形容词
(1) (形声。从宀(HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音)
),叔声。本义:静悄悄,没有(2) 同本义
寂,无人声。——《说文》
HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥宇宙。——《四子讲德论》
寂兮寥兮,独立不改。——《老子》
寂然不动。——《易·系辞上》
四面竹树环合,HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥无人。——柳宗元《永州八记》
满坐寂然。——《虞初新志·秋声诗自序》
人视端容寂。——明· 魏学洢《核舟记》
俄而寂然。——清· 邵长蘅《青门剩稿》
(3) 又如:寂寂悄悄(悄悄地,不弄出HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音地);寂密(隐密);寂天寞地(悄无声息)
(4) 安详闲静,心志HRef=https://www.qijian.info/list/danbo/ target=_blank class=infotextkey>淡泊
旷然无HRef=https://www.qijian.info/list/youhuan/ target=_blank class=infotextkey>忧患,寂然无思虑。——嵇康《养生论》
(5) 又如:寂泊(恬静HRef=https://www.qijian.info/list/danbo/ target=_blank class=infotextkey>淡泊,不HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求HRef=https://www.qijian.info/list/mingli/ target=_blank class=infotextkey>名利);寂漠(清静;恬淡)
(6) HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞;HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单;冷落
廓落寂而无友兮,谁可与玩此遗芳。——严忌《哀时命》
(7) 又如:寂处(HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞独处);寂漠(冷落;HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉);寂淹(HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂滞留)
(8) 佛教谓寂灭常静之道 。如:寂定(佛家指心不驰散,保持安静不动的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神状态)
动词
佛教称僧尼死为“涅槃”,或叫“寂”、“宴寂”、“圆寂”、“寂灭” 。如:寂灭虚无(佛教语。指佛家的教义或HRef=https://www.qijian.info/list/daoli/ target=_blank class=infotextkey>道理。寂灭:指人死后身体寂静,灵魂超脱,永无HRef=https://www.qijian.info/list/shengsi/ target=_blank class=infotextkey>生死。虚无:指宇宙间的万事万物都是虚无的)
寂【寅集上】【宀部】 康熙筆画:11画,部外筆画:8画
《唐韻》《集韻》《韻會》《正韻》前歷切,音籍。《說文》無人聲也。本作。从宀尗聲。《徐曰》此寞字。今文作寂。《廣韻》靜也,安也。《易·繫辭》无思也,无爲也。寂然不動,感而遂通天下之故。《尚書·序孔疏》道本沖寂。非有名言。
又《晉書·顧愷之傳》爲山隂令,晝日垂簾,門堦閴寂。
又或作。《楚辭·遠遊》野漠其無人。《集韻》亦作諔漃。
【卷二】【口部】
嗼也。从口叔聲。前歴切
()嗼也。三字一句。俗本刪字。非也。宀部曰。寂、無人聲也。从口。叔聲。前歷切。古音在三部。
◎ 粤语:zik6
◎ 客家话:[梅县腔] sip7 cip7 [台湾四县腔] sip8 cip8 siuk8 [客英字典] sip7 cip7 cit7 [海陆丰腔] sip8 cip8 siuk8 [客语拼音字汇] qid6 [宝安腔] sip8 cip8 [东莞腔] zit7 [陆丰腔] sit7