非脱不可,酒可不喝而非喝不行,表现了诗人极度HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。

  衣服当了,酒也喝上了,心中的HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦却还是没有解除。“壶中唤天云不开,白昼万里闲凄迷。”醉后呼天,天也不应,浮云蔽日,白昼如冥,看不到一点HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望的光亮,诗人HRef=https://www.qijian.info/list/youxin/ target=_blank class=infotextkey>忧心如焚。写到这里,HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦、绝望已经到了登峰造极的程度。

  HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾二句,诗意一折,HRef=https://www.qijian.info/list/xiojiu/ target=_blank class=infotextkey>写酒店主人好言HRef=https://www.qijian.info/list/quanwei/ target=_blank class=infotextkey>劝慰,要他注意保重身体,不要让俗物填塞心胸。HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情愤闷到了极致,语气却故作跌落缓和之势,这二句,既起了点题的作用(诗题“开愁”,含有排解HRef=https://www.qijian.info/list/choumen/ target=_blank class=infotextkey>愁闷之意),同时深化了诗歌所表达的愤世嫉俗HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,显得深沉有力而又回荡多姿。

  全诗意脉连贯,一气呵成,由HRef=https://www.qijian.info/list/beiqiu/ target=_blank class=infotextkey>悲秋而起HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意之感,由HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意至激愤、至绝望、至HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我解脱,情感HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化轨迹分明、HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然。笔调HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境苍凉。或HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,或HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事,或HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,浑然一体,又脉络清晰,被钱钟书称为“眉疏目爽之作”(《谈艺录》一三)。

返回