龚自珍

龚自珍(1792年8月22日~1841年9月26日)清代思想家、文学家及改良主义的先驱者。27岁中举人,38岁中进士。曾任内阁中书、宗人府主事和礼部主事等官职。主张革除弊政,抵制外国侵略,曾全力支持林则徐禁除鸦片。48岁辞官南归,次年暴卒于江苏丹阳云阳书院。他的诗文主张“更法”、“改图”,揭露清统治者的腐朽,洋溢着爱国热情,被柳亚子誉为“三百年来第一流”。著有《定庵文集》,留存文章300余篇,诗词近800首,今人辑为《龚自珍全集》。著名诗作《己亥杂诗》共315首。 龚自珍的诗文(399篇) 龚自珍的名句(9条)

()

轶事HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故

藏书HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事
  龚自珍不仅仅是晚清HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想家,还是一名知名的藏书家、目录学家。一生志存HRef=https://www.qijian.info/list/gaige/ target=_blank class=infotextkey>改革,HRef=https://www.qijian.info/list/qingnian/ target=_blank class=infotextkey>青年时代所撰《明良论》、《乙丙之际著议》等文,对封建专制的积弊,进行了HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露和抨击。藏书极精,抄本和宋、元本达20余种,曾托钮树玉、何元锡等人助其搜讨,又四处借抄。曾为诸多知名藏书家撰写藏书记、藏书诗、藏书序跋。其《慈云楼藏书志·序》,对古典目录学的阐述,深刻独到:目录之学,始于刘向,嗣是而降,约分三支:一曰朝廷官簿,一曰私家著录,一曰史家著录,三者体例不同,实相资为用,不能偏废。尤喜收藏HRef=https://www.qijian.info/list/beiwen/ target=_blank class=infotextkey>碑文、石刻、印章,文博藏品之富,陈元禄称之为“不可胜记”。藏室名为“宝燕阁”、“寰中一玉之斋”,其藏帖“二千种之冠”,邀林则徐、魏源、何绍基等HRef=https://www.qijian.info/list/haoyou/ target=_blank class=infotextkey>好友同赏。又有“晋墨斋”。研究藏品之作如《说印》、《商周彝器文录序》、《秦汉石刻文录序》、《瓦录序》等专论文章数篇。惜藏书后来毁于火。他生平诗文甚富,后人辑为《龚自珍全集》。其子龚橙撰有《仁和龚氏旧藏书目》1册,手抄本,著录图书700余种。

名父·逆子
  龚橙是龚自珍的长子,字孝拱,号半伦。他除了对小老婆,别的通通不爱,故自号“半伦”,真是“坦诚”得让人佩服。龚半伦虽放荡不羁,可并非不学无术之徒,相反他自幼聪颖,“藏书极富,甲于江浙,多四库中未收之书”,少时即“沉酣其中”。孝拱治学于公羊最深,著述甚富。他不自收拾,为人HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放,不修边幅,恃才傲物,世人因此多忌恨他。HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年家道益落,变卖先人金石书画殆尽。李鸿章爱其才,月资二百金以备无米之炊。孝珙客居海上时,曾做英国人威妥玛的幕府,月资数百金。后来资金日减,HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活益窘,宠爱的两个姬妾都下堂入厨。

  有人甚至攻击他曾把女儿送给威妥玛做妾。龚孝拱给英国人巴夏礼做幕僚时,曾引导英法联军火烧圆明园。据说当时英人欲直攻故宫,龚孝拱力阻之,说圆明园珍宝如HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,是中国菁华之所在,毁此亦足以泄愤。英人听从他的话,京城遂得保存。

  与龚半伦形成鲜明对比的是他的HRef=https://www.qijian.info/list/fuqin/ target=_blank class=infotextkey>父亲龚自珍。父子俩一个HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国,一个卖国,一个名垂青史,一个遗臭万年。清人赵翼说,名父之子多败德,这虽然不是必然规律,但名父不幸而有逆子,按照“子不教父之过”的说法,龚自珍HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然也难辞其咎。孝珙除精于公羊学外,还精于史学、HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoxue/ target=_blank class=infotextkey>小学。著有《元志五十卷》、《雁足镫考三卷》、《清邋遢史三卷》。

