扬州慢·琼花

扬州慢·琼花朗读
郑觉齐

弄玉轻盈,飞琼淡泞,袜尘步下迷楼。试新妆才了,炷沈水香球。记晓剪、春冰驰送,金瓶露湿,缇骑新流。甚天中月色,被风吹梦南州。

尊前相见,似羞人、踪迹萍浮。问弄雪飘枝,无双亭上,何日重游。我欲缠腰骑鹤,烟霄远、旧事悠悠。但凭阑无语,烟花三月春愁。

  在我国的名HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花中,最珍异和神秘的要算琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花了。据宋人周密《齐东野语》卷十七记载:“扬州后土祠琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,天下无二本。……仁宗庆历中,尝分植禁苑,明年辄柘,遂复载还祠中,敷荣如故。淳熙中,寿皇(孝宗)亦尝移植南内,逾年,憔悴无HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,仍送还之。其后,宦都东源命园丁取孙枝移接聚八仙根上,遂活,然其香色则大减矣。”词人赵以夫得HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人折赠琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花数枝,召聚咏赏,并作《扬州慢》词,这首词就是郑觉斋当时应和而作。

  开始数语,就本题发挥,并将人与HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花合写。琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,像轻盈雅淡的仙女,试罢新妆,满身香气,走下楼来。“弄玉”,相传为春秋时秦穆公之女,后与萧史一起升天仙去。“飞琼”,许飞琼,西王母的侍女。“淡泞”,这里指飞琼的衣装素淡。“袜尘”,本曹植《洛神赋》“凌波微步,罗袜生尘”,词中谓仙女的步履轻盈。“迷楼”,点出扬州。隋炀帝在扬州建行宫,回环四合,误入者不得出,名曰迷楼。琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花产于扬州,因此咏琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花之作大多或直接或间接地提到扬州,有赵以夫《扬州漫》一词为证。“香”,一种熏香用的铜球,中分三层,圆转不已,可置于被褥中,香烟不灭。前五句以女仙设喻,描绘琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的态、色、味,并没有作形状的描写,而着力写琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的丰神。

  “记晓”三句,承上“迷楼”,遥想当日炀帝赏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花情景:在清晨剪下像春冰般寒洁的琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,插入金瓶中时还沾有晨露,由护卫皇帝出行的“缇骑”以流星快HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马送至行宫供炀帝赏玩。“甚天中HRef=https://www.qijian.info/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色,被HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹梦南州”两句,转入眼前的琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。赵以夫原唱《扬州慢》词序云:“琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花大而瓣厚,其色淡黄。”以“天中HRef=https://www.qijian.info/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色”拟之,可谓恰到好处。“南州”本泛指HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方州郡,此指临安。词言琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花“被HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹梦(到)南州”,下语极迷离恍惚。词开首既屡以仙女比拟琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。则琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花亦像仙女一样有梦魂。此番在临安出现的、经过移根再植的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,原是她的精魂被HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹至,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象富有情致。

  下片由“吹梦南州”一语点出新意。在酒筵前相见者,是HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花是人,已融为一体,故加以HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人化的描写:“似羞人、踪迹萍浮”。词人曾在扬州看到过琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,而今也一样HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo2/ target=_blank class=infotextkey>飘泊来到HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南,难怪有“踪迹萍浮”之感了。词人不由得陷入深深的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆之中。他想起无双亭畔那“天下无双”的琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,如HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪般素洁,在春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风中摇动;不知自己何时能重游扬州,再睹那美妙的丰姿?

  秦观《琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花》诗云:“无双亭上传觞处,最HRef=https://www.qijian.info/list/xiren/ target=_blank class=infotextkey>惜人归月上时。相见HRef=https://www.qijian.info/list/yixiang/ target=_blank class=infotextkey>异乡心欲绝,可怜HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花与月应知。”郑词所写情境,与之相似。“我欲”二句,写词人欲往扬州而不得的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。“缠腰骑鹤”,这里使用的是一个著名的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,也即原是说,话说一个人很贪婪,他既要腰缠万贯,又要长生不老,而且还要到HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风景秀美的扬州去玩儿;熟语所谓”腰缠十万贯,骑鹤上扬州“,说的就是这么一回事儿。而在此词里,作者谓自己重游扬州,已成妄想,唯有怅望云霄,缅HRef=https://www.qijian.info/list/huaijiu/ target=_blank class=infotextkey>怀旧事而已。“但凭阑无语,烟HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花三月HRef=https://www.qijian.info/list/chunchou/ target=_blank class=infotextkey>春愁”,这两句有无限情韵。李白《黄鹤楼送孟浩然之广陵》诗:“烟HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花三HRef=https://www.qijian.info/list/yuexia/ target=_blank class=infotextkey>月下扬州。”在这烟霭迷离、繁HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花旖旎的春三月,HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念扬州的悠悠旧事,更触起了浓重的HRef=https://www.qijian.info/list/chunchou/ target=_blank class=infotextkey>春愁,词人独倚阑干,默默无语。下片的构思与赵以夫不大相同,赵作是通过赋HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花抒发扬州的盛衰之感,此词是借琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花移植到临安就与扬州时大不相同这一现象发出HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花移地之后香色不如前,人呢?欲去扬州探HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,这是不能实现的梦。再说杨州的琼HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花还是从前HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风姿吗?重重慨叹交织在一起,实有无限HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感之情,从而使词的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境更为幽远了。

郑觉齐

...

郑觉齐朗读
()

猜你喜欢

刘崧

鹑居鷇食见天机,踯躅蓬茆顾影稀。长忆野田秋日晚,马头惊起一双飞。

()

二月兰舟泊上宫,春云不雨玉坛空。

苔生白石斑斑绿,鱼养丹池个个红。

()

明月出东方,虫声初在户。宿霭倏已收,庭阶出芳杜。

流云翻细波,坐对喜欲舞。秋色何悠扬,龙泉碧花古。

()

墨水东驰一鉴悬,隔江幽趣浩无边。閒凭古刹峰千点,远望春波水满田。

野客到时鸥自狎,禅僧定后鹤初旋。重寻未有三生约,一笑归来月满川。

()

云日能催晓,风光不惜年。赖逢征客尽,归在落花前。

()

故园梅树三年别,长忆看花溪雪晴。巧出疏篱便萧散,近遭碧水更分明。

扬州何逊足诗兴,茅屋己公无俗情。画图忽见转愁绝,遥想月华枝上生。

()