西洲曲

西洲曲朗读

忆梅下西洲,折梅寄江北。

单衫杏子红,双鬓鸦雏色。

西洲在何处?两桨桥头渡。

日暮伯劳飞,风吹乌臼树。

树下即门前,门中露翠钿。

开门郎不至,出门采红莲。

采莲南塘秋,莲花过人头。

低头弄莲子,莲子清如水。

置莲怀袖中,莲心彻底红。

忆郎郎不至,仰首望飞鸿。

鸿飞满西洲,望郎上青楼。

楼高望不见,尽日栏杆头。

栏杆十二曲,垂手明如玉。

卷帘天自高,海水摇空绿。

海水梦悠悠,君愁我亦愁。

南风知我意,吹梦到西洲。

译文

思念梅花很想去西洲,去折下梅花寄去长江北岸。

(她那)单薄的衣衫像杏子那样红,头发如小乌鸦那样黑。

西洲到底在哪里?摇着小船的两支桨就可到西洲桥头的渡口。

天色晚了伯劳鸟飞走了,晚风吹拂着乌桕树。

树下就是她的家,门里露出她翠绿的钗钿。

她打开家门没有看到心上人,便出门去采红莲。

秋天的南塘里她摘着莲子,莲花长得高过了人头。

低下头拨弄着水中的莲子,莲子就像湖水一样青。

把莲子藏在袖子里,那莲心红得通透底里。

思念郎君郎君却还没来,她抬头望向天上的鸿雁。

西洲的天上飞满了雁儿,她走上高高的楼台遥望郎君。

楼台虽高却看望不到郎君,她整天倚在栏杆上。

栏杆曲曲折折弯向远处,她垂下的双手明润如玉。

卷起的帘子外天是那样高,如海水般荡漾着一片空空泛泛的深绿。

如海水像梦一般悠悠然然,伊人你忧愁我也忧愁啊。

南风若知道我的情意,请把我的梦吹到西洲(与她相聚)。

注释

《西洲曲》:选自《乐府诗集·杂曲歌辞》。这首诗是南朝民歌。西洲曲,乐府曲调名。

忆梅下西洲,折梅寄江北:意思是说,女子见到梅花又开了,回忆起以前曾和情人在梅下相会的情景,因而想到西洲去折一枝梅花寄给在江北的情人。下,往。西洲,当是在女子住处附近。江北,当指男子所在的地方。

鸦雏色:像小乌鸦一样的颜色。形容女子的头发乌黑发亮。

两桨桥头渡:从桥头划船过去,划两桨就到了。

伯劳:鸟名,仲夏始鸣,喜欢单栖。这里一方面用来表示季节,一方面暗喻女子孤单的处境。

乌臼:现在写作“乌桕”。

翠钿:用翠玉做成或镶嵌的首饰。

莲子:和“怜子”谐音双关。

青如水:和“清如水”谐音,隐喻爱情的纯洁。

莲心:和“怜心”谐音,即爱情之心。

望飞鸿:这里暗含有望书信的意思。因为古代有鸿雁传书的传说。

青楼:油漆成青色的楼。唐朝以前的诗中一般用来指女子的住处。

尽日:整天。

卷帘天自高,海水摇空绿:意思是说,卷帘眺望,只看见高高的天空和不断荡漾着的碧波的江水。海水,这里指浩荡的江水。

海水梦悠悠:梦境像海水一样悠长。

参考资料:

1、《语文读本2:一朵午荷》(人民教育出版社、课程教材研究所中学语文课程教材研究开发中心编著,ISBN978-7-107-18029-7)第40-41页

西洲曲创作背景

  《西洲曲》是南朝乐府民歌中的名篇,也是乐府民歌的代表之作。写作时间和背景没有定论,一说是产生于梁代的民歌,收入当时乐府诗集,另一说是江淹所作,为徐陵《玉台新咏》所记载。还有一说在明清人编写的古诗选本里,又或作“晋辞”,或以为是梁武帝萧衍所作。

参考资料:

1、曹道衡等.汉魏六朝诗鉴赏辞典:上海辞书出版社,1992-9-1

  《西洲曲》,五言三十二句,是南朝HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌中少见的HRef=https://www.qijian.info/list/changpian/ target=_blank class=infotextkey>长篇。全文HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情十分细腻,“充满了曼丽宛曲的情调,清辞俊语,连翩不绝,令人‘情灵摇荡’。”《西洲曲》可谓这一时期HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌中最成熟最精致的代表作之一。