死因之谜

  离奇暴毙与丁香HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花公案

  自珍在京做官时,是明善堂主人的上客。主人的侧福晋顾太清慕其才,二人有暧昧事。有人说,自珍诗集中HRef=https://www.qijian.info/list/youxian/ target=_blank class=infotextkey>游仙诗及词中《桂殿秋》、《忆瑶姬》、《梦玉人引》诸阙,倘恍迷离,都是为这件事而引发的。后来被明善堂主人察觉,只好引疾HRef=https://www.qijian.info/list/guixiang/ target=_blank class=infotextkey>归乡。结果还是被明善堂主人鸩杀了。还有一说。自珍HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年HRef=https://www.qijian.info/list/juanlian/ target=_blank class=infotextkey>眷恋一个私娼,叫灵萧,而灵萧却另有所爱。有一天,他去灵萧家,遇见了那个人,自珍让灵萧与他断绝往来。灵萧明应,而暗中往来愈密切。HRef=https://www.qijian.info/list/bannian/ target=_blank class=infotextkey>半年之后,龚自珍在灵萧家又遇到那人。龚自珍回家拿了鸩毒交给灵萧,命她毒死那人。这种毒药本出自宫内,服下后并非立即死,死后也没有伤痕可验。那灵萧收下药,随即放入酒中,端给自珍。龚自珍饮下,回到家就感不适,数日后死了。

  虽然日子过得苦哈哈,龚自珍诗歌中却不乏HRef=https://www.qijian.info/list/yanqing/ target=_blank class=infotextkey>艳情之作,这与他的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活态

  度是分不开的。他对HRef=https://www.qijian.info/list/nuxing/ target=_blank class=infotextkey>女性的欣赏,让他一生中有过许多短暂的情缘。其中最为著名的,莫过于他与清代女词人顾太清的情感纠葛。这一段情事,是清代最广为人知、最为人津津乐道的一段秘闻,称为“丁香HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花公案”。

  这段公案,起源于龚自珍《己亥HRef=https://www.qijian.info/list/zashi/ target=_blank class=infotextkey>杂诗》中的一首。诗歌写道:“空HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山徒倚倦游身,梦见城西阆苑春。一骑传笺朱邸晚,临HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风递与缟衣人。”篇末并自注云:忆宣武门内太平湖之丁香HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一首。这里的“宣武门内太平湖”,指的是乾隆曾孙、宗室才子、贝勒奕绘的府邸;而“丁香HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”、“缟衣人”,则被附会为奕绘的侧福晋顾太清。

  奕绘和顾太清都能诗善文,与京中文人墨客过从甚密。龚自珍本是他们夫妇的座上宾。人们认为这首诗表明顾太清与龚自珍之间存有暧昧之事。清末学者冒广生《读太素道人〈明善堂集〉感顾太清遗事辄书六绝句》首次将此事书之成文:“太平湖畔太平街,南谷春深葬夜来。人是倾城姓倾国,丁香HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花发一徘徊。”这起“丁香HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花公案”遂广为流传,赞同者有之,反对者有之,辟谣者有之。清末的曾朴曾将此事虚构一番,写入了小说《孽海HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花》的第三、四回,两人的所谓“情事”更是得以盛传。

  龚自珍与顾太清一为当世才子,一为闻名HRef=https://www.qijian.info/list/cainu/ target=_blank class=infotextkey>才女,二人的情缘是真是幻,直到今日仍然争执不休。只是,这件事对两位当事人的一生影响深远。顾太清被逐出王府,从此流落市井。1839年(道光十九年),龚自珍也辞官回乡。他匆忙离开京师之后,对进京心有余悸,曾遣仆人入京迎接家眷,自己并不亲往。两年后的八月廿十,龚自珍暴病而卒。

其他说法
  一说死于权贵穆彰阿之手,一说被青楼HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子灵箫和小云毒死,—说是荣亲王府派来的杀手。晚清小说《孽海HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花》则以龚自珍儿子的口吻说,他被宗人府的同事,用毒酒毒死了。

