陆游

陆游(1125—1210),字务观,号放翁。汉族,越州山阴(今浙江绍兴)人,南宋著名诗人。少时受家庭爱国思想熏陶,高宗时应礼部试,为秦桧所黜。孝宗时赐进士出身。中年入蜀,投身军旅生活,官至宝章阁待制。晚年退居家乡。创作诗歌今存九千多首,内容极为丰富。著有《剑南诗稿》、《渭南文集》、《南唐书》、《老学庵笔记》等。 陆游的诗文(8179篇) 陆游的名句(78条)

()

主要成就

HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学成就

诗歌
  陆游具有多方面HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学才能,尤以诗的成就为最,自言“六十年间万首诗”,存世有九千三百余首,大致可以分为三个时期:46岁入蜀以前,偏于文字形式;入蜀到64岁罢官东归,是其诗歌创作的成熟期,也是诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风大变的时期,由早年专以“藻绘”为工变为HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求宏肆奔放的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格,充满战斗气息及HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国激情;HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年蛰居HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阴后,诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风趋向质朴而沉实,表现出一种清旷淡远的HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风味,并不时流露着苍凉的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。

1、诗歌内容
  陆游的诗歌涵盖面非常广泛,几乎涉及到南宋前期HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的各个领域,按内容大致可分为四个方面:

  ①坚持抗金,讨伐投降派。陆游坦率直言“和亲自古非长策”,“生逢和亲最可伤,岁辇金絮输胡羌”,并HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露“诸公尚守和亲策,HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi/ target=_blank class=infotextkey>志士虚捐少壮年”。其HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府诗《关HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山月》高度概括了上层统治者和守边士兵、沦陷区HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民在主战和主和立场上的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,集中HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露了南宋统治HRef=https://www.qijian.info/list/jituan/ target=_blank class=infotextkey>集团的妥协求和政策造成的严重恶果。陆游的这类诗歌,以其鲜明的战斗性、针对性,鼓舞了人们的抗金的斗志,得到HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi/ target=_blank class=infotextkey>志士仁人的推许。

  ②抒发慷慨激昂的报国热情和HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志未酬的HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤。陆游年轻时就以慷慨报国为己任,把消灭入侵的敌人、收复沦陷的国土当作HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生第一要旨,但是他的抗敌HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想屡屡受挫。于是,他的大量诗歌,既表现了昂扬的斗志,也倾诉了深沉的HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤之情。如《书愤》一诗,诗人一心报国却HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhinanchou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志难酬,昂扬HRef=https://www.qijian.info/list/haozhuang/ target=_blank class=infotextkey>豪壮中带着苍凉HRef=https://www.qijian.info/list/beichuang/ target=_blank class=infotextkey>悲怆,既是诗人个人的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇也是HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运的缩影,是这类作品的典型代表。

  ③描写HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光、日常HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。陆游HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,善于从各种HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活情景中发现诗材。无论是高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山大川还是草木虫鱼,无论是HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村的平凡HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活还是书斋的闲情逸趣,“凡一草、一木、一鱼、一HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟,无不裁剪入诗”。《游HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山西村》一诗,色彩明丽,并在HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的描写中寓含HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理,其中“HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山重水复疑无路,柳暗HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花明又一村”因而成为广泛流传的名句。他的《临安HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨初霁》,描写HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天,虚景实写,细腻而HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美,意韵十足。

  ④HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗。由于宋代理学对士人HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的约束和宋词的发展,宋诗言情的功能渐渐减弱,宋代的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗在数量和HRef=https://www.qijian.info/list/zhiliang/ target=_blank class=infotextkey>质量上,都难以和唐诗比肩,但陆游却是个例外。陆游年轻时曾和前妻有着一段刻骨铭心的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情经历,他HRef=https://www.qijian.info/list/daonian/ target=_blank class=infotextkey>悼念前妻的诗歌,情真意切,令人动容,HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年创作的《沈园二首》,被后人称作“绝等伤心之诗”,是古代HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗中不可多得的精品。

