远游越山川,山川修且广。
振策陟崇丘,安辔遵平莽。
夕息抱影寐,朝徂衔思往。
顿辔倚嵩岩,侧听悲风响。
清露坠素辉,明月一何朗。
抚枕不能寐,振衣独长想。
赴洛道中作。魏晋。陆机。 远游越山川,山川修且广。振策陟崇丘,安辔遵平莽。夕息抱影寐,朝徂衔思往。顿辔倚嵩岩,侧听悲风响。清露坠素辉,明月一何朗。抚枕不能寐,振衣独长想。
离家远游过山川,山山水水长又宽。
挥鞭策马登峻岭,提缰徐行过平原。
夜宿形影自相伴,晨起含悲又向前。
收缰驻马悬崖下,侧耳倾听悲风响。
露珠坠下闪清辉,明月皎皎多晴朗。
抚几久久不能寐,披衣独自心怅惘。
修:长。
振策:挥动马鞭。
陟(zhì):登上。
崇丘:高丘、高山。
案辔:按辔,谓扣紧马缰使马缓行或停止。
遵:沿着。
平莽:平坦广阔的草原。
夕:傍晚。
抱影:守着影子。
寐:入睡。
徂(cú):往,行走。
衔思:心怀思绪。
顿辔:拉住马缰使马停下。
倚:斜靠。
嵩岩:即指岩石。嵩,泛指高山。
清露:洁净的露水。
素辉:白色的亮光。
一何:多么。
朗:明亮。
振衣:振衣去尘,即指披衣而起。
参考资料:
1、陈宏天,赵福海,陈复兴.昭明文选译注 第三卷:吉林文史出版社,2007:142-144
陆机的祖父陆逊是三国时吴国的丞相、父亲陆抗是大司马。在吴国灭亡后,他于太康十年(289年),即二十九岁时,与弟弟陆云离开家乡吴郡吴县华亭(今上海市松江)赴洛阳。《赴洛道中作》二首作于他赴洛阳途中。
参考资料:
1、吴小如 等.汉魏六朝诗鉴赏辞典.上海:上海辞书出版社,1992:389-391
这首诗仍然是写陆机赴洛阳途中所见的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物和自己的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。但是写法略有不同。
全诗借景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,曲折HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉,语句精炼而流畅,格调清丽HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清,形象鲜明,意蕴深远,悲楚动人,富有韵味。
“振策陟崇丘,案辔遵平莽。”首句仍然紧扣诗题来写的。陆机从HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡吴郡吴县华亭(今上海市松江)赴洛阳,当然是“HRef=https://www.qijian.info/list/yuanyou/ target=_blank class=infotextkey>远游”。一路上越过万水千HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,而HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水水是那样的修长和宽广。诗人有时挥鞭驱HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,有时手握缰绳,在有草的平地上缓慢地向前走。从这一重重HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,一条条水,忽而高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,忽而平地,可以HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象到诗人长途跋涉的HRef=https://www.qijian.info/list/jianxin/ target=_blank class=infotextkey>艰辛。因此,这里不只是描写沿途的HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,也透露了诗人HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘仆仆的苦情。但是,这首诗中的HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景与前首不同,前首“永叹”十句写沿途HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色讲究辞藻,大肆铺陈;这首诗只是寥寥数句,轻轻带过。这种有详有略的写法,使人感到各有特点。
HRef=https://www.qijian.info/list/wanshang/ target=_blank class=infotextkey>晚上休息是孤零零地抱影而寐,早晨起来怀着HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤又上路了。写出诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独、HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞和HRef=https://www.qijian.info/list/youshang/ target=_blank class=infotextkey>忧伤。这些复杂HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的产生,固然是由诗人HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人,HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡,大概也参杂了对HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途的HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑。前首诗说:“总辔登长路,呜咽辞密亲。借问子何之,世网婴我身。”呜咽辞亲,“世网”缠身,应该就是这种复杂HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的具体内容。清代刘熙载《艺概·文概》说:“六代之文丽才多而炼才少。有炼才焉,如陆士衡是也。”陆机文如此,其诗亦复如此,“夕息”二句可见其语言提炼功夫。这两句诗不仅对仗工整,而且动词“抱”“衔”的使用皆备极精巧,是陆诗中的佳句。