主要成就

HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治
  《己亥HRef=https://www.qijian.info/list/zashi/ target=_blank class=infotextkey>杂诗》中的HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判、呼唤、HRef=https://www.qijian.info/list/qiwang/ target=_blank class=infotextkey>期望、集中反映了诗人高度HRef=https://www.qijian.info/list/guanhuai/ target=_blank class=infotextkey>关怀HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族、HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国激情。例如《己亥HRef=https://www.qijian.info/list/zashi/ target=_blank class=infotextkey>杂诗》中第一二三首,“不论铁盐不愁河,独倚东南涕泪多。国赋三升民一斗,屠妞那不生栽禾。”写出了作者对清朝政府不重视筹划关系到国计HRef=https://www.qijian.info/list/minsheng/ target=_blank class=infotextkey>民生的盐铁生产、税收和水利等问题,一味依赖东南的漕运,对HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民加重剥削,致使HRef=https://www.qijian.info/list/nongye/ target=_blank class=infotextkey>农业生产凋敝,HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民HRef=https://www.qijian.info/list/kunku/ target=_blank class=infotextkey>困苦不堪,危害HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家经济的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实进行了大胆HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露和HRef=https://www.qijian.info/list/piping/ target=_blank class=infotextkey>批评。再如《己亥HRef=https://www.qijian.info/list/zashi/ target=_blank class=infotextkey>杂诗》中第八七首,“HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人怀海拜HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军,侧立南天未蒇勋。我有阴符三百字,蜡丸难寄惜雄文。”表达诗人对禁烟斗争的关注,对HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运的关注。

HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学
  他的许多诗既是HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,又是HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论,但不涉事实,HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论亦不具体,而只是把HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的普遍现象,提到HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史的高度,提出问题,抒发HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,表示HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度和HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望。他以政论作诗,但并不抽象HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论,也不HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文化。

  在他的诗中,“月怒”、“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花影怒”、“太行怒”、“太行飞”、“爪怒”、“灵气怒”等等,习见的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物变得虎虎有生气,动人耳目,唤起不寻常的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象。又如《西郊落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花歌》描写落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,使引起HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感的衰败的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,变为无比壮丽的景象,更高出寻常的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象之外。“落红不是无情物,化作春泥更护HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”(《己亥HRef=https://www.qijian.info/list/zashi/ target=_blank class=infotextkey>杂诗》),则从衰败中看出新生。

  实际他写得多的还是五七言“HRef=https://www.qijian.info/list/guti/ target=_blank class=infotextkey>古体侓诗”,七言的“近体诗”,而以七言绝句为大宗。一般趋向是不受格律的束缚,HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由运用,冲口而出。这也以七言绝句表现得最突出。

  龚词大部分还是消闲之作,抒写缠绵之情,成就远逊于诗。HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年他发现自己词的缺点:“不能古雅不幽灵,气体难跻作者庭。悔杀流传遗下女,自障纨扇过旗亭。”(《己亥HRef=https://www.qijian.info/list/zashi/ target=_blank class=infotextkey>杂诗》)。他也写了一些抒发HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨怀抱的词,抒发HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独而自豪的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情;与庸俗文士的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾和HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想不能实现的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨;与袁琴南儿时同上家学的情景;HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想上剑态和箫心的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,有志于作为,又思HRef=https://www.qijian.info/list/tuiyin/ target=_blank class=infotextkey>退隐,HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水。

  有瑰丽,也有朴实;有古奥,也有平易;有生僻,也有通俗。一股HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然清丽,沉着老练,有杜韩的影响,有些篇章由于用典过繁或过生,或含蓄曲折太甚,不免带来艰深晦涩的缺点。龚自珍先进的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想是他许多HRef=https://www.qijian.info/list/youxiu/ target=_blank class=infotextkey>优秀诗篇的灵魂。HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想的深刻性和HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术的独创性,使龚诗别开生面,开创了诗的一个新的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史时代,不同于唐宋诗,实开近代诗的新HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌。龚诗在当时欣赏的人不多,它的影响始大于晚清,主要由于它的突出的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想性和HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治性,使HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情与HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治内容结合,又不落于以文字、学问、HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论为诗。

