皓月初圆,暮云飘散,分明夜色如晴昼。渐消尽、醺醺残酒。危阁迥、凉生襟袖。追旧事、一晌凭阑久。如何媚容艳态,抵死孤欢偶。朝思暮想,自家空恁添清瘦。
算到头、谁与伸剖。向道我别来,为伊牵系,度岁经年,偷眼觑、也不忍觑花柳。可惜恁、好景良宵,未曾略展双眉暂开口。问甚时与你,深怜痛惜还依旧。
倾杯乐·皓月初圆。宋代。柳永。 皓月初圆,暮云飘散,分明夜色如晴昼。渐消尽、醺醺残酒。危阁迥、凉生襟袖。追旧事、一晌凭阑久。如何媚容艳态,抵死孤欢偶。朝思暮想,自家空恁添清瘦。算到头、谁与伸剖。向道我别来,为伊牵系,度岁经年,偷眼觑、也不忍觑花柳。可惜恁、好景良宵,未曾略展双眉暂开口。问甚时与你,深怜痛惜还依旧。
银白色的月亮刚刚变圆,暮云飘散开来,夜色明亮如晴朗的白天,渐渐消尽。残酒醺醺态。站在高楼望远方,凉风从衣襟袖管处钻进身体。追忆往事旧怨,我靠着栏杆想了很久。为什么我能以妩媚的容貌和娇艳的体态,自甘寂寞?如此朝思暮想,任凭自己就这样白白消瘦下去。
从头到尾细细思量,谁能帮助我剖析呢?分别时你说还会再回来,因为你的心牵挂着我,就以一年时间为期限,即使今后偷眼看别人,也绝不忍心觑觎花柳女子。可惜白白辜负了这良辰美景,你离开后我再也没有稍微舒展一下双眉,开口说一句话。问什么时候能与你相见,能像从前那样深深相爱。
倾杯乐:唐教坊曲名,后用作词牌名。《乐府杂录》云:“《倾杯乐》,宣宗喜吹芦管,自制此曲。”见《宋史·乐志》者二十七宫调,柳永《乐章集》注“宫调七”。一名《古倾杯》,亦名《倾杯》。
皓月:银白色的月亮。初圆:刚刚由缺变圆。
醺醺:酒醉的样子。渐消尽,醺醺残酒:晚饭时所喝的酒到了此时酒劲儿已经渐渐地消退了。
危阁迥:登上高阁远望。迥:远。此处指看得远。凉生襟袖:凉风由衣襟袖管处钻进身体,使人感到凉意。从此句看来,作者所写当是八月中秋之夜,秋夜之凉袭体生寒。
追旧事:追忆以前的事。
一晌:一顿饭的时间,指在很短时间内所发生的事。凭栏久:手扶栏杆想得很久。
媚容艳态:妩媚的容貌和娇艳的体态。
抵死孤欢偶:偏偏是孤独一人。抵死:到死,坚决之意。孤欢偶:缺少伴侣。
朝思暮想:无时不在思念。恁:这样。自家空恁添清瘦:自己白白地这样消瘦下去。
算到头:从头往后细细地回想。伸剖:剖析。谁与伸剖:谁能给我剖析。
向道:临道。向:往昔,指游人与此妓别离之时。
为伊牵系:因为牵挂着你。度岁经年:以一年的时间为期。
觑(qù):看,偷看,窥探。偷眼觑:偷着看。觑花柳:看妓女。花柳:指妓女。
未曾略展双眉暂开口:愁眉不展,无心说话。自分别之后因悲苦思念眉头总是皱着的,从来没有稍微舒展一下双眉。暂开口:第一次开口。
深怜痛惜:深切地相怜相惜。
参考资料:
1、姚学贤,龙建国.《柳永词详注及集评》.郑州市:中州古籍出版社,1991年2月第1版:22
2、《读点经典》编委会.《婉约词圣柳永·李清照名句》 :凤凰出版社,2012年6月:105-109
此词具体创作年代暂不可考。观此词内容,应该是柳永想念家乡的妻子的时候创作的,而柳永的此类作品都是写于游历江淮期间,此词应该也是作于这个时候。
参考资料:
1、薛瑞生.古典诗词名家·柳永词选.北京市:中华书局,2005年1月第1版:75
柳永词多以HRef=https://www.qijian.info/list/nuxing/ target=_blank class=infotextkey>女性为主要描写对象,尤其以描写青楼烟HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子见长,在描述这个群体的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理活动和内HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情感上,柳永可谓无人能及。此词是一首描写青楼妓女情感的代表作。
这首词通过对女主人公的HRef=https://www.qijian.info/list/yuexia/ target=_blank class=infotextkey>月下内心独白的细致刻画,有层次的展现了一位HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子对自己HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人刻骨铭心的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思,细腻逼真,旖旎近情。
词的上片写女主人公HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思。“皓月初圆,暮云飘散,分明夜色如晴昼。”词以描写HRef=https://www.qijian.info/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色开篇,HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月初生,暮云散去,HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光皎洁使HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚如同白天一样。这样的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色描写,透着袭人的清寒气,虽寥寥数语,却写的情景交融,为全词营造了一种浓郁的HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情氛围。女主人公难以忍受HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦,借酒浇愁,以致于“醺醺”而醉。HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间慢慢的过去了,窗外已是云散月圆,夜色如昼。月的或缺或圆,好比HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的聚合离散。天上“皓月初圆”了,女主人公却仍然是孤身一人!