故人重分携,临流驻归驾。
乾坤展清眺,万景若相借。
北风三日雪,太素秉元化。
九山郁峥嵘,了不受陵跨。
寒波淡淡起,白鸟悠悠下。
怀归人自急,物态本闲暇。
壶觞负吟啸,尘土足悲咤。
回首亭中人,平林淡如画。
颍亭留别。金朝。元好问。 故人重分携,临流驻归驾。乾坤展清眺,万景若相借。北风三日雪,太素秉元化。九山郁峥嵘,了不受陵跨。寒波淡淡起,白鸟悠悠下。怀归人自急,物态本闲暇。壶觞负吟啸,尘土足悲咤。回首亭中人,平林淡如画。
老朋友珍惜这临别的时节,到水边我停下回家的车驾。
天地清朗拓开我远眺的目光,万物自然就像是与人亲如一家。
北风吹起,连下了三日大雪,造化神工,主宰着事物变化。
九大山郁葱葱高峻峥嵘,丝毫也不受那欺凌践踏;
颍水上清波淡淡而起,洁白的鸥乌悠悠而下。
想着回家的游人呵,自然是心绪焦急;事物固有的情态呵,却本是悠游闲暇。
临别时举杯痛饮,徒然地辜负吟啸之心;前路的滚滚黄尘,真足以让人悲慨叹咤。
回头遥看呵亭中的友人,只见那一片平林恬澹如画。
重:珍重,珍惜。分携:分手,离别。
乾坤:本为《易经》中的两个卦名,乾之象为天,坤之象为地,故以乾坤称天地。清眺:谓视野开阔,眺望时眼目清爽辽远。
相借:相凭借,相依靠。
太素:古代指构成天地万物的物质,这里指大自然。秉:掌握,主持。元化:天地间万物的发展变化。
九山:九座大山;指河南省西部的辗辕山、颍谷山、告成山、少室山、大箕山、大陉山、大熊山、大茂山、具茨山。峥嵘:山势高峻的样子。
了(liǎo):完全,一点儿也。陵跨:欺侮,践踏。
淡淡:水波动荡的样子。
白鸟:指鸥、鹭等白羽水鸟。悠悠:悠闲自在的样子。9.怀:怀想,心想。
物态:事物的存在形态,这里指事物的固有规律。
壶觞(shāng):酒壶酒杯,这里意为举杯饮酒。吟啸:吟诗歌啸。古人常用吟啸来表示悠然自乐的意思。
尘土:路途的尘土,这里也用来指代尘世的劳碌奔波生活。悲咤:悲凉慨叹。咤,叹息声。
亭中人:指前来颍亭送行的李治、张肃、王元亮等人。
平林:平原上的树林。澹:安静的样子。
参考资料:
1、郑力民.元好问诗选译:凤凰出版社,2011年:60-63
金哀宗正大二年(1225年),元好问由登封赴昆阳、阳翟(今河南禹州)。临行,友人在颍亭送行,元好问写下这首诗留别。
参考资料:
1、郑力民.元好问诗选译:凤凰出版社,2011年:60-63
2、元好问.元好问集:山西古籍出版社,2006年:1-3
“HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人重分携,临流驻归驾”,与HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人的分离,总是让多愁善感的诗人黯然神伤。HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山长水远,HRef=https://www.qijian.info/list/shengsi/ target=_blank class=infotextkey>生死契阔,不知何时方能相见。诗人走走停停、频频回首,最后索性下了HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马车,与HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友临水而坐,把酒共饮。起句点明HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题,“重分携”、“驻归驾”,表现了和HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人依依HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别的深重情意,奠定了整首诗浓厚的情感氛围。
“乾坤展清眺,万景若相借”,这里不是孤立地描HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景物,而是借此表现诗人的情感活动。这里一切安详静谧,放眼望去,天长水阔、无涯无际;HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然界万物HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由生长、生生不息、此消彼长。此联描画远景,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境阔大明朗,将不可目击之景,予以概写总述,收漠漠平野于笔端,纳浩浩江流于眼底,为整首诗渲染出了一个江流邈远,HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山色苍茫的氛围。着墨极淡,开阔空白、疏可走HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,却给人以伟丽雄奇之感,深得国画淡处着色而气韵生动之三昧。
“北HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风三日HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪,太素秉元化”,诗人在这里表明万物相互凭借、相互统一的关系。朔HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹过,会有大HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪三日;形成天地的要素掌握着天地万物本原的发展HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化。陈子昂《感遇》有句:“古之得仙道,信与元化并。”遗HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山由此悟到凡事都有典定数,于是他开解HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友并HRef=https://www.qijian.info/list/kuanwei/ target=_blank class=infotextkey>宽慰自己:就这样吧,HRef=https://www.qijian.info/list/shengsi/ target=_blank class=infotextkey>生死穷通皆有定,悲欢离合总难免。此时诗人的心境已渐渐从HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的HRef=https://www.qijian.info/list/shanghuai/ target=_blank class=infotextkey>伤怀中解脱出来,变得目光开阔,心明朗。
