估客乐四首

估客乐四首朗读

郎作十里行,侬作九里送。

拔侬头上钗,与郎资路用。

有信数寄书,无信心相忆。

莫作瓶落井,一去无消息。

大艑珂峨头,何处发扬州。

借问艑上郎,见侬所欢不?

初发扬州时,船出平津泊。

五两如竹林,何处相寻博。

  以上四首诗,分为两组,写作于南齐永明(483—493)年间。“永明”是齐武帝萧赜的年号。HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说萧赜未登基前,曾游历樊城、邓县(今湖北省襄樊市一带),熟悉了《估客乐》这一支HRef=https://www.qijian.info/list/gequ/ target=_blank class=infotextkey>歌曲。(估客,同“贾客”,行商之人)他当上皇帝后,因HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事,写过以“昔经樊邓役,阻潮梅根渚”为内容的两首《估客乐》诗,并让HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/guanli/ target=_blank class=infotextkey>官吏奏入管弦以教习乐工。但他的HRef=https://www.qijian.info/list/geci/ target=_blank class=infotextkey>歌辞写得不好,无法同原来的曲调谐合,于是他召来僧侣宝月,命宝月重新写作了两首《估客乐》辞。宝月的作品,很快就同HRef=https://www.qijian.info/list/gequ/ target=_blank class=infotextkey>歌曲谐合了。HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府歌人还在歌中加上了表达感忆意思的和送声,使HRef=https://www.qijian.info/list/gequ/ target=_blank class=infotextkey>歌曲大行于世。后来,宝月又续作了后两首诗,让乐工在齐武帝萧赜驾龙舟游观五城时歌唱。这几首歌而且被编入HRef=https://www.qijian.info/list/wudao/ target=_blank class=infotextkey>舞蹈,在南齐时由十六人HRef=https://www.qijian.info/list/biaoyan/ target=_blank class=infotextkey>表演,在萧梁时由八人HRef=https://www.qijian.info/list/biaoyan/ target=_blank class=infotextkey>表演。直到唐代武则天时,HRef=https://www.qijian.info/list/gongting/ target=_blank class=infotextkey>宫廷乐工还能歌唱《估客乐》辞。《古今乐录》、《通典》、《旧唐书》、《通志》、《文献通考》都记载了关于《估客乐》的上述HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,可见它是一篇脍炙人口的HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/geci/ target=_blank class=infotextkey>歌辞。

  这四首诗的主要特色,是用第一人称的口吻,细致地描写了一位楚地HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的形象和HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。诗中第一首用HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别时拔钗相赠的细节,表现了这位HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的依依难舍之情。第二首是这HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子对HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的嘱咐。虽然她说“无信心相忆”,但她的意思却重在“有信数寄书”。她的嘱咐译成白话文是:“若是有信人来,请多多托寄HRef=https://www.qijian.info/list/shuxin/ target=_blank class=infotextkey>书信;若是没有信人来,常想着我不要忘记。”这样就不仅把HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的深情和体贴表达出来了,而且还为后面“借问艑上郎”的情节埋下了伏笔。第三首描绘的是这位HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子焦急等待的情态:她每逢扬州来船,就要去寻觅自己的HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人,探问HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的音信。这是一个很典型的表现HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思的情节。第四首是这位HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的自忖。她想到:当客船初发扬州的时候,桅杆如林,估客们怎么会有机会相互问讯呢?她的深切HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念,遂由于这种自慰而显得细腻、隽永。这四首诗虽然分为两组,写作于不同时候,但其间有很明显的相互联系:每组前一首都描写主人公的动态形象,刻划一个外部行为的细节;每组后一首都描写主人公的静态形象,刻划一个内心活动的细节。从HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别到HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,两组作品又相互呼应。所以可以把它们看成是一件和谐统一的、美丽动人的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术珍品。