2、HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术特点
  ①HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格上,兼具HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实主义特点,又有HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫主义作HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。陆游HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放,HRef=https://www.qijian.info/list/xionghuai/ target=_blank class=infotextkey>胸怀HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志,在诗歌HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格上HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求雄浑豪健而鄙弃纤巧细弱,形成了气势奔放、境界壮阔的诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。陆游把在HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中无法实现的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情都倾泻在诗中,常常凭借幻境、梦境来一吐胸中的壮怀英气,陆游的梦境、幻境诗,飘逸奔放,被誉为“小李白”。然而对功名的热望和当权者的阻力之间有着无法克服的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,严酷的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实环境给诗人心灵压上了无法摆脱的重负,因而陆游又崇尚杜甫,HRef=https://www.qijian.info/list/guanhuai/ target=_blank class=infotextkey>关怀HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,主张诗歌“工夫在诗外”,诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风又有近于杜甫的沉郁HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉的一面。

  ②语言平易晓畅,章法整饬谨严。陆游反对雕琢辞藻和HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求奇险,其诗语言“清空一气,明白如话”。陆游重视锻炼字句,他的对偶,新奇、工整,而不落于雕章琢句之嫌。赵翼曾评陆诗“看似奔放实则谨严”,刘克庄亦有“HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人好对偶被放翁用尽”之叹。陆游的七言古诗《长歌行》,笔力清壮顿挫,结构波澜迭起,寓恢宏雄放的气势于明朗晓畅的语言和整饬的句式之中,典型地体现出陆诗的个性HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格,被后人推为陆诗的压卷之作。

3、陆诗的地位
  陆游在南宋诗坛上占有非常重要的地位。南宋初年,虽然局势危急,但士气尚盛,诗坛HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风气也颇为振作;随着南宋偏安局面的形成,士大夫渐趋HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极,诗坛HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风气也变得萎靡不振,吟HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风弄月的题材走向和琐细卑弱的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格日益明显。陆游对这种情形痛心疾首,他高举起前代屈、贾、李、杜和本朝欧、苏及南渡诸人(吕本中、曾几等)的旗帜与之对抗,以高扬HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题的黄钟大吕振作诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,对南宋后期诗歌产生了HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极的影响,江湖诗派中的戴复古和刘克庄都师承陆游。到了宋末,HRef=https://www.qijian.info/list/guopojiawang/ target=_blank class=infotextkey>国破家亡的时代背景更使陆游的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神深入人心。

  陆游的诗歌,对后代的影响也是深远的。特别是清末以来,每当国势倾危时,人们往往HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念陆游的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国主义HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,陆诗的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀也因此成为鼓舞HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民反抗外来侵略者的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神力量。陆游写HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物和书斋HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的诗篇,因描写细腻生动、语言清新HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美,也颇受明、清诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱。陆诗中对仗工丽的联句常被用作书斋或亭台的楹联,也说明陆游的这一类诗篇在后代拥有广大的读者。


  陆游一生的主要精力用于诗歌创作,“是有意要做诗人”,对作词心存鄙视,因而,作为“辛派词人”的中坚HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物,与其诗相比,陆游的词数量并不多,存世共约一百四十余首。但陆游才气超然,并曾身历西北前线,因此,陆游也创造出了稼轩词所没有的另一种HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术境界。

  陆游词的主要内容是书写HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,抒发HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志未酬的幽愤,其词境的特点是将HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想化成梦境而与HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉构成强烈的对比,如《诉衷情·当年万里觅封侯》回想当年,满腹怆然。陆游也有HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物词和HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情词,其《卜算子·HRef=https://www.qijian.info/list/yongmei/ target=_blank class=infotextkey>咏梅》,上阕HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景、下阕表志,显示出身处逆境而矢志不渝的崇高HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格;《钗头凤·红酥手》一词,节奏急促,声情凄紧,先后两次HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹,荡气回肠,HRef=https://www.qijian.info/list/qiwan/ target=_blank class=infotextkey>凄婉动人。

  陆游词HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格多样,有不少词写得清丽缠绵,真挚动人,与宋词中的HRef=https://www.qijian.info/list/wanyue/ target=_blank class=infotextkey>婉约派比较接近;而有些词常常抒发着深沉的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生感受,或寄寓着高超的襟怀,或寓意深刻,又和苏轼比较接近。最能体现陆游的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世经历和个性特色的,是慷慨雄浑、荡漾着HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国激情的词作,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格与辛弃疾比较接近。但陆游词亦因HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格多样而未能熔炼成独特的个性,有集众家之长、“而皆不能造其极”之感。

HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文
  陆游在HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文上颇有造诣,兼善众体,构思奇巧,文笔精纯。其中记铭序跋之类,或HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活经历,或抒发HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,或论文说诗,最能体现陆游HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文的成就。同时也如在诗中一样,不时地表现着HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国主义的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。陆游还有一些别具HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格的HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文,书写乡居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活之状,淡雅隽永。

  陆游的《入蜀记》是中国第一部HRef=https://www.qijian.info/list/changpian/ target=_blank class=infotextkey>长篇HRef=https://www.qijian.info/list/youji/ target=_blank class=infotextkey>游记,内容丰富,举凡史事杂录、考据辩证、诗文HRef=https://www.qijian.info/list/pinglun/ target=_blank class=infotextkey>评论、小说HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事等应有尽有,形式灵活,长短不拘、文字颇简练;尤其过三峡的一部分,多有对HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光、名胜古迹的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的描述和品评,字里行间浸透着HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国之情,又饶有趣味。随笔式HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文《老学庵笔记》,笔墨虽简而内容甚丰,所记多系轶闻,颇有史料价值,是南宋笔记的精品。同时,陆游还善于四六,HRef=https://www.qijian.info/list/wenji/ target=_blank class=infotextkey>文集中有不少四六文精品,如陆游的《祭雷池神文》语言浅切而气势雄放,与其诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风颇近。

史学成就
  陆游还具有史才,陆游的史学成就,主要不在三作史官时所修的《两朝实录》和《三朝史》,而在于他私撰的《南唐书》。南宋时期,记述南唐HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史的史籍有薛居正领导史馆所修的《旧五代史》、欧阳修私撰的《新五代史》等共计11个版本,陆游遍取诸本,按本纪、列传,编为《南唐书》十八卷。

  陆游编撰《南唐书》的目的在于借古鉴今,为南宋王朝树一面HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史的镜子。在本纪中,陆游肯定南唐烈祖李昪为“唐宪宗第八子建王恪之玄孙(李恪)”,纠正了以中原五代为正朔的观念,并在书中多次使用“帝”、“我”等词语,借记述南唐国君HRef=https://www.qijian.info/list/zhiguo/ target=_blank class=infotextkey>治国、治民及HRef=https://www.qijian.info/list/yongbing/ target=_blank class=infotextkey>用兵之法,抒发强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国情感。

陆游《南唐书》的史学成就主要表现在:①体制创新。陆书只有本纪和列传,成为纪传体断代史中的一个特例;尤其是其“类传”,除HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物以类相从外,又创设《杂艺、方士、节义列传》(卷十七)、《浮屠、契丹、高丽列传》(卷十八),归类精当,史识更胜前人。②HRef=https://www.qijian.info/list/shiping/ target=_blank class=infotextkey>史评色彩鲜明。宋代理学兴盛,陆游秉承以HRef=https://www.qijian.info/list/daode/ target=_blank class=infotextkey>道德而不以政绩作为评判HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的唯一准绳的HRef=https://www.qijian.info/list/guandian/ target=_blank class=infotextkey>观点,如多数史家都HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判后主李煜沉迷诗词,不思政业,坐失南唐基业,陆游却先赞后主“天资孝纯”、“以HRef=https://www.qijian.info/list/aimin/ target=_blank class=infotextkey>爱民为急”,再对其“酷好浮屠”作HRef=https://www.qijian.info/list/jiandan/ target=_blank class=infotextkey>简单批驳,最后总结为“虽仁爱足以感其遗民,而卒不能保社稷”。③严谨的治史HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神。陆游辨前史之误,补前史之失,其书卷数、HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物虽不及HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马令《南唐书》之多,但史料多经考证,“简核有法”,在史料的增补保存方面有巨大价值。

HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术
  在陆游的一生中,除了诗文外,HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法是他HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想的寄托和永远的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求。从其有关HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法的诗作和存世的HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法手迹、碑帖看,陆游擅长正、行、草三体HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法,尤精于草书。陆游的正体HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法,师从晋唐法帖,沉雄浑厚,极富神韵,有明显的颜真卿楷书笔势;其行书、草书,取法张旭、杨凝式,又受苏轼、黄庭坚、米芾等人的影响,更多HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求人品和HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神上的契合,讲究对比的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化和节奏。

