虞美人·宜州见梅作

虞美人·宜州见梅作朗读

天涯也有江南信。梅破知春近。夜阑风细得香迟。不道晓来开遍、向南枝。

玉台弄粉花应妒。飘到眉心住。平生个里愿杯深。去国十年老尽、少年心。

译文

  在宜州看到梅花开放,知道春天即将来临。夜尽时,迟迟闻不到梅花的香味,以为梅花还没有开放;早晨起来,才发现在面南的枝条上已开满了梅花,真是没有想到。女子在镜台前化妆,引起了梅花的羡妒,就飘落在她的眉心上。要在平常见到这种景象,便希望畅怀酣饮;现在就不同了,自从被贬离开汴京,十年来,那种青年人的情怀、兴致已经不存在了。

注释

宜州:今广西宜山县一带。

梅破知春近:梅花绽破花蕾开放,预示着春天的来临。

开遍向阳枝:南枝由于向着太阳,故先开放。

“玉台”二句:玉台,传说中天神的居处,也指朝廷的宫室。

粉:把梅花的开放比作天宫“弄粉”。

⑥飘到眉心住:宋武帝女寿阳公主人日卧于含章殿下。梅花落于公主额上,成五出花,拂之不去。词中意谓由于群花的妒忌,梅花无地可立,只好移到美人的眉心停住,古代妇女化妆时常在眉心点梅花砂痣。

“平生个里愿杯深”两句:年轻时遇到良辰美景,总是尽兴喝酒,可是经十年贬谪之后,再也没有这种兴致了。个里,个中、此中。去国,离开朝廷。

虞美人·宜州见梅作创作背景

  黄庭坚因作《承天院塔记》,朝廷指为“幸灾谤国”,被除名,押送宜州编管。词作于宋徽宗崇宁三年(1104)到达宜州的当年冬天。他初次被贬是宋哲宗绍圣元年(1094),至此恰好十年。

参考资料:

1、吴熊和.唐宋词汇评(两宋卷一).杭州:浙江教育出版社,2004:620

  全词以HRef=https://www.qijian.info/list/yongmei/ target=_blank class=infotextkey>咏梅为中心,把天涯与HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南、垂老与HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年、去国十年与平生作了一个对比性总结,既表现出天涯见梅的HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦,朝HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花夕拾的欣慰,又抒写不胜今昔之慨,表现出作者心中郁结的不平与HRef=https://www.qijian.info/list/fenmen/ target=_blank class=infotextkey>愤懑。

  上片写惊喜。“天涯也有HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南信,梅破知春近”。宜州地近海南,去京国数千里,说是“天涯”不算夸张。到贬所居然能看到HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南常见的梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,作者很诧异。“梅破知春”,这不仅是以HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花多冬末春初开放,意谓HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天来临;而且是侧重于地域的HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想,意味着“天涯”也无法隔断“HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南”与我的联系(作者为江西修水人,地即属HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南)。“也有”,是始料未及、喜出望外的口吻,显见环境比预料的好。紧接二句则由“梅破”,写到梅开。梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开得那样早,那样突然,夜深时嗅到一阵暗香,没能想到什么缘故,及至“晓来”才发现向阳的枝头已开繁了。

  虽则“开遍”,却仅限于“向南枝”,不失为早梅,令人感到新鲜,HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦。“夜阑(其时声息俱绝,暗香易闻)HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风细(恰好传递清香)”时候才“得香”,故云“迟”。此处用笔细致。“也有”表现出第一次惊喜,“不道”则表现出又一次意外,作者惊喜不迭之情,溢于言表。

  至此,作者已满怀HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南之春心。下片以寿阳公主关于梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事引出自己的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。《太平御览·时序部》引《杂五行书》:“宋武帝女寿阳公主人日卧于含章殿檐下。梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落公主额上,成五出HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,拂之不去。”一句“玉台弄粉HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花应妒,飘到眉心住”不但将旧典翻出新意,而且还表现出一个被贬的老人观梅以致忘怀得失的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,暗伏下文“HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年心”三字。

  想到往日赏梅,对着如此HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景,总想把酒喝个够;但现不同了,经过十年的HRef=https://www.qijian.info/list/bianzhe/ target=_blank class=infotextkey>贬谪,宦海沉沦之后,不复有HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年的兴致了。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾词情上是一大兜转,“老”加上“尽”的程度副词,更使拗折而出的郁愤之情得到充分表现。用“愿杯深”来代言兴致好,亦形象有味。

  这首词写得极为深挚,是HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山谷孤清抑郁的HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌的写照。作者先写在边地宜州看到梅含苞欲放,接着写HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风中传来梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花幽香,最后写早晨梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开满枝头。由“梅破”到“得香”再到“开遍”,作者很有层次地描写了梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。全词由景入手,婉曲细腻;以情收结,直抒胸臆。整首词HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格疏宕,颇具韵味。在情调上,上片HRef=https://www.qijian.info/list/xiomei/ target=_blank class=infotextkey>写梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,写得亲切婉媚,下片抒HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,则颓然HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮,在人与HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的对照中,依然可见作者那正直不屈的HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格。

黄庭坚

黄庭坚(1045.8.9-1105.5.24),字鲁直,号山谷道人,晚号涪翁,洪州分宁(今江西省九江市修水县)人,北宋著名文学家、书法家,为盛极一时的江西诗派开山之祖,与杜甫、陈师道和陈与义素有“一祖三宗”(黄庭坚为其中一宗)之称。与张耒、晁补之、秦观都游学于苏轼门下,合称为“苏门四学士”。生前与苏轼齐名,世称“苏黄”。著有《山谷词》,且黄庭坚书法亦能独树一格,为“宋四家”之一。 ...

黄庭坚朗读
()

猜你喜欢

柏寝闭何时,瑶华自满枝。天清凝积素,风暖动芬丝。
留步苍苔暗,停觞白日迟。因吟茂陵草,幽赏待妍词。

()

离群常恨不能佳,桂到秋深处处花。幽讨既寻泉水矣,傍搜岂忘月轩耶。

翁留觞酌时煨栗,友为炉熏更作茶。不是襟期安得此,世间馀事我何加。

()

好在龙沙黄,俄入鸾江碧。

()

燃灯传七祖,杖锡为诸侯。来去云无意,东西水自流。
青山春满目,白日夜随舟。知到梁园下,苍生赖此游。

()
戴梓

庭前有嘉树,双双落奇鸟。卿云散组翰,焕彩张灵葆。

乳哺群雏娇,噰噰聚晴晓。春风游冶郎,翠骑飞芳草。

()

戴胜谁与尔为名,木中作窠墙上鸣。声声催我急种谷,
人家向田不归宿。紫冠采采褐羽斑,衔得蜻蜓飞过屋。
可怜白鹭满绿池,不如戴胜知天时。

()