“九HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山郁峥嵘,了不受陵跨”,九座大HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山郁郁青青、HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山势险峻、气韵峥嵘、壁立万仞而不可凌辱。诗人在这里描绘了一幅清刚雄健、格调高远的HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画,使远归和HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别之人心胸为之一廓。
“寒波淡淡起,白HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟悠悠下”,上联气势雄健,此联舒缓柔和,形成鲜明对比。清冽的河水静静地流淌着,只有微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风偶尔掠过时,会在水面上激起淡淡的水纹;身着素羽的HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟儿HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲自在地在天空中缓缓飞翔,轻轻滑落在长满青草的水渚。“寒波”和“白HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟”,“淡淡”和“悠悠”,“起”和“下”,不仅对仗工整,而且将“寒波”和“白HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟”都HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人化了,仿佛它们也富有情感。“淡淡”、“悠悠”两个叠字的运用,恰到好处地表现了江水的平静和HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟儿的从容;而“寒”和“白”则用淡墨着色,留出大量的飞白,简笔勾勒出了一幅冲淡平和、宁静HRef=https://www.qijian.info/list/xianya/ target=_blank class=infotextkey>闲雅的幽美HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境。两句表面上是写“水”和“HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟”有情,其实还是写作者之情。一是体现诗人面对大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的美丽景致,不由得心胸豁然开朗、HRef=https://www.qijian.info/list/youran/ target=_blank class=infotextkey>悠然自得的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。二是寓有诗人的寄托。既然HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会如此动荡不安,还不如退而临水,过一种安详宁静的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。此联不是泛泛HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,而是景中有情,言外有意,堪称千古绝唱。
“怀归人自急,物态本闲暇”,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的景致是如此闲淡有致,而诗人归去的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,却是急迫的。用HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然物态的HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲自在、从容不迫,来衬托诗人的似箭归心,有着强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。