  首句由“梅”而唤起HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子对昔日与HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人在西洲游乐的HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆以及对HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念。自此,纵然时空流转,然而HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念却从未停歇。接下来是几幅场景的描写:西洲游乐,HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子杏红的衣衫与乌黑的鬓发相映生辉、光彩照人;开门迎郎,满怀HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望继而HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望,HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情跌宕;出门HRef=https://www.qijian.info/list/cailian/ target=_blank class=infotextkey>采莲,借HRef=https://www.qijian.info/list/cailian/ target=_blank class=infotextkey>采莲来表达对HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人的HRef=https://www.qijian.info/list/aimu/ target=_blank class=infotextkey>爱慕与HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念;HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼望郎,凭栏苦候,HRef=https://www.qijian.info/list/jiqing/ target=_blank class=infotextkey>寄情南HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风与幽梦,HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望与HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangju/ target=_blank class=infotextkey>相聚。这其中时空HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情也多变,时而焦虑,时而温情,时而甜蜜,时而HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅,全篇无论是文字还是情感都流动缠绵。

  《西洲曲》在HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上有以下三点值得注意。

  第一是善于在动态中表达HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。比如“门中露翠钿”一句,生动形象地通过动作表达出了HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,而“HRef=https://www.qijian.info/list/cailian/ target=_blank class=infotextkey>采莲南塘秋”六句,是全篇的精华所在,它集中笔墨描写主人公的含情姿态,借物HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,通过“HRef=https://www.qijian.info/list/cailian/ target=_blank class=infotextkey>采莲”“弄莲”“置莲”三个动作,极有层次地写出HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,动作HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理描写细致入微,真情感人。

  第二是叠字和顶真的运用。“开门迎郎”场景中,四个“门”字的叠用,强化了HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子急切HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望心上人的到来,而不时从门缝向外张望的焦虑HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。“出门HRef=https://www.qijian.info/list/cailian/ target=_blank class=infotextkey>采莲”场景中,又连用七个“莲”字,着意渲染HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子缠绵的HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思。而顶真的运用使得句子灵活生动,朗朗上口。

  第三是双关隐语的运用。双关隐语,是南朝HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌中一个显明的特征,它在HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经时代的HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌和汉魏HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌中很少见。一说“莲”与“怜”字谐音双关,而“怜”又是“爱”的意思,隐语极言HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子对HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人的爱恋。同时,“莲子清如水”暗示HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的纯洁,而“莲心彻底红”是说HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的浓烈。这些双关隐语的运用使诗歌显得含蓄多情。

  另外值得一提的是,此诗以“难解”著称,有研究者将其称之为南朝HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学研究的“哥德巴赫猜想”。比如关于此诗的HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述视角就有不同解读,多数人从HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的视角来理解,也有人从HRef=https://www.qijian.info/list/nanzi/ target=_blank class=infotextkey>男子的视角入手,认为“忆梅下西洲”中的“梅”指代男主角所HRef=https://www.qijian.info/list/jiqing/ target=_blank class=infotextkey>寄情的心上人。常言道,诗无达诂,我们在解读的时候也可以尝试多种新的视角,从而使诗歌的意蕴更加丰富。

猜你喜欢

春雨作风风作雨,城南閒却望春台。人曾有约漫相失,老不待招还自来。

酒兴诗狂难料理,黄莺紫燕莫疑猜。倦飞亭上晴堪赏,分付桃花缓缓开。

()

银汉迢迢大火流,兰桡弭节揽中洲。远书未寄逢征雁,暮杵初鸣对素鸥。

舞影每孤鳷鹊镜,琴心空敝鹔鹴裘。卿卿不惯如泥醉,离梦风吹上翠楼。

()

滞淹连春晦,层阴接夜分。

骁壶惟发电,愁栋但生云。

()
陈振家

似铁田泥难务耕,枯焦杂草剩蔫茎。雨星偶洒两三点,雷鼓偏搥几百声。

人定胜天虽见说,龙停司泽岂能成。彼苍莫也胸襟窄,计较凡夫懵懂情。

()

雀舫翩翩发大江,江干瑞霭晓行幢。文章似锦裳堪补,意气如虹鼎并扛。

万里浪头鳌驾六,五云天际凤飞双。与君共挟芙蓉锷,一扫群英力尽降。

()

武昌参佐幕中画,我亦来追六月凉。

老子平生殊不浅,诸君少住对胡床。

()