  这四首诗的另外一个特点,是它们采用了很本色的语言,既质朴HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,又富有个性。这一特点正好是同上一特点相互配合的。诗中“郎作十里行,侬作九里送”一句很可能采自当时的俗谚,它用“十里”“九里”之比,很精炼地概括出“恨不能陪伴始终”这样一层意思。诗句中的“侬”是当时的HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方方言,是自称之词。在第一首诗中,两个“侬”字联用,一下就把诗篇的代言特色(即第一人称特色)显示出来了;而且,用“侬”而不用“妾”,便表现了作品的朴野HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然之美。“瓶落井”是古代的民间成语,意思相当于石沉HRef=https://www.qijian.info/list/dahai/ target=_blank class=infotextkey>大海,经常用于描写HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人之间的关系。敦煌曲子辞(伯3123写本)中有“一只银瓶子,两手拴,携送远行人”的诗句,便是用银瓶来象征始终不渝的恋爱关系的。这里则反用,意味深长地表达了对HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的HRef=https://www.qijian.info/list/zhongzhen/ target=_blank class=infotextkey>忠贞和期待。此外,“艑”是吴楚人对大船的称呼,《荆州土地记》曾说过“湘州七郡,大艑所出,皆受万斛”的话。“珂峨头”指船头的装饰如高耸的玉HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马笼,HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人称HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马笼头上的玉饰为“珂”,称高耸的状态为“峨”。“欢”是当时的吴语,意即HRef=https://www.qijian.info/list/qinglang/ target=_blank class=infotextkey>情郎,例如《子夜歌》说:“欢愁侬亦惨”。“五两”则是楚语,指船上侯HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的竹竿。例如《文选·江赋》李善注引许慎语说:“綄,侯HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风也,楚人谓之五两也。”王周《船具诗序》说:“有樯,有五两,有帆,所以使HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风也。”故敦煌曲子辞《浣溪沙》中也有“五两竿头HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风欲平”的诗句。——这些现在看来很生僻的辞语,在当时其实是楚人的俗谚口语,是很平常的。这些语言既生动明快,又密切吻合HRef=https://www.qijian.info/list/geci/ target=_blank class=infotextkey>歌辞主人公的身份,在塑造形象、刻划HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物方面,取得了极好的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。

  根据以上两个特点,可以把宝月的《估客乐》评为富有HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术个性、达到HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然传神这种高超境界的好诗。值得特别指出的是,作者还通过作品的个性反映出了时代的个性。在南北朝时代,由于北方连年HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱,而HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方则保持了相对安定的局面,故水陆交通和商业贸易在HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方显得比较发达。扬州(今南京市)和襄阳(今属湖北)就是两个水运重镇和商业重镇。《估客乐》正是在这一背景上展开HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别HRef=https://www.qijian.info/list/qinglang/ target=_blank class=infotextkey>情郎去经商的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事题材的。这时的HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学显现了两个重要特点:其一是楚地成为同吴地并列的一大HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐中心;其二是城邑HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐异军突起,代表了对HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌HRef=https://www.qijian.info/list/minyao/ target=_blank class=infotextkey>民谣的集中。清商曲中的西曲歌,以及西曲歌中的《襄阳乐》、《石城乐》、《江陵乐》、《寻阳乐》(襄阳、石城、江陵、寻阳都是当时的重要城市),很明确地反映了这两个特点。故西曲中的《估客乐》也可以看作这时的新的HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐潮流的代表。另外,随着HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方经济的发达,在豪门大族中产生了一批以“妾”、“婢”为名义的HRef=https://www.qijian.info/list/geji/ target=_blank class=infotextkey>歌妓。她们的HRef=https://www.qijian.info/list/biaoyan/ target=_blank class=infotextkey>表演,使得当时的清商曲辞富于HRef=https://www.qijian.info/list/nuxing/ target=_blank class=infotextkey>女性特色。《估客乐》也就是这样一种极尽温柔妩媚之致的作品。其实,齐武帝的诗作不能配合管弦而宝月的诗作能够与管弦“谐合”的原因就在于宝月的《估客乐》在题材、HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格、HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐特征上都密切吻合了HRef=https://www.qijian.info/list/biaoyan/ target=_blank class=infotextkey>表演需要和时代气氛。后来,陈后主、北周庾信、唐代李白、元稹、张籍、刘禹锡、刘驾等人都作过以《估客乐》或《贾客词》为题的诗歌,但没有哪一篇能比得上宝月的作品,这也是因为:宝月的《估客乐》是一个特定的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史时代的产物。

释宝月

释宝月,南朝萧齐时期诗僧。生卒时间及生平不详。俗姓康,一说姓庾,胡人后裔,善解音律,颇有文名。《先秦汉魏晋南北朝诗》辑得其诗五首。 ...

释宝月朗读
()

猜你喜欢

兄弟无聊各数年,东堂犹喜聚炊烟。

悠然汝更寻灵照,别后吾知忆惠连。

()

巨石引飞梁,奔泉泻纤缟。行攀石上藤,坐听林间鸟。

兹游既物外,此地即天表。旷然脱尘嚣,率尔慕轻矫。

()

暮烟如雨雨如烟,一把珠帘隔远山。

帘影渐浓山渐淡,恍然移入画屏间。

()

秋近草虫乳,夜遥霜月寒。

扇声酋泛暑,井气忽生秋。

()

瓜熟已除架,苋乾无复蔬。何当灌园罢,又是筑场初。

晴日迟收稻,中田早结庐。自来勤动惯,不敢废耕锄。

()

白马金羁气浩然,客衣前日别幽燕。摇摇易水秋风外,窅窅瀛洲夕照边。

行人随处问名姓,争识卢家美少年。归来下马拜堂序,邻翁趋走肩相骈。

()