  作为古文大家,龚自珍更为有名。其HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文也与其诗歌的主要HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神相一致,或“以经术作政论”,或直接HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,或借题发挥,或通过论文、论事、记物、记名胜形势对封建统治的腐朽、HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗作HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺,HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想内容丰富而深刻。而表现方法也十分多样,或直率,或奇诡,散行中有骈偶,简括中有铺陈,语言瑰丽古奥。

  龚文的表现方法一般很HRef=https://www.qijian.info/list/jiandan/ target=_blank class=infotextkey>简单,而简括中又有铺叙夸张,有的直率,有的奇诡。他的HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文语言活泼多样。有的散行中有骈偶,有的瑰丽,有的古奥,甚至偏僻、生硬、晦涩。龚文区别于唐宋和桐城派的古文,是上承先秦两汉古文的一个独特的发展,开创了古文或HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文的新HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风气。龚自珍的词也很著名。谭献认为词“绵丽沈扬,意欲合周、辛而一之,奇作也”(《复堂日记》二)。实际上,他的词没有摆脱传统词的影响,偏重于词的言情本性。

  梁启超曰:“晚清HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想之解放,自珍确与有功焉。光绪间所谓新学家者,大率人人皆经过崇拜龚氏之一时期;初读《定庵全集》,若受电然。”(《清代学术概论》)

HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物生平

书香门第
  龚自珍生于1792年8月22日(清乾隆五十七年七月初五)世代官宦的家庭。祖父龚禔身,官至内阁中书军机处行走。父龚丽正,字至极,号学路。官至HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南苏松太兵备道,署江苏按察使。HRef=https://www.qijian.info/list/muqin/ target=_blank class=infotextkey>母亲段驯,著名HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学家段玉裁之女。

年少有成
  龚自珍自幼受HRef=https://www.qijian.info/list/muqin/ target=_blank class=infotextkey>母亲HRef=https://www.qijian.info/list/jiaoyu/ target=_blank class=infotextkey>教育,好读诗文。从8岁起HRef=https://www.qijian.info/list/xuexi/ target=_blank class=infotextkey>学习研究《经史》、《HRef=https://www.qijian.info/list/daxue/ target=_blank class=infotextkey>大学》。12岁从其姥爷段玉裁学《说文》。他搜辑科名掌故;以经说字、以字说经;考古今官制;为目录学、金石学等。同时,在HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学上,也显示了创作的才华。13岁,作《知觉辨》;15岁,诗集编年;1810年(嘉庆十五年),倚声填词,应顺天乡试,由监生中式副榜第28名。

HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途不顺
  1813年4月,龚自珍再应顺天乡试,又名落孙HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,7月,HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子因误诊卒于徽州府署。

  1814年,龚自珍著四篇《明良论》,第一次明快地表露了自己的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治见解,对君权专制进行抨击。令外祖父段玉裁阅后又惊又喜,他欣然加墨批点,认为他的HRef=https://www.qijian.info/list/lunshu/ target=_blank class=infotextkey>论述正中当今HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治要害,是别具一格的见解。后回徽州后参与HRef=https://www.qijian.info/list/fuqin/ target=_blank class=infotextkey>父亲主持的《徽州府志》重修HRef=https://www.qijian.info/list/gongzuo/ target=_blank class=infotextkey>工作。

  1815年,续娶安庆知府何裕均侄孙女何吉云。祖父病逝后与HRef=https://www.qijian.info/list/jiaren/ target=_blank class=infotextkey>家人回杭州守孝。两年后返京,租住北京法源寺南。

  1818年(嘉庆二十三年),龚自珍又应浙江乡试,始中举,主考官为著名汉学家高邮、王引之。

  1819年(嘉庆二十四年),龚自珍应会试落选,28岁的龚自珍会试落选,在京师与魏源一起师事今HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学家刘逢禄,研读《公羊春秋》。

  1820年(嘉庆二十五年),龚自珍会试再度落第,以举人挑选为内阁中书。

  从1821年(道光元年)起,又任国史馆校对等官职,先后十几年。其间,他阅读了内阁丰富的HRef=https://www.qijian.info/list/dangan/ target=_blank class=infotextkey>档案和典籍,勾索旧闻,探讨历代得失,以后又参加《大清一统志》的修撰,写出了《西域置行省议》等有深刻见解的文章。

