念奴娇·西湖和人韵

念奴娇·西湖和人韵朗读

晚风吹雨,战新荷、声乱明珠苍璧。谁把香奁收宝镜,云锦红涵湖碧。飞鸟翻空,游鱼吹浪,惯趁笙歌席。坐中豪气,看公一饮千石。

遥想处士风流,鹤随人去,老作飞仙伯。茅舍疏篱今在否,松竹已非畴昔。欲说当年,望湖楼下,水与云宽窄。醉中休问,断肠桃叶消息。

译文

雨打荷叶溅起一片水珠、可比明珠照苍璧;湖中映月、恰似香奁收宝镜;荷花相次开去、仿佛云锦初织构出一幅浓淡相宜的画卷。鸟在空中上下飞舞,鱼在水里游动吐泡,鱼鸟己习惯于逐堡歌追游人,嬉戏觅食了。与友人豪饮,突然聚焦在“一饮千石”的友人身上。

遥想林逋那段风流的生活,现在鹤随人去。林逋死后,上升仙界成为飞仙之长。茅舍疏散的篱笆现在还是那里吗,松竹已经没有昔日的景色了。不禁感慨当年,望湖楼看到水天一色的景色。醉中休问,左等不来、右等也不来,期待的情人。

注释

香奁(lián):古代盛梳妆用品的匣子。李商隐《骄儿诗》:“凝走弄香奁,拔脱金屈戌。”

宝镜:借喻太阳。

云锦:苏轼《和文与可洋川园池横湖诗》:“贪看翠盖拥红妆,不觉湖边一夜霜。卷却天机云锦段,从教匹练写秋光。”

处士:林逋字君复,杭州钱塘人。结庐西湖之孤山,二十年足不及城市,号西湖处士。

鹤随句:《诗话总龟》:“林逋隐于武林之西湖,不娶,无子。所居多植梅畜鹤。泛舟湖中,客至则放鹤致之。因谓梅妻鹤子。”

飞仙:《十洲记》:“篷莱山周回五千里,有圆海绕山,无风而洪波百丈,不可往来,唯飞仙能到其处耳。”

望湖楼:《临安志》:“望湖楼在钱塘门外一里,一名看经楼。乾德五年钱忠懿王建。”

桃叶:《古乐府》注:“王献之爱妾名桃叶,尝渡此,献之作歌送之曰:桃叶复桃叶,渡江不用楫。但渡无所苦,我自迎接汝。”

参考资料:

1、叶嘉莹主编.《辛弃疾词新释辑评》(上册):中国书店,2006-01:第34页-第37页

2、常国武.国学经典导读 辛稼轩词集:中国国际广播出版社,2011-01:第108页-第109页

3、施议对.辛弃疾词选评:上海古籍出版社,2002年:第12页-第13页

念奴娇·西湖和人韵创作背景

  《念奴娇·西湖和人韵》约作于末孝宗乾道六年(1170年)或七年(1171年),辛弃疾任司农寺主簿。

参考资料:

1、叶嘉莹主编.《辛弃疾词新释辑评》(上册):中国书店,2006-01:第34页-第37页

  《念奴娇·HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖和人韵》是吟咏杭州HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖的词。此词把HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然美与HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物美融合在一起来写。别有一番HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风味。

  词的上片吟咏HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头三句写HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨打新荷的HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音。荷而曰新,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风而曰晚,点明游湖时是HRef=https://www.qijian.info/list/chuxia/ target=_blank class=infotextkey>初夏的一个HRef=https://www.qijian.info/list/bangwan/ target=_blank class=infotextkey>傍晚;顶HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风冒HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,不嫌其烦,反觉HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨打新荷“声乱明珠苍避”,悦耳动听,其游兴之高可想而知。“谁把”二句写HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨过天晴,红日西沉,满天云霞倒映湖中。碧水彩霞,相映成趣。“红涵湖碧”四字,色彩对比鲜明,HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖HRef=https://www.qijian.info/list/huguang/ target=_blank class=infotextkey>湖光HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山色之美便隐寓其中了。“飞HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟”三句HRef=https://www.qijian.info/list/xioyu/ target=_blank class=infotextkey>写鱼HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟追逐游船的场景。“翻”“吹”二字用得特别好。“翻”,言HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟在空中上下飞舞;“吹”谓鱼在水里游动吐泡。“惯趁空欲席”鱼HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟己习惯于逐堡歌追游人,嬉戏觅食了。这看似闲笔,其实非常重要,它不仅表现出HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然美,而且表现出入与HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的和谐美。“坐中”二句上承“空歇席”写与HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人豪饮。这既点HRef=https://www.qijian.info/list/chuyou/ target=_blank class=infotextkey>出游兴之豪,又由今人之豪HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人之逸,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地过渡到下片对林逋的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆。

