节节高·题洞庭鹿角庙壁

节节高·题洞庭鹿角庙壁朗读

雨晴云散,满江明月。风微浪息,扁舟一叶。半夜心,三生梦,万里别,闷倚篷窗睡些。

译文

骤雨过后,天色初晴,乌云散尽,满江上都是一片明洁的月光。风平浪静,一叶扁舟航行在浩淼的江上。夜深了,心里却很惆怅,想想人生如梦,亲朋久别。胸中顿生烦闷,倚着篷窗,但愿可以小睡片刻。

注释

节节高:曲牌名。

满江明月:指满湖明月。

半夜心:指子夜不眠生起的愁心。

三生梦:谓人的三生如梦。三生,佛家指前生、今生、来生。

些:少许,一会儿。

节节高·题洞庭鹿角庙壁创作背景

  元成宗大德年间(1297年—1307年),卢挚出任岭北湖南道肃政廉访使。从他其他作品看,这次出使可能是被排挤离开朝廷,故心情郁闷压抑,又和亲人或相知万里分别,更增加烦恼。这首小令便是他上任途中所写。

参考资料:

1、毕宝魁,尹博著.元曲三百首译注评:现代出版社,2015.06:第32页

  “HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨晴云散,满江HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月。HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风微浪息,扁舟一叶。”起首描HRef=https://www.qijian.info/list/xiofeng/ target=_blank class=infotextkey>写HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨过后的湖面HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色:天上是拨云见月,而水上则是满江月华,流金溢彩,此时,晚HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风习习,一望无垠的八百里HRef=https://www.qijian.info/list/dongtinghu/ target=_blank class=infotextkey>洞庭湖面上只有诗人的一叶扁舟。宋代张孝祥曾有《念奴娇·过洞庭》云“洞庭青草,近HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋,更无一点HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风色,玉鉴琼田三万顷,著我扁舟一叶”,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境便与此近似。

  HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令在前四句交代了情景与环境,接下来便转向HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情。“半夜心”形容夜深人静之时作者油然而生的HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪。“三生”是佛教用语,意指人的前生、今生与来生。“三生梦”则是化用了唐代高僧圆观的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故。相传圆观在圆寂之前,曾与HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人李源许下来生之约,定于十二年后重会于杭州天竺寺三生石。卢挚在此引用这个HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,意在表达今日一别,自己与HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人(或HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人)恐将此生不复有HRef=https://www.qijian.info/list/zhongfeng/ target=_blank class=infotextkey>重逢机会,只能托以来生再约。

  三生轮回的说法充满宿命之感,诗人因HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇HRef=https://www.qijian.info/list/kanke/ target=_blank class=infotextkey>坎坷,不禁由此生HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到前生,HRef=https://www.qijian.info/list/sisuo/ target=_blank class=infotextkey>思索自己的上辈子到底是何种下场,才会历经这辈子的因果轮回。古代文人常以前人自比,如白居易就曾在《赠张处士HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山人》诗中以巢父、许由等HRef=https://www.qijian.info/list/yinshi/ target=_blank class=infotextkey>隐士自许道:“世说三生如不谬;共疑巢、许是前身”。卢挚在HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令中虽然没有明确提出其自比对象,但是在其另外一首作品《蟾宫曲·长沙HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古》中,曾以同样被贬湖南的HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原、贾谊自况。可见这里的“三生梦”对他而言,充满了百般HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈与苍凉。

  万里一别,挥别的不仅是HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人与HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人,更是一去不复返的HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光与一腔忠诚的报国之志,原来HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的际遇就像今晚HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇的这场暴HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨一样,阴晴难捉,瞬间万变。思绪至此,诗人悲从中来,只能“闷倚篷窗睡些”,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望在梦乡中暂且忘却一切烦忧,求得片刻的安宁。然而,内心刚刚经历了一番波折的诗人,此刻又不能平静心绪安然入梦,更何况是客居在外,HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo/ target=_blank class=infotextkey>漂泊HRef=https://www.qijian.info/list/zhouzhong/ target=_blank class=infotextkey>舟中,漫漫长夜恐怕只能辗转反侧。

  此曲虽然短小,却深刻表现了三组不同的对比:天上的皎月与诗人HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情的阴霾,湖面的宁静与诗人心中的波折,以及从前的欢聚与如今的HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别。这三组对比HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别从不同的角度与维度,将一个被贬诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦形象刻画得更为立体,也因此丰富了这首HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令的内涵,意蕴深远。

卢挚

卢挚(1242-1314),字处道,一字莘老;号疏斋,又号蒿翁。元代涿郡(今河北省涿县)人。至元5年(1268)进士,任过廉访使、翰林学士。诗文与刘因、姚燧齐名,世称“刘卢”、“姚卢”。与白朴、马致远、珠帘秀均有交往。散曲如今仅存小令。著有《疏斋集》(已佚)《文心选诀》《文章宗旨》,传世散曲一百二十首。有的写山林逸趣,有的写诗酒生活,而较多的是“怀古”,抒发对故国的怀念。今人有《卢疏斋集辑存》,《全元散曲》录存其小令。 ...

卢挚朗读
()

猜你喜欢

鬓毛萧飒寸馀冠,蒙犯风霜却岁寒。但使孤忠能感激,岂辞远谪备艰难。

苍苍云木留深景,渺渺深溪泻暮湍。独坐苦吟山寺冷,照人孤月正团栾。

()
姚佳

零陵人物望中仙,石室兵书物外天。一路花光红不息,九嶷山色郁相连。

潇湘夜雨怜斑竹,巴蜀春风响杜鹃。翌日紫霞铺碧水,浯溪行尽绿杨烟。

()

湍驶风逾清,水明石可把。倚杖独移时,白鸥翩然下。

()

南浦蒹葭覆钓舟,草堂人去水空流。凄凉烟月沧洲晚,憔悴霜风玉树秋。

身世百年同逆旅,功名两字等浮沤。史臣异日书高洁,东汉严光是匹俦。

()

岂有裘和葛,冬春共一囊。新裁拣入市,败枲任堆床。

已自甘由缊,谁堪裛蹠香。我私忍便弃,慈母泽难忘。

()

肃羽遵寒渚,渡江芦叶黄。谁云南去远?不敢过衡阳。

()