十五夜望月寄杜郎中

十五夜望月寄杜郎中朗读

中庭地白树栖鸦,冷露无声湿桂花。

今夜月明人尽望,不知秋思落谁家。

译文

中秋的月光照射在庭院中,地上好像铺上了一层霜雪那样白,树上的鸦雀停止了聒噪,进入了梦乡。

夜深了,清冷的秋露悄悄地打湿庭中的桂花。今夜,明月当空,人们都在赏月,不知那茫茫的秋思落在谁家?

注释

⑴十五夜:指农历八月十五的晚上,即中秋夜。杜郎中,名杜元颖。

⑵中庭:即庭中,庭院中。

⑶地白:指月光照在庭院的样子。

⑷鸦:鸦雀。

⑸冷露:秋天的露水。

⑹尽:都。

⑺秋思:秋天的情思,这里指怀人的思绪。

⑻落:在,到。

参考资料:

1、雅瑟 .《唐诗三百首鉴赏大全集》 :新世界出版社 ,2011 :276-277页 .

十五夜望月寄杜郎中创作背景

  此诗是诗人在中秋佳节与朋友相聚时所作。诗题为《十五夜望月寄杜郎中》,可见是寄友人杜元颖的。原诗诗题下注云:“时会琴客”,说明佳节良友相聚,并非独吟。

  题中的“十五夜”,结合三、四两句来看,应指HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋之夜。诗题,有些版本作《十五夜HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月》,此处以《全唐诗》为准。杜郎中,名不详。在唐代咏HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋的篇什中,这是较为著名的一首。

  “中庭地白树栖鸦”,HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光照射在庭院中,地上好像铺了一层霜HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪。萧森的树荫里,鸦鹊的聒噪声逐渐消停下来,它们终于适应了皎月的刺眼惊扰,先后进入了睡乡。诗人写中庭HRef=https://www.qijian.info/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色,只用“地白”二字,却给人以积水空明、澄静素洁、清冷之感,使人不由会HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想起李白的名句“床前明HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光,疑是地上霜”,沉浸在清美的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境之中。“树栖鸦”,主要应该十五夜HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月是听出来的,而不是看到的。因为即使在HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月之夜,人们也不大可能看到鸦鹊的栖宿;而鸦鹊在HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光树荫中从开始的惊惶喧闹(周邦彦《蝶恋HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花》词有句“月皎惊乌栖不定”,也就是写这种HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境)到最后的安定入睡,却完全可能凭听觉感受出来。“树栖鸦”这三个字,朴实、简洁、凝炼,既写了鸦鹊栖树的情状,又烘托了HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜的寂静。

  “冷露无声湿桂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”,这句诗让人HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到冷气袭人,桂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花怡人的情景。由于夜深,秋露打湿庭中桂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。如果进一步揣摩,更会HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到这桂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花可能是指月中的桂树。这是暗HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月,正是全篇点题之笔。诗人在万籁俱寂的深夜,仰望HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月,凝想入神,丝丝寒意,轻轻袭来,不觉浮想联翩:那广寒HRef=https://www.qijian.info/list/gongzhong/ target=_blank class=infotextkey>宫中,清冷的露珠一定也沾湿了桂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花树吧。这样,“冷露无声湿桂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,就显得更悠远,更耐人寻思。他选取“无声”二字,细致地表现出冷露的轻盈无迹,又渲染了桂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的浸润之久。而且不只是桂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,那树下的玉兔,那挥斧的吴刚,那“碧海青天夜夜心”的嫦娥,也是如此。诗句带给读者的是十分丰富的美的HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想。

  “今夜月明人尽望,不知HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思落谁家。”普天之下又有多少人在HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲。在HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡的人HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念远离的HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人;离乡之人遥望HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人。于是,水到渠成,吟出了这两句。诗人不再正面写自己的HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲之愁,而是用一种疑问式的HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉语气道出那绵绵的愁念会落在谁家。前两句HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,不带一个“月”字;第三句才点明HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月,而且推己及人,扩大了HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月者的范围。但是,同是HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月,那感秋之意,HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人之情,却是人各不同的。诗人HRef=https://www.qijian.info/list/changran/ target=_blank class=infotextkey>怅然于HRef=https://www.qijian.info/list/jiaren/ target=_blank class=infotextkey>家人离散,因而由HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫的HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清,引出了入骨的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思。他的“HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思”必然是最浓挚的。然而,在表现的时候,诗人却并不采用正面HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的方式,直接倾诉自己的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之切;而是用了一种HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉的疑问语气:不知那茫茫的HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思会落在谁的一边(“谁家”,就是“谁”,“家”是语尾助词,无实义)。明明是自己在HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人,偏偏说“HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思落谁家”,这就将诗人HRef=https://www.qijian.info/list/duiyue/ target=_blank class=infotextkey>对月HRef=https://www.qijian.info/list/huaiyuan/ target=_blank class=infotextkey>怀远的HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思,表现得蕴藉深沉。似乎HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思唯诗人独有,别人尽管也在HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月,却并无HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思可言。这真是无理之极,然而愈显出诗人痴情,手法确实高妙。后两句不直抒自己入骨的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情,而是用HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉的问句表达,这样便有言外之意,即“在HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月的许多人中,HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思最深的恐怕只有我啊!”在炼字上,上海辞书出版社的《唐诗鉴赏辞典》录此诗,末句的“在”作“落”字。徐竹心认为,“落”字新颖妥贴,不同凡响,它给人以生动形象的感觉,仿佛那HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思随着银月的清辉,一齐洒落人间似的。《全唐诗》录此诗,“落”字作“在”,就显得平淡寡味,相形见绌了。

  这首诗HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境很美,诗人运用形象的语言,丰美的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,渲染了HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋HRef=https://www.qijian.info/list/wangyue/ target=_blank class=infotextkey>望月的特定的环境气氛,把读者带进一个月明人远、思深情长的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,加上一个唱叹有神、HRef=https://www.qijian.info/list/youran/ target=_blank class=infotextkey>悠然不尽的HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾,将HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离思聚的情意,表现得非常HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉动人。它首先予人的印象是情景如画。

王建

王建(约767年—约830年):字仲初,生于颍川(今河南许昌),唐朝诗人。其著作,《新唐书·艺文志》、《郡斋读书志》、《直斋书录解题》等皆作10卷,《崇文总目》作2卷。 ...

王建朗读
()

猜你喜欢

介特无门徒,室亦如垂罄。

隤然类枯株,聊以养衰病。

()

太原公子方隶军,药师却渡黄河津。津头萧萧风雪暮,亦是寻常行路人。

惊龙怒虎易形似,难画英雄当此际。常山太华隐欲动,千尺光芒垂至地。

()

此地求沿革,当年本合并。林岚陪禁近,词庙仰勋名。

水榭分还壮,云廊改更清。诸公齐努力,谁得似桐城。

()

散拙亦自遂,粗将猿鸟同。飞泉高泻月,独树迥含风。
果落盘盂上,云生箧笥中。未甘明圣日,终作钓渔翁。

()

稽首观音,全彰妙有。

鹤唳青霄,莺啼绿柳。

()

露下空山客袂凉,残荷新菊叠衰荣。池边宿鸟翻林影,竹里流泉杂磬声。

是夕逢秋偏澹滟,何人对月不凄清。香瓯茗碗共深坐,一室萧然称野情。

()