“残酒”渐渐“消尽”了,HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上高楼,女主人公痴痴地看着远方。“危阁迥、凉生襟袖。”高处不胜寒,加之冷月当空,危楼独倚,令人身心俱冷,女主人公不禁思绪万千,难以平静。接下来,词作转笔以白描的方式写她的HRef=https://www.qijian.info/list/yuexia/ target=_blank class=infotextkey>月下之思。“追旧事、一晌凭阑久。”概括了她对HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆。“一晌”和“久”两个看似HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾的词,正表现了她对HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事长久的萦念和对HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的执著。至此,词作并没有沿着这一思路走下去,而是又突然一转,以女主人公HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我忖度的反诘句,更进一步的表达了她对HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的HRef=https://www.qijian.info/list/zhongzhen/ target=_blank class=infotextkey>忠贞。“媚容艳态”是形容自己容貌美丽,冠以“如何”二字,以反诘的语气,说明她的美貌尽可以赢得其他HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求者的HRef=https://www.qijian.info/list/aimu/ target=_blank class=infotextkey>爱慕,她也尽可以与别人相依相伴,但她却偏偏选择了HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独,任凭自己朝思暮想,因HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之切而日渐消瘦。这就将她内心深处的HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思,含蓄而曲折的HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示了出来。大有“曾经沧海难为水,除却巫HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山不是云”之感。
词的下片承接着上片的HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪而来,继续集中笔力刻画女主人的HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁别绪,展现她丰富的内心世界,不过却由HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆转为了HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实。换头句“算到头、谁与伸剖。”承上启下,将上下片HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的发展联系在一起。她朝思暮想,以致于自己“空恁添清瘦”,到头来能向谁诉说呢?接下来,词作扣住“伸剖”二字,通过女主人公的三段内心独白,抒写她的无限深情。
在HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别的漫长HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月中,她在忍受着HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思的煎熬!竟然连窗外的HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色都不敢偷看一眼,因为娇艳的春HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花、嫩绿的HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳也会触动她的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思,这样一来,而今HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独一人苦熬HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月的日子就愈加难过了。
正是因为愁肠百结,所以辜负了眼前的良辰HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景,她从未略微地舒展眉头!“可惜恁”三个字,表叹惋语气,更深一层地表现了她的用情之深,HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之苦,正是“此去经年,应是良辰好景虚设,便纵有千种HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情,更与何人说!”(柳永《HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霖铃》)
女主人公HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望着有代为“伸剖”的人向“伊”发问,何时才能重新HRef=https://www.qijian.info/list/xiangju/ target=_blank class=infotextkey>相聚。“问甚时与你,深怜痛惜还依旧。”这来自她心灵深处的呼唤,带着HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望,带着期待,也带着几许迷惘和HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤。