  陆游的HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法简札,善于行草相参,纵敛互用,秀润挺拔,HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年笔力遒健奔放。朱熹称其“笔札精妙,意致深远”。其《自书诗卷》,仍然保留早年HRef=https://www.qijian.info/list/xuexi/ target=_blank class=infotextkey>学习颜真卿、苏轼HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法的笔法HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格和习惯用笔,但又明显地融会杨凝式行书、张旭草书的长处,无论是用笔、结字和布白都与其诗浑然一体,明人程郇题跋为“诗甚流丽,字亦清劲”,是难得的HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法佳作。

HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物生平

家世背景
  陆游出生于名门望族、HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南藏书世家。陆游的高祖陆轸是大中祥符年间进士,官至吏部郎中;祖父陆佃,师从王安石,精通经学,官至尚书右丞,所著《春秋后传》、《尔雅新义》等是陆氏家学的重要要典籍。陆游的HRef=https://www.qijian.info/list/fuqin/ target=_blank class=infotextkey>父亲陆宰,通诗文、有节操,北宋末年出仕,南渡后,因主张抗金受主和派排挤,遂居家不仕;陆游的HRef=https://www.qijian.info/list/muqin/ target=_blank class=infotextkey>母亲唐氏是北宋宰相唐介的孙女,亦出身名门。

  宣和七年(1125年)十月十七日,陆宰奉诏入朝,由水路进京,于淮河舟上喜得第三子,取名陆游。同年冬,金兵南下,并于靖康二年(1127年)攻破汴京(今开封),北宋灭亡(靖康之耻),陆宰携家眷逃回老家HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阴。

  建炎三年(1129年),金兵渡HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南侵,宋高宗率臣僚南逃,陆宰改奔东阳,家境才开始逐步安定下来,时陆游年仅四岁。

  陆游出生于两宋之交,成长在偏安的南宋,HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾、HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家的不幸、家庭的流离,给他幼小的心灵带来了不可磨灭的印记。

初入HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途
  陆游自幼聪慧过人,先后师从毛德昭、韩有功、陆彦远等人,十二岁即能为诗作文,因长辈有功,以恩荫被授予登仕郎之职。

  绍兴二十三年(1153年),陆游进京临安(今杭州)参加锁厅HRef=https://www.qijian.info/list/kaoshi/ target=_blank class=infotextkey>考试(现任官员及恩荫子弟的进士HRef=https://www.qijian.info/list/kaoshi/ target=_blank class=infotextkey>考试),主考官陈子茂阅卷后取为第一,因秦桧的孙子秦埙位居陆游名下,秦桧大怒,欲降罪主考。次年(1154年),陆游参加礼部HRef=https://www.qijian.info/list/kaoshi/ target=_blank class=infotextkey>考试,秦桧指示主考官不得录取陆游。从此陆游被秦桧嫉恨,HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途不畅。

  绍兴二十八年(1158年),秦桧病逝,陆游初入HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途,任福州宁德县主簿,不久,调入京师,任敕令所删定官。陆游进入朝中后,应诏上策,进言“非宗室外戚,即使有功,也不应随意封加王爵”;高宗酷爱珍稀玩物,陆游认为“亏损圣德”,建议皇帝严于律己。

  绍兴三十一年(1161年),陆游以杨存中掌握禁军过久,权威日盛,多有不便,进谏罢免杨存中,高宗采纳,降杨存中为太傅、醴泉观使,升陆游为大理寺司直兼宗正簿,负责司法HRef=https://www.qijian.info/list/gongzuo/ target=_blank class=infotextkey>工作。

北伐献策
  绍兴三十二年(1162年),宋孝宗赵昚即位,任命陆游为枢密院编修官,赐进士出身。陆游上疏,建议整饬吏治军纪、固守江淮、徐图中原。时孝宗在HRef=https://www.qijian.info/list/gongzhong/ target=_blank class=infotextkey>宫中取乐,并未重视,陆游得知后告诉大臣张焘。张焘入宫质问,孝宗遂罢陆游为镇江府通判。

