桂布白似雪,吴绵软于云。
布重绵且厚,为裘有余温。
朝拥坐至暮,夜覆眠达晨。
谁知严冬月,支体暖如春。
中夕忽有念,抚裘起逡巡。
丈夫贵兼济,岂独善一身。
安得万里裘,盖裹周四垠。
稳暖皆如我,天下无寒人。
白居易主张诗文“为君、为臣、为民、为物、为事而作,不为文而作”(《新HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府序》);又说,“文章合为时而著,歌诗合为事而作”(《与元九书》)。这首诗完全体现了他的这种HRef=https://www.qijian.info/list/lilun/ target=_blank class=infotextkey>理论主张,既不为HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术而HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术,又不为HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我而HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术。诗中反映出他能跨越HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我、“兼济”天下的博大HRef=https://www.qijian.info/list/xiongjin/ target=_blank class=infotextkey>胸襟,表现了诗人推己及人、HRef=https://www.qijian.info/list/aimin/ target=_blank class=infotextkey>爱民“如我”的人道主义HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,以及封建HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会开明HRef=https://www.qijian.info/list/guanli/ target=_blank class=infotextkey>官吏乐施“HRef=https://www.qijian.info/list/renzheng/ target=_blank class=infotextkey>仁政”、惠及HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓的进步HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,激动人心。
“HRef=https://www.qijian.info/list/zhangfu/ target=_blank class=infotextkey>丈夫贵兼济,岂独善一身”是全诗的警句,反映了白居易的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想:大HRef=https://www.qijian.info/list/zhangfu/ target=_blank class=infotextkey>丈夫贵在兼济天下,做利国利民之事,不能只顾独善一身。白居易《与元九书》说:“HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人云:穷则独善其身,达则兼济天下。仆(白居易自谦称)虽不肖,常师此语……志在兼济,行在独善。”这两句可视为白居易的HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负和HRef=https://www.qijian.info/list/zhixiang/ target=_blank class=infotextkey>志向,也可视为他HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望实行“HRef=https://www.qijian.info/list/renzheng/ target=_blank class=infotextkey>仁政”的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治主张和处世HRef=https://www.qijian.info/list/zhexue/ target=_blank class=infotextkey>哲学。这是古代正直的、欲有所作为的HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi2/ target=_blank class=infotextkey>知识分子的处世HRef=https://www.qijian.info/list/zhexue/ target=_blank class=infotextkey>哲学。
作品HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾四句“稳暖皆如我,天下无寒人”,源于杜甫《茅屋为秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风所破歌》:“安得广厦千万间,大庇天下寒士俱欢颜,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨不动安如HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山。”它表明,两位伟大诗人的博HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情怀都是一致的。宋代黄澈在《巩溪诗话》中曾对两诗的优劣进行了HRef=https://www.qijian.info/list/lunshu/ target=_blank class=infotextkey>论述。其实这大可不必区分优劣。两人都是面对HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我处境的一种超越,只不过老杜并未HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦于个人饥寒、白氏并未沉溺于个人饱暖而已,皆为难能可贵。无论自身寒暖,诗人心中念念不忘、重重HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑的都是天下HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓。
作品HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术的高明之处在于,表面写的是“稳暖”,实质写的是“HRef=https://www.qijian.info/list/renzheng/ target=_blank class=infotextkey>仁政”。或者说,“稳暖”只是其写实,“HRef=https://www.qijian.info/list/renzheng/ target=_blank class=infotextkey>仁政”才是其虚拟,即意象创造。白居易在唐文宗大和四年(830年)被任命为河南尹,辖区就是洛阳城。后来,他又写了一首内容相近的诗《新制绫袄成感而有咏》,其中写道:“HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓多寒无可救,一身独暖亦何情。心中为念农桑苦,耳里如闻饥冻声。争得大裘长万丈,与君都盖洛阳城。”同样表达了他的HRef=https://www.qijian.info/list/aimin/ target=_blank class=infotextkey>爱民激情,同时也蕴含着他的“HRef=https://www.qijian.info/list/renzheng/ target=_blank class=infotextkey>仁政”HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想。他在《醉后狂言HRef=https://www.qijian.info/list/chouzeng/ target=_blank class=infotextkey>酬赠萧殷二协律》诗中说得异常明确:“我有大裘君未见,宽广和暖如阳春;此裘非缯(古代丝织品总名)亦非纩(细丝绵),裁以法度絮以仁。刀尺钝拙制未毕,出亦不独裹一身。若令在郡得五考(唐制:经五次考绩才可转官。意谓任满),与君展覆杭州人。”显然,白氏所谓“裘”,实乃“法度”、“HRef=https://www.qijian.info/list/renzheng/ target=_blank class=infotextkey>仁政”的一种象征。不管是“盖裹周四垠”,还是“都盖洛阳城”,均要实施“法度”、推行“HRef=https://www.qijian.info/list/renzheng/ target=_blank class=infotextkey>仁政”。作为封建HRef=https://www.qijian.info/list/guanli/ target=_blank class=infotextkey>官吏,他要维护的当然是封建统治,但在客观上也给平民HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓带来一定益处。