南山有台,北山有莱。乐只君子,邦家之基。乐只君子,万寿无期。
南山有桑,北山有杨。乐只君子,邦家之光。乐只君子,万寿无疆。
南山有杞,北山有李。乐只君子,民之父母。乐只君子,德音不已。
南山有栲,北山有杻。乐只君子,遐不眉寿。乐只君子,德音是茂。
南山有枸,北山有楰。乐只君子,遐不黄耇。乐只君子,保艾尔后。
全诗五章,每章六句,每章HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头均以南HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山、北HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的草木起兴,HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌味十足。南HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山有台、有桑、有杞、有栲、有枸,北HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山有莱、有杨、有李、有杻、有楰,正如HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家之拥有具备各种美德的君子贤人。兴中有比,富有象征意义。但是兴语的作用还有为章节起势和HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化韵脚以求叶韵的作用。在此诗中,这两点表现得尤为明显。如果直说“乐只君子,邦家之基;乐只君子,万寿无期”等,则显得突兀和浅直,加上“南HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山有台,北HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山有莱”等后,诗顿时生色不少,含蓄而HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉,诗的韵律也由此而和谐HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然。兴语之后,是表功HRef=https://www.qijian.info/list/zhushou/ target=_blank class=infotextkey>祝寿。每章两次直呼“乐只君子”,可以见出祝者和被祝者之间的亲密关系。前三章“邦家之基”“邦家之光”“民之HRef=https://www.qijian.info/list/fumu/ target=_blank class=infotextkey>父母”三句,言简意赅,以极节省的笔墨为被颂者画像,从大处落笔,字字千金,为HRef=https://www.qijian.info/list/zhushou/ target=_blank class=infotextkey>祝寿张本。表功不仅是颂德HRef=https://www.qijian.info/list/zhushou/ target=_blank class=infotextkey>祝寿之所本,而且本身也是其中的必要部分。功表得是否得体,直接关系到诗的主旨。正因为前面的功表得得体而成功,后面的HRef=https://www.qijian.info/list/zhushou/ target=_blank class=infotextkey>祝寿才显得有理而有力。四、五两章用“遐不眉寿”“遐不黄耇”两个反诘句表达HRef=https://www.qijian.info/list/zhuyuan/ target=_blank class=infotextkey>祝愿:这样的君子怎能不长眉秀出大有寿相呢!这样的君子怎能不头无白发延年益寿呢!这又是以前三章的表功HRef=https://www.qijian.info/list/zhushou/ target=_blank class=infotextkey>祝寿为HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础的。末了,颂者仍不忘加“保艾尔后”一句。重子嗣,是中国人的传统,由HRef=https://www.qijian.info/list/zhufu/ target=_blank class=infotextkey>祝福先辈而连及其后裔,是诗歌的高潮之处。
这首诗的内容虽单纯,但结构安排相当精巧,五章首尾呼应,回环往复,语意间隔粘连,逐层递进,具有很强的层次感与节奏感。选词用字,要言不烦、举重若轻、颇耐咀嚼,表现出歌词作者的匠心独运。作为宴享通用之HRef=https://www.qijian.info/list/lege/ target=_blank class=infotextkey>乐歌,其娱乐、HRef=https://www.qijian.info/list/zhuyuan/ target=_blank class=infotextkey>祝愿、HRef=https://www.qijian.info/list/gesong/ target=_blank class=infotextkey>歌颂、庆贺的综合功能是显而易见的。