约客

约客朗读

黄梅时节家家雨,青草池塘处处蛙。

有约不来过夜半,闲敲棋子落灯花。

译文

梅子黄时,家家都被笼罩在雨中,长满青草的池塘边上,传来阵阵蛙声。

时间已过午夜,已约请好的客人还没有来,我无聊地轻轻敲着棋子,震落了点油灯时灯芯结出的疙瘩。

注释

约客:邀请客人来相会。

黄梅时节:五月,江南梅子熟了,大都是阴雨绵绵的时候,称为“梅雨季节”,所以称江南雨季为“黄梅时节”。意思就是夏初江南梅子黄熟的时节。家家雨:家家户户都赶上下雨。形容处处都在下雨。

处处蛙:到处是蛙声。

有约:即为邀约友人。

落灯花:旧时以油灯照明,灯心烧残,落下来时好像一朵闪亮的小花。落,使……掉落。灯花,灯芯燃尽结成的花状物。

参考资料:

1、张鸣.宋诗选:人民文学出版社,2004:465-466

2、黄瑞云.两宋诗三百首:中州古籍出版社,1997:232-233

约客创作背景

  黄梅时节的夜晚,细雨蒙蒙的下着,乡村的池塘传来阵阵蛙鸣。诗人约一位朋友来做客,可等到半夜也没有来。他只好一个人伴着油灯,无聊地敲着棋子。语近情遥,含而不露地表现了作者寂寞的心情。

  与人HRef=https://www.qijian.info/list/yuehui/ target=_blank class=infotextkey>约会而久候不至,难免焦躁不安,这大概是每个人都会有的经验,以此入诗,就难以写得蕴藉有味。然而赵师秀的这首小诗状此种情致,却写得深蕴含蓄,余味曲包。

  “黄梅时节家家HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,青草HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘处处蛙”,诗歌前两句HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,描绘出一幅HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南夏HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨图。梅HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨季节,阴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨连绵,HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘水涨,蛙声不断,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangcun/ target=_blank class=infotextkey>乡村之景是那么清新恬静、和谐美妙。但是,“一切景语皆情语”,诗人在这里并非为HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景而HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,而是于景中寄寓了他独自期客的复杂HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。“家家HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”既描绘出夏季梅HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨的无所不在与急骤密集,表现HRef=https://www.qijian.info/list/xiangcun/ target=_blank class=infotextkey>乡村之景的清新静谧,又暗示了HRef=https://www.qijian.info/list/keren/ target=_blank class=infotextkey>客人不能如期赴约的客观原因,流露出诗人对绵绵梅HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨这种阴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气的HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈。“处处蛙”既是写HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘中蛙声阵阵,又是采用以声衬静的写法,烘托出梅HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨时节HRef=https://www.qijian.info/list/xiangcun/ target=_blank class=infotextkey>乡村HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚的恬静和谐气氛,同时还折射出诗人HRef=https://www.qijian.info/list/luomo/ target=_blank class=infotextkey>落寞HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂与烦躁不安的心境。这两句诗HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别从视觉和听觉两个方面,形象而真切地表现出在夜深人静之时,诗人独自期客而HRef=https://www.qijian.info/list/keren/ target=_blank class=infotextkey>客人却始终没有出现时的独特HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理感受。遍布HRef=https://www.qijian.info/list/xiangcun/ target=_blank class=infotextkey>乡村、连绵不断的骤HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,此起彼伏、不绝于耳的蛙鼓,本来十分和谐美妙,但令人懊恼的是:这绵绵阴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,阻挡了HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人如约,如鼓的蛙声,扰乱了诗人的心境。此时此刻,诗人多么HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨无阻、如期而至,和他一起举棋消愁。

  “有约不来过夜半”,这一句才点明了诗题,也使得上面两句HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物、声响的描绘有了着落。与客原先有约,但是过了夜半还不见人来,无疑是因为这绵绵不断的夜HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨阻止了HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人前来践约。夜深不寐,足见诗人期待之久,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望之殷,至此,似乎将期客不至的情形已经写尽,然而末句一个小小的衬垫,翻令诗意大为生色。

  “闲敲棋子落灯HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”,这句只是写了诗人一个小小的动态,然而在这个动态中,将诗人焦躁而HRef=https://www.qijian.info/list/qiwang/ target=_blank class=infotextkey>期望的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情刻划得细致入微。因为HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独一人,下不成棋,所以说“闲敲棋子”,棋子本不是敲的,但用来敲打,正体现了HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独中的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷;“闲”字说明了无聊,而正在这个“闲”字的背后,隐含着诗人HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望焦躁的情绪。

  人在HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂焦虑的时候,往往会下意识地作一种单调机械的动作,像是有意要弄出一点声响去打破沉寂、冲淡优虑,诗人这里的“闲敲棋子”,正是这样的动作。“落灯HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”固然是敲棋所致,但也HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉地表现了灯芯燃久,期客时长的情形,诗人HRef=https://www.qijian.info/list/changwang/ target=_blank class=infotextkey>怅惘HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意的形象也就跃然纸上了。敲棋这一细节中,包含了多层意蕴,有语近情遥,含吐不露的韵味。可见HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术创作中捕捉典型细节的重要。

  这首诗另一个明显的特点是对比手法的运用。前两句写户外的“家家HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”、“处处蛙”,直如两部鼓吹,喧聒盈耳。后两句写户内的一灯如豆,枯坐敲棋,寂静无聊,恰与前文构成鲜明对照,通过这种对照,更深地表现了诗人HRef=https://www.qijian.info/list/luomo/ target=_blank class=infotextkey>落寞HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。由此可知,赵师秀等“四灵”诗人虽以HRef=https://www.qijian.info/list/danbo/ target=_blank class=infotextkey>淡泊清新的面目出现,其实颇有精心结撰的功夫。

赵师秀

赵师秀(1170~1219年)字紫芝,号灵秀,亦称灵芝,又号天乐。永嘉(今浙江温州)人。南宋诗人。 ...

赵师秀朗读
()

猜你喜欢

只今何处无黄菊,醉着茅茨有几人?贤妇稍能知此意,杀鸡为黍莫辞贫。

()

舴艋为舟力几多。江头云雨半相和。殷勤好,下长波。

半夜潮生不那何。

()

生平未了志,每每托逃禅。不遂清时适,聊耽野趣偏。

远钟留夜月,寒雨静江天。拯涣方乘木,才弘利涉川。

()

虎将夏中时,旋复怡亭址。茅茨覆采椽,朴拙亦可喜。

建斗五移杓,殊亭更释子。规摹虽少华,不陋复不侈。

()
赵善括

驹隙匆匆不暂留,谁能宴坐学裴休。

君携嘉客江亭醉,我泛扁舟楚泽秋。

()

紫霞山寺久不来,往昔破碎今摧颓。一钵残僧饫藜藿,百身古佛眠莓苔。

门楣金乌经雨泣,殿脊铁凤含风哀。安得使君鞭紫马,咄嗟檀施随缘来。

()