  1829年(道光九年),龚自珍经过第六次会试,终于考中进士。他在殿试对策中仿效王安石“上仁宗皇帝言事书”,撰《御试安边抚远疏》,HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论新疆平定准格尔叛乱后的善后治理,从施政、HRef=https://www.qijian.info/list/yonHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>用人、治水、治边等方面提出HRef=https://www.qijian.info/list/gaige/ target=_blank class=infotextkey>改革主张。“胪举HRef=https://www.qijian.info/list/shishi/ target=_blank class=infotextkey>时事,洒洒千余言,直陈无隐,阅卷诸公皆大惊。主持殿试的HRef=https://www.qijian.info/list/daxue/ target=_blank class=infotextkey>大学士曹振镛是个有名的“多磕头、少说话”的三朝不倒翁,他以“楷法不中程”,不列优等,将龚自珍置于三甲第十九名,不得入翰林,仍为内阁中书。

  1839年(道光十九年)春,由于龚自珍屡屡HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露时弊,触动时忌,因而不断遭到权贵的排挤和打击,他又忤其长官,决计辞官南归,

  1839年6月4日(道光十九年四月二十三日)离京。9月又自杭州北上接还眷属。两次往返途中,百感交集的龚自珍写下了许多激扬、深情的HRef=https://www.qijian.info/list/youguo/ target=_blank class=infotextkey>忧国HRef=https://www.qijian.info/list/youmin/ target=_blank class=infotextkey>忧民诗文,这便是著名的《己亥HRef=https://www.qijian.info/list/zashi/ target=_blank class=infotextkey>杂诗》315首。

执教兴学
  1841年(道光二十一年)春,龚自珍执教于江苏丹阳云阳书院。三月,HRef=https://www.qijian.info/list/fuqin/ target=_blank class=infotextkey>父亲龚丽正去世,龚自珍又兼任了原由其父主持的杭州紫阳书院讲席。夏末,他曾写信给江苏巡抚梁章钜,准备辞去教职,赴上海参加反抗外国侵略的战斗。但1841年9月26日,突患急病暴卒于丹阳。

  江宁之龙蟠,苏州之邓尉,杭州之西溪,皆产梅。或曰:“梅以曲为美,直则无姿;以欹为美,正则无景;以疏为美,密则无态。”固也。此文人画士,心知其意,未可明诏大号以绳天下之梅也;又不可以使天下之民斫直,删密,锄正,以夭梅病梅为业以求钱也。梅之欹之疏之曲,又非蠢蠢求钱之民能以其智力为也。有以文人画士孤癖之隐明告鬻梅者,斫其正,养其旁条,删其密,夭其稚枝,锄其直,遏其生气,以求重价,而江浙之梅皆病。文人画士之祸之烈至此哉!

  予购三百盆,皆病者,无一完者。既泣之三日,乃誓疗之:纵之顺之,毁其盆,悉埋于地,解其棕缚;以五年为期,必复之全之。予本非文人画士,甘受诟厉,辟病梅之馆以贮之。

()

壬申夏泛舟西湖,述怀有赋,时予别杭州盖十年矣

天风吹我,堕湖山一角,果然清丽。曾是东华生小客,回首苍茫无际。屠狗功名,雕龙文卷,岂是平生意?乡亲苏小,定应笑我非计。

()

西郊落花天下奇,古人但赋伤春诗。

西郊车马一朝尽,定庵先生沽酒来赏之。

()

春夜伤心坐画屏,不如放眼入青冥。

一山突起丘陵妒,万籁无言帝座灵。

()

我又南行矣!笑今年、鸾飘凤泊,情怀何似?纵使文章惊海内,纸上苍生而已。似春水、干卿何事?暮雨忽来鸿雁杳,莽关山、一派秋声里。催客去,去如水。

华年心绪从头理,也何聊、看潮走马,广陵吴市。愿得黄金三百万,交尽美人名士。更结尽、燕邯侠子。来岁长安春事早,劝杏花、断莫相思死。木叶怨,罢论起。

()

绝域从军计惘然,东南幽恨满词笺。

一箫一剑平生意,负尽狂名十五年。

()