  隆兴元年(1163年),宋孝宗以张浚为都督,主持北伐。陆游上书张浚,建议早定长远之计,勿轻率出兵。张浚派大将李显忠、邵宏渊领兵出击,收复灵壁、虹县,进据符离,因李邵不睦,宋军大败(符离之战),偏安之论随即甚嚣尘上。张浚上疏领罪,被贬为江淮宣抚使。

  隆兴二年(1164年)春,陆游在镇江任上结识张浚,献策出师北伐,张浚HRef=https://www.qijian.info/list/zanyang/ target=_blank class=infotextkey>赞扬为“志在恢复”。四月,“隆兴和议”将签成,陆游上书东西两府,进言说:“江东之地,自吴国以来,莫不以建康为都城。临安频临HRef=https://www.qijian.info/list/dahai/ target=_blank class=infotextkey>大海,运粮不便,且易受意外袭击,皇上驻扎临安,只能作为权宜之计。合约签订之后,皇上应驻扎建康、临安,金朝来使,或到临安、或到建康,这样以来,可以争取HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间建都立国,而不令金朝生疑。”时龙大渊、曾觌掌权,陆游就对枢密使张焘说:“曾觌、龙大渊利用职权,广结私党,迷惑朝廷,今日不除,后患无穷。”张焘闻言奏报朝廷,孝宗大怒,贬陆游为建康府通判。

  乾道元年(1165年),陆游调任隆兴府通判。有人进言陆游“结交谏官、鼓唱是非,力说张浚HRef=https://www.qijian.info/list/yongbing/ target=_blank class=infotextkey>用兵”,朝廷即罢免了陆游的官职。

军僚幕府
  乾道五年(1169年)十二月,朝廷征召已赋闲四年的陆游,任为夔州通判,主管学事兼管内劝HRef=https://www.qijian.info/list/nongshi/ target=_blank class=infotextkey>农事,陆游携家眷由HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阴逆流而上,采撷沿路HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风土民情,作《入蜀记》。

  乾道七年(1171年),王炎宣抚川、陕,驻军南郑,召陆游为干办公事,陆游得书甚为欣喜,只身前往南郑,与张季长、阎苍舒、范西叔、高子长等十余人同在南郑幕府任职。王炎委托陆游草拟驱逐金人、收复中原的战略HRef=https://www.qijian.info/list/jihua/ target=_blank class=infotextkey>计划,陆游作《平戎策》,提出“收复中原必须先取HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安,取HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安必须先取陇右;积蓄粮食、训练士兵,有力量就进攻,没力量就固守”。

  陆游到王炎的军幕后,常到骆谷口,仙人原,定军HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山等前方据点和战略要塞,并到大散关巡逻。时吴璘之子吴挺代父掌兵,骄傲放纵、多次因微小过失杀人,王炎不敢得罪。陆游建议用吴玠之子吴拱代替吴挺掌管兵权。王炎认为“吴拱胆怯、缺少智谋,遇到敌人必败”,陆游反驳说:“吴挺遇敌,又怎能保证他不败?如果吴挺立有战功,更难驾驭。”至韩侂胄北伐时,吴挺之子吴曦叛敌,陆游的话果然得到验证。

  十月,朝廷否决北伐HRef=https://www.qijian.info/list/jihua/ target=_blank class=infotextkey>计划的《平戎策》,调王炎回京,幕府解散,出师北伐的HRef=https://www.qijian.info/list/jihua/ target=_blank class=infotextkey>计划也毁于一旦,陆游感到无比的HRef=https://www.qijian.info/list/youshang/ target=_blank class=infotextkey>忧伤。大散关一带的HRef=https://www.qijian.info/list/junlu/ target=_blank class=infotextkey>军旅HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,是陆游一生中唯一的一次亲临抗金前线、力图实现HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国之志的军事实践,这段HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活虽只有八个月,却给他留下了终生难忘的记忆。

蜀中生涯
  乾道八年(1172年),陆游被任为成都府路安抚司参议官,官职清闲,陆游骑驴入川,颇不得志。次年,改任蜀州通判;五月,经四川宣抚使虞允文举荐,陆游又改调嘉州通判。