走了一段路程,停下HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马来,倚着高峻的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山崖休息一会儿,侧耳倾听悲HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的声响。这里,进一步HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人HRef=https://www.qijian.info/list/lutu/ target=_blank class=infotextkey>旅途的HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独和HRef=https://www.qijian.info/list/jianxin/ target=_blank class=infotextkey>艰辛。倚岩休息,竟无人与语,只能侧身倾听悲HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,可见其HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独。称秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风为“悲HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”,使秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风涂上诗人HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情之色彩,又可见其HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情之HRef=https://www.qijian.info/list/youyu/ target=_blank class=infotextkey>忧郁。诗人HRef=https://www.qijian.info/list/lutu/ target=_blank class=infotextkey>旅途HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中的这一细节,又使读者HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到前首诗所描写的沿途HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色:“行行遂已远,野途旷无人。HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山泽纷纡馀,林薄杳阡眠。虎啸深谷底,鸡鸣高树巅。哀HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风中夜流,孤兽更我前。”这里对途中空旷无人和恐怖气氛的描写,有助于读者了解诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独和HRef=https://www.qijian.info/list/jianxin/ target=_blank class=infotextkey>艰辛。
意思是:夜露下滴,闪烁着洁白的光辉,啊,HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光是多么的明朗!HRef=https://www.qijian.info/list/duiyue/ target=_blank class=infotextkey>对月抚枕,不能入睡,穿上衣服独自遐想。这是写途中夜宿的情景。“清露”二句,写得幽雅净爽,清丽简远,受到前人的HRef=https://www.qijian.info/list/zanshang/ target=_blank class=infotextkey>赞赏。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾“抚枕”二句,表现诗人不平静的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,饶有余味。陆机是吴国将相名门之后,素有雄心HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志。他的《百年歌》中说:“三十时,行成名立有令闻,力可扛鼎志干云。”《晋书·陆机传》说他“负其才望,而志匡世难”。可是在他二十岁时,吴国灭亡。太康十年(289年),他和弟弟陆云被迫入洛。其HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途是吉是凶,难以逆料,所以他的内心忐忑不安,很不平静。
陆机说:“诗缘情而绮靡。”(《文赋》)这是认为诗歌具有注重HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的性质和文词精妙的特点。这种诗缘情说和儒家的诗HRef=https://www.qijian.info/list/yanzhi/ target=_blank class=infotextkey>言志说不同,清代沈德潜认为“殊非诗人之旨”(《古诗源》卷七),其实这正是魏晋以来诗歌的新HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化。作为“太康之英”(钟嵘《诗品序》)的陆机,他的诗就具有这样的特点,如此诗中“振策陟崇丘,案辔遵平莽”,“夕息抱影寐,朝徂衔思往”,文词华美,对偶工稳,“清露坠素辉,HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月一何朗”,用词造句,刻练求工,都是例子。陆机诗精于语言的提炼,善于HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,HRef=https://www.qijian.info/list/jijing/ target=_blank class=infotextkey>即景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,具有情景交融的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。
陆机(261-303),字士衡,吴郡吴县(今江苏苏州)人,西晋文学家、书法家,孙吴丞相陆逊之孙、大司马陆抗之子,与其弟陆云合称“二陆”。孙吴灭亡后出仕晋朝司马氏政权,曾历任平原内史、祭酒、著作郎等职,世称“陆平原”。后死于“八王之乱”,被夷三族。他“少有奇才,文章冠世”(《晋书·陆机传》),与弟陆云俱为中国西晋时期著名文学家,被誉为“太康之英”。陆机还是一位杰出的书法家,他的《平复帖》是中古代存世最早的名人书法真迹。 ...
陆机。 陆机(261-303),字士衡,吴郡吴县(今江苏苏州)人,西晋文学家、书法家,孙吴丞相陆逊之孙、大司马陆抗之子,与其弟陆云合称“二陆”。孙吴灭亡后出仕晋朝司马氏政权,曾历任平原内史、祭酒、著作郎等职,世称“陆平原”。后死于“八王之乱”,被夷三族。他“少有奇才,文章冠世”(《晋书·陆机传》),与弟陆云俱为中国西晋时期著名文学家,被誉为“太康之英”。陆机还是一位杰出的书法家,他的《平复帖》是中古代存世最早的名人书法真迹。
水调歌头。清代。陆求可。 闷坐苦炎热,何日起清凉。时时挥汗如雨,闭户懒衣裳。总有浮瓜沉李,未得冰壶雪峤,倦倒竹方床。欹枕看图画,竟日罢焚香。梦飞瀑,思露井,慕幽篁。渔歌嘹亮,不知何处浴沧浪。那得龙皮裁扇,去觅骊山下榻,一任日舒长。无奈红尘近,心地若探汤。
赵郭八景为郭学宪舜举赋 其六 斜林牧笛。。欧大任。 会稽人去谢浮名,曾著貂裘采药行。醉后骑牛吹短笛,西林今听两三声。
柳家井畔,感传书无路。雾阁荒唐吊龙女。便一枝、横竹吹入湖烟,平波上、惊起老鱼秋舞。
下界忒无聊,我劝银蟾,飞到人间最空处。身世玉壶中,诗意高寒,曾遍染、湘天风露。
洞仙歌 湖天望月。清代。易顺鼎。 柳家井畔,感传书无路。雾阁荒唐吊龙女。便一枝、横竹吹入湖烟,平波上、惊起老鱼秋舞。下界忒无聊,我劝银蟾,飞到人间最空处。身世玉壶中,诗意高寒,曾遍染、湘天风露。都说道今宵月朦胧,偏照出离愁,者般清楚。
折桂新亭。宋代。钱闻诗。 面对三江背五峰,一亭屹屹睨其中。蓬莱弱水眼前是,不必思航大海东。