寓居湘岸四无邻,世网难婴每自珍。
莳药闲庭延国老,开樽虚室值贤人。
泉回浅石依高柳,径转垂藤闲绿筠。
闻道偏为五禽戏,出门鸥鸟更相亲。
从崔中丞过卢少尹郊居。唐代。柳宗元。 寓居湘岸四无邻,世网难婴每自珍。莳药闲庭延国老,开樽虚室值贤人。泉回浅石依高柳,径转垂藤闲绿筠。闻道偏为五禽戏,出门鸥鸟更相亲。
住在湘江岸边四周没有邻居,世俗的尘网无法束缚总令人珍重。
空闲的庭院种上芍药邀请国老,打开陈年老酒清扫厅堂接待贤人。
清泉浅浅地回漩在石上傍依着高高的柳树,小路婉转在垂下的藤条间隔的绿竹中。
上路偏偏又遭到鹅儿戏弄,出门却见鸥鸟自由飞翔相爱相亲。
崔中丞:崔敏,元和三年任永州刺史,与诗人关系较好。
卢少府:此人名不详。少府,官名,唐代因县令称明府,县尉为县令之佐,遂称县尉为少府。
婴(yīng):缠绕,羁绊。
延:邀请。
樽(罇)(zūn):酒杯,引申为盛酒的器皿。
值:当值,引申为接待。
筠(yún):竹子的表皮。引申为竹子的别称。
闻道:闻,布达。闻道,声闻于路,即上路。
五禽戏:古代一种体育治疗法。其法仿虎、鹿、熊、猿、鸟的姿态。五禽:指鸡、鸭、鹅、鸽、鹑五种家禽,五禽中鹅追赶人。诗中以五禽代鹅既写丰足,暗寓自己的衷曲。
这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事诗,描写的是跟随刺史崔敏自HRef=https://www.qijian.info/list/jiaowai/ target=_blank class=infotextkey>郊外回来应邀造访居住在城郊的卢少府一事。诗用白描手法,描写了几个生动场景,形象地描绘了楚南的朴实民HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,体现了诗人“民利民自利”的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会观,表达了诗人HRef=https://www.qijian.info/list/zheju/ target=_blank class=infotextkey>谪居南荒HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤而HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉的心境。
诗的开篇便点明郊居的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方是在湘江岸边,孤零零的没有邻居,世俗的尘网难以束缚,人人自珍自重。永州地处偏荒,人口稀少,据《元和郡县图志》卷二十九记载,永州“元和初仅有户八百九十四”,环境宁静,但也冷清。诗的后六句描绘了卢少府城郊住处的安静祥和的景致:莳芍傍柳,正是夏月;泉回路转,垂藤绿竹,环境清幽。主人十分热忱,设筵开樽,虚室以待。楚南民HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风有陈HRef=https://www.qijian.info/list/nianlao/ target=_blank class=infotextkey>年老酒专待贵客的HRef=https://www.qijian.info/list/xisu/ target=_blank class=infotextkey>习俗,此HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风至今犹存。“国老”、“贤人”来了,打开陈HRef=https://www.qijian.info/list/nianlao/ target=_blank class=infotextkey>年老酒,倾尽家有招HRef=https://www.qijian.info/list/daike/ target=_blank class=infotextkey>待客人。出门碰上的是鹅儿戏客,看到的是鸥HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟相爱相亲。在这幅极具楚南HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情的画卷中,既有淙淙的泉水、依依的HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳、浅浅的卵石、垂挂的藤蔓、深绿的竹林,又有鹅儿的欢鸣、鸥HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟的爱语,还有陈HRef=https://www.qijian.info/list/nianlao/ target=_blank class=infotextkey>年老酒的芳香,更有主客对饮时的笑语欢声。环境幽静,气氛祥和。
柳宗元从“生人之意”为动力的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史发展观出发,曾提出“民利民自利”的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治主张。在《晋问》中曾为封建HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会描述了一幅HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想的HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画:人们按照常规HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,得到自己需要的物资,人人按照HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的规范规范自己方便自己;HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会上的物资可以HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由流通;长幼亲戚和乐共处,每个人都把敬老爱幼看作是自己的责任,用不着HRef=https://www.qijian.info/list/ganen/ target=_blank class=infotextkey>感恩戴德;没有兵灾刑罚之苦,也没有追税逃役之难。这实在是《礼记·礼运》中设计的“小康”HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的具体化。诗人笔下的郊居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,人的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情是淳朴真诚,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物是清幽活泼,正是这种HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的缩影。
