幽居

幽居朗读

贵贱虽异等,出门皆有营。

独无外物牵,遂此幽居情。

微雨夜来过,不知春草生。

青山忽已曙,鸟雀绕舍鸣。

时与道人偶,或随樵者行。

自当安蹇劣,谁谓薄世荣。

译文

世人贵贱虽然可分为几等,而出门在外都是有所奔营。

我单单没有那些外物牵累,故而可以遂我闲居的心情。

无声的细雨曾在夜间来过,不知不觉中春草已经萌生。

青山一下子就迎来了曙色,小鸟雀儿盘绕着房舍啼鸣。

我有时会和道人邂逅作伴,有时也随着樵夫边唠边行。

我安分守己因为愚笨拙劣,谁又能说是鄙薄尘世尊荣。

注释

幽居:隐居,不出仕。

异等:不同等级。《韩非子·八经》:“礼施异等,后姬不疑。”

营:谋求。

外物:身外之物。多指利欲功名之类。

遂:称心,如愿。

曙:天刚亮的时候。

偶:相对。

自当:自然应当。蹇(jiǎn)劣:笨拙愚劣的意思。蹇:跛,行动迟缓。劣:一作“拙”。

薄世荣:鄙薄世人对富贵荣华的追求。世荣:世俗的荣华富贵。

参考资料:

1、张国举.唐诗精华注译评.长春:长春出版社,2010:402-403

幽居创作背景

  诗人从十五岁到五十四岁,在官场上度过了四十年左右的时光,其中只有两次短暂的闲居。《幽居》这首诗大约作于他辞官闲居的时候。

参考资料:

1、张秉戍 等.唐诗鉴赏辞典.上海:上海辞书出版社,1983:691-693

  韦应物的HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水诗“高雅闲淡,自成一家之体”(白居易《与元九书》),形式多用五古。《幽居》就是比较有名的一首。全篇描写了一个HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲宁静的境界,反映了诗人幽居独处、知足保和的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。在HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想内容上虽没有多少HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极意义,但其中有佳句为世人称道,因而历来受到人们的重视。

  “贵贱虽异等,出门皆有营”,HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头二句是HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人对世路HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情的看法,意思是说世人无论贵贱高低,总要为HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活而出门奔走营谋,尽管身分不同,目的不一,而奔走营生都是一样的。这两句,虽平平写来,多少透露出一点HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,透露出他对HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生道路HRef=https://www.qijian.info/list/kanke/ target=_blank class=infotextkey>坎坷不平,人人都要为生存而到处奔走的HRef=https://www.qijian.info/list/yanjuan/ target=_blank class=infotextkey>厌倦之情,但诗人并不是要抒发这种HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,也不是要描HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人生道路的HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难,而是用世人“皆有营”作背景,反衬自己此时幽居的清闲,也就是举世辛劳而我独闲了。

  所以“独无外物牵,遂此幽居情”,便是以上二句作反衬而来,表现了诗人HRef=https://www.qijian.info/list/youran/ target=_blank class=infotextkey>悠然自得的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。由于对官场HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满,他曾经说过:“日夕思自退,出门望故HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山。君心倘如此,携手相与还”(《高陵书情寄三原卢少府》),表示了HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望。如今,他能够辞官归来,实现了无事一身轻的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然是满怀欣喜。

  吴乔在《围炉诗话》中说:“HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物无自生,惟情所化。情哀则景哀,情乐则景乐。”韦应物此时的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情是HRef=https://www.qijian.info/list/yukuai/ target=_blank class=infotextkey>愉快的、安闲的,因而在他笔下所描绘出的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物也HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然著上轻松HRef=https://www.qijian.info/list/yukuai/ target=_blank class=infotextkey>愉快、明丽新鲜的色彩。下边六句是以HRef=https://www.qijian.info/list/yuyue/ target=_blank class=infotextkey>愉悦的笔调对幽居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活作具体描写。