  淳熙元年(1174年)二月,虞允文病逝,陆游又调回蜀州通判。再任蜀州期间,陆游深入考察HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风土民情,并先后造访翠围院、白塔院、大明寺等当HRef=https://www.qijian.info/list/diming/ target=_blank class=infotextkey>地名胜,愈发爱上了这块天府之地,并萌发出“终焉于斯”的念头。

  三月,参知政事郑闻以资政殿HRef=https://www.qijian.info/list/daxue/ target=_blank class=infotextkey>大学士出任四川宣抚使,陆游大胆上书,建议出师北伐,收复失地,未被采纳。五月,陆游主持州考,杨鉴夺得第一名,取得参加秋试的资格,陆游HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗以资HRef=https://www.qijian.info/list/guli/ target=_blank class=infotextkey>鼓励。八月,陆游在蜀州阅兵,作《蜀州大阅》,抨击南宋养兵不用、苟且偷安。十月,陆游又被派到荣州代理州事。

  淳熙二年(1175年),范成大由桂林调至成都,任四川制置使,举荐陆游为锦城参议。范成大统帅蜀州,陆游为参议官,二人以文会友,成莫逆之交。南宋主和势力诋毁陆游“不拘礼法”、“燕饮颓放”,范成大迫于压力,将陆游免职。陆游就在杜甫草堂附近浣HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花溪畔开辟菜园,躬耕于蜀州。

  淳熙三年(1176年),为回应主和派攻击他“颓放”、“狂放”,陆游自号“放翁”,进行反击。月,陆游奉命主管台州桐柏HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山崇道观,以“祠禄”维持家HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生计。

  淳熙四年(1177年)六月,范成大奉召还京,陆游送至眉州,恳请范成大回朝后劝皇帝“先取关中次河北”、“早为神州清虏尘”。

宦海浮沉
  淳熙五年(1178年),陆游诗名日盛,受到孝宗召见,先后任命为福州、江西提举常平茶盐公事。

  淳熙六年(1179年)秋,陆游被任为江西常平提举,主管粮仓、水利事宜。次年,江西水灾,陆游号令各郡开仓放粮,并亲自“榜舟发粟”。同时上奏朝廷告急,请求开常平仓赈灾。十一月,陆游奉诏返京,给事中赵汝愚借机弹劾陆游“不自检饬、所为多越于规矩”,陆游忿然辞官,重回HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阴。

  淳熙十三年(1186年),陆游HRef=https://www.qijian.info/list/xianju/ target=_blank class=infotextkey>闲居HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阴五年之后,朝廷才重新起用他为严州知州。陆游入京向孝宗辞行,时陆游诗名大胜,孝宗于延和殿HRef=https://www.qijian.info/list/mianli/ target=_blank class=infotextkey>勉励陆HRef=https://www.qijian.info/list/youshuo/ target=_blank class=infotextkey>游说:“严陵HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山青水美,公事之余,卿可前往HRef=https://www.qijian.info/list/youlan/ target=_blank class=infotextkey>游览赋咏。”陆游在严州任上,“重赐蠲放,广行赈恤”,深得HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓爱戴。闲暇之余,陆游整理旧作,命名为《剑南诗稿》。

  淳熙十五年(1188年)七月,陆游任满,朝廷升为军器少监,掌管兵器制造与修缮,再次进入京师。

  淳熙十六年(1189年)二月,孝宗禅位于赵惇(宋光宗),陆游上疏,提出治理HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家、完成北伐的系统意见,建议“减轻HRef=https://www.qijian.info/list/fushui/ target=_blank class=infotextkey>赋税、惩贪抑豪”;“缮修兵备、搜拔人才”,“力图大计”,以恢复中原。

  绍熙元年(1190年),陆游升为礼部郎中兼实录院检讨官,再次进言光宗广开言路、慎独多思,并HRef=https://www.qijian.info/list/quangao/ target=_blank class=infotextkey>劝告光宗带头节俭,以尚HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风化。由于陆游“喜论恢复”,谏议大夫何澹弹劾陆游之议“不合时宜”,主和派也群起攻之,朝廷最终以“嘲咏HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风月”为名将其削职罢官。陆游再次离开京师,HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤不已,自题住宅为“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风月轩”。