然而HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想与HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实是HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾着的,因而诗中描写得愈和乐,就愈能衬托出诗人HRef=https://www.qijian.info/list/zheju/ target=_blank class=infotextkey>谪居南荒的孤凄、心境的HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉与不平。本诗白描HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事,而意蕴深远。句句祥和,字字清泪。首联“无邻”,幽静中透视着诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独;“世网”里显出诗人的惶恐与HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈,明是羡慕别人,暗里HRef=https://www.qijian.info/list/beichuang/ target=_blank class=infotextkey>悲怆自己。颔联一“莳”一“开”,一“延”一“值”,民HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风淳朴,反衬出官场的险恶。颈联的“回”与“转”,写的是幽清的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,咏的却是诗人的九折愁肠;“依”与“间”,雅静里寄托诗人的无限HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望。最是尾联HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然高妙,是写实,更是写意,语意双关。从写实看,上路偏偏被鹅儿们戏弄,诗人调皮的语气中突出了丰足、和乐。但“闻道”又可以作懂得了道义,有了渊博的HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi2/ target=_blank class=infotextkey>知识解。懂得了道义,反倒落得个听猿猱哀鸣、众HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟啾号的境遇。鸥HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟尚能相亲,自己却过着“囚拘圜土”的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,这是怎样的不公?HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到《惩咎赋》“既明乎天讨兮;又幽栗乎鬼责”的语意,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景忽然化作诗人的诉说,不平的呐喊,抒发了诗人对HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由的热烈HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往之情。
诗平中见奇,乐中怀哀。正如苏轼评柳诗所说:“而其美常在于酸醎之外,可以一唱而三叹也。”(《诗人玉屑卷之十五·柳曹仪》)
柳宗元(773年-819年),字子厚,唐代河东(今山西运城)人,杰出诗人、哲学家、儒学家乃至成就卓著的政治家,唐宋八大家之一。著名作品有《永州八记》等六百多篇文章,经后人辑为三十卷,名为《柳河东集》。因为他是河东人,人称柳河东,又因终于柳州刺史任上,又称柳柳州。柳宗元与韩愈同为中唐古文运动的领导人物,并称“韩柳”。在中国文化史上,其诗、文成就均极为杰出,可谓一时难分轩轾。 ...
柳宗元。 柳宗元(773年-819年),字子厚,唐代河东(今山西运城)人,杰出诗人、哲学家、儒学家乃至成就卓著的政治家,唐宋八大家之一。著名作品有《永州八记》等六百多篇文章,经后人辑为三十卷,名为《柳河东集》。因为他是河东人,人称柳河东,又因终于柳州刺史任上,又称柳柳州。柳宗元与韩愈同为中唐古文运动的领导人物,并称“韩柳”。在中国文化史上,其诗、文成就均极为杰出,可谓一时难分轩轾。
述怀五咏 其一。。刘麟。 今我乐矣,叙旧以贤。瞻彼明德,不以厥年。生事匪多,尺宅寸田。暮色惟瞑,返照复鲜。君子保终,夕厉愓然。载我玄酒,践彼初筵。悠悠我心,无怀葛天。
下皋俱乐亭扁 其十。明代。黄仲昭。 潇洒林亭仅数椽,包罗风景迥无边。夜来微雨兼秋至,彻骨清寒疑欲仙。
夜闻洛滨吹笙。唐代。张仲素。 王子千年后,笙音五夜闻。逶迤绕清洛,断续下仙云。泄泄飘难定,啾啾曲未分。松风助幽律,波月动轻文。凤管听何远,鸾声若在群。暗空思羽盖,馀气自氛氲。
过曹钧隐居。唐代。钱起。 荃蕙有奇性,馨香道为人。不居众芳下,宁老空林春。之子秉高节,攻文还守真。素书寸阴尽,流水怨情新。济济振缨客,烟霄各致身。谁当举玄晏,不使作良臣。