  这四句全用白描手法。“微HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”两句,是人们HRef=https://www.qijian.info/list/zanshang/ target=_blank class=infotextkey>赞赏的佳句。这里说“微HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”,是对HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春细HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨的准确描绘;“夜来过”,著一“过”字,便写出了诗人的感受。显然他并没有看到这夜来的HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,只是从感觉上得来,因而与下句的“不知”关合,写的是感觉和HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想。这两句看来描写的是景而实际是写情,HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人对夜来细微HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨的HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱和对春草在微HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨滋润下成长的欣慰。这里有一派生机盎然的HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天气息,也有诗人HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的HRef=https://www.qijian.info/list/yukuai/ target=_blank class=infotextkey>愉快情趣。比之谢灵运的“HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘生春草,园柳变鸣禽”(《登池上楼》),要更含蓄、蕴藉,更丰富新鲜,饶有生意。“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山忽已曙,HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟雀绕舍鸣”,是上文情景的延伸与烘托。这里不独HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色秾鲜,也有诗人幽居的宁静和HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情的HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦。真是有声有色,清新酣畅。

  这四句是诗人对自己幽居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的一个片断的描绘,他只截取了HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春清晨一个短暂时刻的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山中HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物和自己的感受,然后加以轻轻点染,便呈现出一幅生动的HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画,同时诗人幽居的HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦、知足保和的情趣也在这画面中透露出来。

  接下去,“时与”、“或随”,说明有时与HRef=https://www.qijian.info/list/daoshi/ target=_blank class=infotextkey>道士相邂逅,有时同樵夫相过从,这些事都不是经常的,也就是说,诗人幽居HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山林,很少与人交游。这样,他的清幽淡漠、平静HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲则是可想而知了。

  韦应物实现了脱离官场,幽居HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山林,享受可爱的清流、茂树、云物的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望,他感到心安理得,因而“自当安蹇劣,谁谓薄世荣”。这里用了《魏志·王粲传》的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故。《王粲传》中说到徐干,引了裴松之注说:徐干“轻官忽禄,不耽世荣”。韦应物所说的与徐干有所不同,韦应物这二句的意思是:我本就是笨拙愚劣的人,过这种幽居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活自当心安理得,怎么能说我是那种鄙薄世上荣华富贵的高雅之士呢!这两句不单纯是诗人的解嘲,因为诗人并不是完全看破红尘而去HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐,他只是对官场的昏暗有所HRef=https://www.qijian.info/list/yanjuan/ target=_blank class=infotextkey>厌倦,想求得解脱,因而辞官幽居。一旦有机遇,他还是要进入HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途的。所以诗人只说自己的愚拙,不说自己的清高,把自己同真HRef=https://www.qijian.info/list/yinshi/ target=_blank class=infotextkey>隐士区别开来。这既表示了他对幽居独处、独善其身的满足,又表示了对别人的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求并不鄙弃。

  韦应物的诗受陶渊明、谢灵运、王维、孟浩然等前辈诗人的影响很大,前人说:“应物五言HRef=https://www.qijian.info/list/guti/ target=_blank class=infotextkey>古体源出于陶,而化于三谢,故真而不朴,华而不绮”(《四库全书总目提要》),又说:“一寄穗秾鲜于简淡之中,渊明以来,盖一人而已”(宋濂《宋文宪公集》卷三十七)。这些评价并不十分恰当,但是可以说明韦诗的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术价值和HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格的。

韦应物

韦应物(737~792),中国唐代诗人。汉族,长安(今陕西西安)人。今传有10卷本《韦江州集》、两卷本《韦苏州诗集》、10卷本《韦苏州集》。散文仅存一篇。因出任过苏州刺史,世称“韦苏州”。诗风恬淡高远,以善于写景和描写隐逸生活著称。 ...

韦应物朗读
()

猜你喜欢

常爱张仪楼,西山正相当。千峰带积雪,百里临城墙。
烟氛扫晴空,草树映朝光。车马隘百井,里閈盘二江。
亚相自登坛,时危安此方。威声振蛮貊,惠化钟华阳。

()

三人共宅夹清漳。张南周北刘中央。

()

岸侧枯杨卧玉龙,卸残鳞甲趁天风。

明年更作垂垂绿,会率莺花入汉宫。

()
何绛

坡山渡口春草齐,番山谢豹山中啼。可怜一夜潇潇雨,犹向东风忆蜀西。

()

行遍茫茫禹画州,寻梅到处得闲游。

春前春後百回醉,江北江南千里愁。

()
玄烨

石磴高盘处,青枫引物华。闻声知树密,见景绝纷哗。

绿屿临窗牖,晴云趁绮霞。忘言清静意,频望群生嘉。

()