  词的下片HRef=https://www.qijian.info/list/mianhuai/ target=_blank class=infotextkey>缅怀HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖名士。林逋少孤力学,刻志不仕,结庐HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖孤HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,逋不娶,无子,所居多植梅蓄鹤。有鹤妻梅子之称,其HRef=https://www.qijian.info/list/yongmei/ target=_blank class=infotextkey>咏梅诗尤负盛名。“遥想”三句,描述的就是林逋的这段HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。“遥想”二字和苏轼《念奴娇·赤壁HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古》过片用“遥想”一样,可以说是思接千载,有力地振起了全词。彭孙遹《金粟词话》说:“林处士鹤妻梅子,可称千古高HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风矣。”这也许就是此词所说“处士HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流”的含义。“鹤随人去,已作飞仙伯”,是说林逋死后,不仅上升仙界,而且成为飞仙之长,这和称李白为滴仙人,说石曼卿死后成仙主芙蓉城一样,说明其人不凡。林逋是这样一个HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物,总会让人HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念林逋。“茅舍”二句写林逋故居己不可见,松竹也非畴昔可比。给人一种人去楼空之感。“欲说”三句宕开一笔,HRef=https://www.qijian.info/list/xioyun/ target=_blank class=infotextkey>写云与水。和上片“云锦红涵湖碧”相照应,谓人已不见,物也不存,只有闲话当年望湖楼下,云水忽上忽下,变幻不定的情景了。“醉中”二句收合并映带“看公”二句,意谓尽情HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒。您意游湖,不必去想桃根桃叶的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,并以桃叶反衬林逋,缴足了“遥想处士HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流”之意。

辛弃疾

辛弃疾(1140-1207),南宋词人。原字坦夫,改字幼安,别号稼轩,汉族,历城(今山东济南)人。出生时,中原已为金兵所占。21岁参加抗金义军,不久归南宋。历任湖北、江西、湖南、福建、浙东安抚使等职。一生力主抗金。曾上《美芹十论》与《九议》,条陈战守之策。其词抒写力图恢复国家统一的爱国热情,倾诉壮志难酬的悲愤,对当时执政者的屈辱求和颇多谴责;也有不少吟咏祖国河山的作品。题材广阔又善化用前人典故入词,风格沉雄豪迈又不乏细腻柔媚之处。由于辛弃疾的抗金主张与当政的主和派政见不合,后被弹劾落职,退隐江西带湖。 ...

辛弃疾朗读
()

猜你喜欢

几度登临约未成,偶从雨隙得微晴。烟光色散诸般幻,水镜天开一线明。

香火终年车络绎,沙丘亘古棘纵横。我来不为前途卜,但与閒鸥有旧盟。

()

冰霜同是岁寒心,回首江南间阔深。尚有风流何逊在,水边篱落待重寻。

()
弘历

再来应是岁庚辰,珍重高年命屡申。早识云卿擅当代,不教疏傅独前人。

华茵联句朋犹昨,绮阁悬灯物共春。眠食倘彊思亟见,宴陪撒荔莫辞频。

()

霄汉悬冰镜,玲珑照锦城。秋飙凉似洗,梧叶落无声。

绮席流辉湿,金波碎影明。玉关今夕望,惆怅故乡情。

()

三月桃花含面脂,五月新油好煎泽。莫复临地不寄人,谩道江中无估客。

()
弘历

北至晷渐转,南亩雨亦足。代谢无停息,寒暑有起伏。

将冷暄必然,欲凉炎更毒。于焉识橐籥,用以谨机轴。

()