“壶觞负吟啸,尘土足悲咤”,前人常用“壶觞”来表示HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi/ target=_blank class=infotextkey>闲适的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。如陶潜《归去来辞》:“引壶觞以自酌。”面对如此HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景,诗人禁不住把酒临HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,吟诗长啸。这是历代文人诗酒生涯的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活图景:置醇酒一斛,约HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友两三,觅HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景一处,流觞曲水,吟诗HRef=https://www.qijian.info/list/changhe/ target=_blank class=infotextkey>唱和……这是何等的潇洒,何等的飘逸。然而,诗人的笔锋一转,又回到HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实中来:HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生不如意十之八九,想起在尘世间的劳碌奔波,远HRef=https://www.qijian.info/list/lijia/ target=_blank class=infotextkey>离家乡的HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo/ target=_blank class=infotextkey>漂泊、知交的零落,诗人不由得悲从中来,仰天长叹。
“回首亭中人,平林澹如画”,进一步描写归途的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色。长亭相送,终有一别,诗人与HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友洒泪告别,HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上了漫长的赴任之路。当辚辚的HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马车渐行渐远之时,诗人恋恋HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍地回头张望,看到HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友们仍旧伫立长亭,但身影已经模糊不清,终于织进了一片漠漠烟林……此情此景,宛如一幅澹远清隽的小画,韵味深长。此联境界恬淡,气韵生动,颇有王维诗之“诗中有画,画中有诗”的神韵和陶潜清新明丽的美感。
这首与众不同的HRef=https://www.qijian.info/list/liubie/ target=_blank class=infotextkey>留别诗,没有将笔墨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花在写HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪上,恰恰相反,它表现的是对这种情绪的超脱,通过大段的HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景它表现出一种HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的解脱,对心灵超脱境界的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往,否则就难以理解这首诗,特别是诗中的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物描写的深意。全诗由交代HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别折向眺望之景,又回到抒发HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,最后复归为“无我之境”的超然,跌宕有致,而“怀归”二句实乃点题之笔,不可放过。作为五古,这首诗也体现出元好问的诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。
元好问,字裕之,号遗山,太原秀容(今山西忻州)人;系出北魏鲜卑族拓跋氏,元好问过继叔父元格;七岁能诗,十四岁从学郝天挺,六载而业成;兴定五年(1221)进士,不就选;正大元年(1224 ),中博学宏词科,授儒林郎,充国史院编修,历镇平、南阳、内乡县令。八年(1231)秋,受诏入都,除尚书省掾、左司都事,转员外郎;金亡不仕,元宪宗七年卒于获鹿寓舍;工诗文,在金元之际颇负重望;诗词风格沉郁,并多伤时感事之作。其《论诗》绝句三十首在中国文学批评史上颇有地位;作有《遗山集》又名《遗山先生文集》,编有《中州集》。 ...
元好问。 元好问,字裕之,号遗山,太原秀容(今山西忻州)人;系出北魏鲜卑族拓跋氏,元好问过继叔父元格;七岁能诗,十四岁从学郝天挺,六载而业成;兴定五年(1221)进士,不就选;正大元年(1224 ),中博学宏词科,授儒林郎,充国史院编修,历镇平、南阳、内乡县令。八年(1231)秋,受诏入都,除尚书省掾、左司都事,转员外郎;金亡不仕,元宪宗七年卒于获鹿寓舍;工诗文,在金元之际颇负重望;诗词风格沉郁,并多伤时感事之作。其《论诗》绝句三十首在中国文学批评史上颇有地位;作有《遗山集》又名《遗山先生文集》,编有《中州集》。
藏云山居 其二。宋代。李之仪。 雨后山尤好,秋来方此时。心清觉老健,步懒欲归迟。林响惊鼷鼠,风閒叫画眉。善人吾岂敢,去此尚何之。
南山柳村访友。清代。陈忠平。 田居半遗世,鹅鸭自成群。偶识成知己,时来唤采芹。村头归野鹤,山角响孤云。薄醉浑难觉,悠然戴夕曛。
秋日二首 其一。宋代。孙觌。 豆熟连村雨叶黄,粳肥蘸水露华香。凉蝉已抱寒茎槁,冻蝶犹穿晚菊忙。
拟寒山寺 其一一一。。释怀深。 有求皆是苦,众生须要求。因名忘性命,为利起戈矛。不足无时足,知休真下休。死生呼吸至,无人替汝愁。
对城南池莲招曹南湖。宋代。耶律铸。 淩波延伫澹相留,应托微波怨未休。閒偃露盘如欲语,骤倾风盖却回头。歌珠串脱横塘雨,醉玉香凝罨画楼。好在水仙繁会处,烂张云锦待仙舟。
送陈郎中重使西域十首 其四。。李昌祺。 叠鼓杂鸣笳,天风送使槎。内臣金镂带,壮士铁为檛。去路缘青海,行营驻白沙。单于争慕义,不用李轻车。