编修国史
  绍熙五年(1194年),太上皇赵昚病故,宋光宗赵惇称病不肯居丧,满朝哗然。知阁门事韩侂胄与知枢密院事赵汝愚等密谋,废除赵惇,立太子赵扩为帝,是为宋宁宗。韩侂胄是赵扩妻韩氏的叔父,把持朝政,独揽大权,贬朱熹、斥理学、兴“庆元党禁”,专权跋扈,陆游便HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗HRef=https://www.qijian.info/list/qianze/ target=_blank class=infotextkey>谴责韩侂胄。

  嘉泰二年(1202年),陆游被罢官十三年后,朝廷诏陆游入京,担任同修国史、实录院同修撰一职,主持编修孝宗、光宗《两朝实录》和《三朝史》,并免去上朝请安之礼,不久陆游兼任秘书监。

  编修国史其间,因韩侂胄主张北伐,陆游大力HRef=https://www.qijian.info/list/zanyang/ target=_blank class=infotextkey>赞扬和支持,给予种种合作,并应韩侂胄之请,为其作记HRef=https://www.qijian.info/list/tishi/ target=_blank class=infotextkey>题诗,HRef=https://www.qijian.info/list/mianli/ target=_blank class=infotextkey>勉励韩侂胄抗击外侮,为国立功。

  嘉泰三年(1203年)四月,国史编撰完成,宁宗升陆游为宝章阁待制,陆游遂以此致仕,时年七十九岁。

临终示儿
  嘉泰三年(1203年)五月,陆游回到HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阴,浙东安抚使兼绍兴知府辛弃疾HRef=https://www.qijian.info/list/baifang/ target=_blank class=infotextkey>拜访陆游,二人促膝长谈,共论HRef=https://www.qijian.info/list/guoshi/ target=_blank class=infotextkey>国事。辛弃疾见陆游住宅简陋,多次提出帮他构筑田舍,都被陆游拒绝。

  嘉泰四年(1204年),辛弃疾奉召入朝,陆游作诗HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别,HRef=https://www.qijian.info/list/mianli/ target=_blank class=infotextkey>勉励他为国效命,协助韩侂胄谨慎HRef=https://www.qijian.info/list/yongbing/ target=_blank class=infotextkey>用兵,早日实现复国大计。

  开禧二年(1206年),韩侂胄请宁宗下诏,出兵北伐,陆游闻讯,欣喜若狂。宋军准备充分,出师顺利,先后收复泗州、华州等地。但韩侂胄HRef=https://www.qijian.info/list/yonHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>用人失察,吴曦等里通金朝,按兵不动,图谋割据。陆游诗翰多次催促,吴曦不理。不久,西线吴曦叛变,东线丘崈主和,韩侂胄日益陷于孤立。

  开禧三年(1207年)十一月,史弥远发动政变,诛杀韩侂胄,遣使携其头往金国,订下“嘉定和议”,北伐宣告彻底失败。陆游听到这些不幸的消息,HRef=https://www.qijian.info/list/beitong/ target=_blank class=infotextkey>悲痛万分。

  嘉定二年(1209年)秋,陆游HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤成疾,入冬后,病情日重,遂卧床不起。十二月二十九日(1210年1月26日),陆游与世长辞,享年八十五岁。临终之际,陆游留下绝笔《示儿》作为遗嘱:“死去元知万事空,但悲不见九州同。王师北定中原日,家祭无忘告乃翁。”

藜藿盘中忽眼明,骈头脱襁白玉婴。

极知耿介种性别,苦节乃与生俱生。

()

插脚红尘已是颠。更求平地上青天。新来有个生涯别,买断烟波不用钱。

沽酒市,采菱船。醉听风雨拥蓑眠。三山老子真堪笑,见事迟来四十年。

()

挥汗驱蚊废夜眠,清晨一雨便翛然。

凉生池阁衣巾爽,润入园林草木鲜。

()

兄去游东阁,才堪直北扉。

莫忧持橐晚,姑记乞身归。

()

初报边烽照石头,旋闻胡马集瓜州。

诸公谁听刍荛策,吾辈空怀畎亩忧。

()

忆昔轻装万里行,水邮山驿不论程。

屡经汉帝烧余栈,曾宿唐家雪外城。

()