以上三段内心独白,也正是HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望向心上人“伸剖”的话语。
这首词从几个方面细致描写了歌伎细腻的内心活动,笔法婉曲多变。词的开始使用白描的手法描写皎洁的HRef=https://www.qijian.info/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色,渲染了一个明净的氛围。继而用大段的篇幅反复描写与HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人一别之后的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思:由久久凭栏到朝思暮想,从空添清瘦到无人诉说,从HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别以来的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念到今天的不敢觑HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花柳,从辜负良辰HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景到HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望HRef=https://www.qijian.info/list/zhongfeng/ target=_blank class=infotextkey>重逢,迂回曲折而又层层深入地HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示了HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物丰富而复杂的内心世界,表现了女主人公对HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的执著HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求。这正如周济在《介存斋论词杂著》中所言:柳永的词“铺叙HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉,言近意远,森秀幽淡之趣在骨”。
柳永其间还使用了许多当时的口语,如“抵死”、“算到头”、“自家空恁”等,历来封建正统文人都对这些有所诟病。其实柳永以俚语俗语描写下层市民的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活面貌,正是他对词的发展做出的巨大贡献。而且这首词中,体现出柳永对处于HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会底层的HRef=https://www.qijian.info/list/geji/ target=_blank class=infotextkey>歌妓有着很深的了解,并怀有深切的HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情的。
柳永词以铺叙HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情见长,此词下片即是典型代表,虽然是HRef=https://www.qijian.info/list/jiandan/ target=_blank class=infotextkey>简单陈述”HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思“之情。却能一层层铺叙递进,将HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理的各个层面都淋漓精致地展现出来,可谓缠绵悱恻,凄楚动人。
柳永,(约987年—约1053年)北宋著名词人,婉约派代表人物。汉族,崇安(今福建武夷山)人,原名三变,字景庄,后改名永,字耆卿,排行第七,又称柳七。宋仁宗朝进士,官至屯田员外郎,故世称柳屯田。他自称“奉旨填词柳三变”,以毕生精力作词,并以“白衣卿相”自诩。其词多描绘城市风光和歌妓生活,尤长于抒写羁旅行役之情,创作慢词独多。铺叙刻画,情景交融,语言通俗,音律谐婉,在当时流传极其广泛,人称“凡有井水饮处,皆能歌柳词”,婉约派最具代表性的人物之一,对宋词的发展有重大影响,代表作 《雨霖铃》《八声甘州》。 ...
柳永。 柳永,(约987年—约1053年)北宋著名词人,婉约派代表人物。汉族,崇安(今福建武夷山)人,原名三变,字景庄,后改名永,字耆卿,排行第七,又称柳七。宋仁宗朝进士,官至屯田员外郎,故世称柳屯田。他自称“奉旨填词柳三变”,以毕生精力作词,并以“白衣卿相”自诩。其词多描绘城市风光和歌妓生活,尤长于抒写羁旅行役之情,创作慢词独多。铺叙刻画,情景交融,语言通俗,音律谐婉,在当时流传极其广泛,人称“凡有井水饮处,皆能歌柳词”,婉约派最具代表性的人物之一,对宋词的发展有重大影响,代表作 《雨霖铃》《八声甘州》。
到白水有感。宋代。陈著。 吾气已衰飒,兹行增惨凄。近山云易雨,积水路如溪。寒食纸钱树,旧游莎草畦。颓墙独立久,百感付鹃啼。
相见欢 深秋。近现代。罗锦堂。 长空大雁飞忙。晚烟苍。片片池塘荷叶、半枯黄。独行惯,有谁伴,夜生凉。隔院吹来阵阵桂花香。
西城晚眺。。黄克晦。 薄暮登城暑气微,风含睥睨欲沾衣。青山满目惭高隐,白发盈头爱落晖。水带平芜双鸟下,云连远寺一僧归。深杯未觉黄昏尽,渔火遥生垂钓矶。
投项子京。明代。吴孺子。 湖上梅花出短墙,一开半落湖水香。春阳羞涩杏花细,桃花李花亦不忙。君家有酒藏床头,可怜花月未肯游。愿君醉我君亦醉,花前慎勿嗔莫愁。房栊窈窕娇欲留,懊恨归来纤月流。不知此景谁能酬,空将好句为君投。