无聊笑捻花枝说,处处鹃啼血。好花须映好楼台,休傍秦关蜀栈战场开。
倚楼极目深愁绪,更对东风语。好风休簸战旗红,早送鲥鱼如雪过江东。
虞美人·无聊。清代。陈维崧。 无聊笑捻花枝说,处处鹃啼血。好花须映好楼台,休傍秦关蜀栈战场开。倚楼极目深愁绪,更对东风语。好风休簸战旗红,早送鲥鱼如雪过江东。
烦愤无聊地苦笑,捻搓着花枝说,处处杜鹃在悲鸣啼血。美丽的花应去映衬漂亮的楼台,不要傍着秦关蜀栈在战场开。
登楼凭栏放眼看,心绪更惆怅。面对东风说一声。好风不要吹动战旗红,应早把如雪的鲥鱼吹送到江东。
无聊:由于清闲而烦闷。
捻(niǎn):用手指搓。
鹃啼血:杜鹃,即子规鸟,又名杜宇、布谷鸟。杜鹃啼声哀切,且啼声不断,直至啼出血方止,故言“杜鹃啼血”。
秦关:指陕西一带的关口。因陕西为古秦国所在地,故称。
蜀栈(zhàn):蜀川道路艰险,多在山间凿岩架木,筑成栈道,以作通路。故称蜀栈。秦关、蜀栈在这里都指战争要塞,也指战场。
极目:纵目,用尽目力远望。
簸(bò):簸动,摇动。
鲥(shí):名贵食用鱼。体扁而长,背部黑绿色,腹部银白色带金光,鳞下有丰富的脂肪,肉鲜嫩。生活在海中,每年五、六月游入淡水产卵。以其出入有时而得名。
江东:自汉至隋唐,称安徽芜湖以下的长江下游南岸地区为江东。这里泛指江南没有战争风云的和平美好的生活。
参考资料:
1、林霄.《唐宋元明清名家词选》.贵阳:贵州民族出版社,2005:286
2、陈器之.《历代诗词曲千首精译·下册》.长沙:湖南人民出版社,1998:1474
此词大约创作于顺治五年(1648年),清政府为了镇压人民的反抗,调兵遣将。进行残酷的战争,给人民带来深重的灾难,诗人对此是反感的,愤怒的,故而写下此词。
参考资料:
1、陈器之.《历代诗词曲千首精译·下册》.长沙:湖南人民出版社,1998:1474
陈维崧是清代著名的词人。他继承宋代苏轼、辛弃疾的HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放词HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,发展形成自己独特的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格。他出生于一个具有HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族气节和正义感的HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学世家,少时享有盛名,被誉为“江左凤凰”。明亡入清后,漂零四方,广泛地接触HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,因而词作多具HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实主义的深刻内容。这首词就是其中有代表性的篇什。
这首词反映了作者憎恶HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争、HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望HRef=https://www.qijian.info/list/heping/ target=_blank class=infotextkey>和平的HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好心愿。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头“无聊笑捻HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝说,处处鹃啼血”两句,以HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲轻淡的语调落笔,给人们展示了千紫万红、鲜HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花烂漫的春日景象。“无聊”二字,既点出了词题,又刻划了客观物景的艳丽夺目的意象。“鹃啼血”以HRef=https://www.qijian.info/list/dujuan/ target=_blank class=infotextkey>杜鹃啼血来比拟HRef=https://www.qijian.info/list/dujuan/ target=_blank class=infotextkey>杜鹃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花红艳的色彩,而蕴含更深一层的意念。李HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山甫《闻子规啼》诗:“断肠思HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国,啼血溅芳枝。”这一切似乎给人既带来HRef=https://www.qijian.info/list/yuyue/ target=_blank class=infotextkey>愉悦又值得深思的感觉。
下两句笔锋陡转,“好HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花须映好楼台,休傍秦关蜀栈战场开。”恰似一声春雷,惊醒人们温馨的梦。“休傍”不但是作者正面的劝阻与否定,而且暗示着如念这芬芳艳丽的鲜HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,并没有装点在HRef=https://www.qijian.info/list/heping/ target=_blank class=infotextkey>和平的人们中间,西南之地仍是狼烟滚滚,战火未灭。据史料记载,清兵自入关后到建国初年,争夺战事一直纷纷扰扰。词人曾目睹清政府的残酷统治。如1648年,清军大举进攻东南各省的抗清队伍,所到之处,杀从掳掠,“县无完村,村无完家,家无完人,人无完妇”(尚钺《中国HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史纲要》)。在作者HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年时,清统率HRef=https://www.qijian.info/list/jundui/ target=_blank class=infotextkey>军队又进军四川陕西一带镇压HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民反抗。词人HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望好HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花不要开遍在战场旁,正是这一HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的折射,同时又表现了他对HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争的强烈HRef=https://www.qijian.info/list/qianze/ target=_blank class=infotextkey>谴责。
“倚楼极目深HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪,更对东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风语。”这里承上句,表现词人对HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争的深切HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑,由亢烈的情感转入如泣如诉的HRef=https://www.qijian.info/list/beichuang/ target=_blank class=infotextkey>悲怆之中,“更对东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风语”尤显得哀婉、凄切。既然倚楼极目更添许多HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪,而又无人领略,只能面对东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风而语,含意深远。结末两句,融情于景,耐人寻味。“好HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风休簸战旗红,早送鲥鱼如HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪过江东。”温暖和煦的春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,不该为战旗而飘摇,应该是为人们送来HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪白而鲜美的鲥鱼。
陈廷焯在《白HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨斋词话》中说:“迦陵(陈维崧)词气魄绝大,骨力绝遒,填词之富,古今无两。”在这些词中最有价值的是反映HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实和HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情HRef=https://www.qijian.info/list/minsheng/ target=_blank class=infotextkey>民生疾苦的词篇,此词成功之处正在着眼于HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,而HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的抒发,由激亢到舒缓,在平淡中见曲折,使全词抑扬顿挫而错落有致。《白HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨斋词话》中称其词“情词兼胜,骨韵都高,几合苏、辛、周、姜为一手。”确有眼力。在反映HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的深度上,这首词与杜甫《洗兵HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马》“安得壮士挽天河,净洗甲兵长不用”,有着同样的含意和工妙。
陈维崧(1625~1682)清代词人、骈文作家。字其年,号迦陵。宜兴(今属江苏)人。清初诸生,康熙十八年(1679)举博学鸿词,授翰林院检讨。54岁时参与修纂《明史》,4年后卒于任所。 ...
陈维崧。 陈维崧(1625~1682)清代词人、骈文作家。字其年,号迦陵。宜兴(今属江苏)人。清初诸生,康熙十八年(1679)举博学鸿词,授翰林院检讨。54岁时参与修纂《明史》,4年后卒于任所。
盗贼。宋代。刘敞。 村落枹鼓起,城楼刁斗频。畏涂深虎豹,行路入荆榛。故老人人怨,烽烟处处新。桃源容客棹,属意武陵春。
题梅寄友人。明代。杨士奇。 冰霜同是岁寒心,回首江南间阔深。尚有风流何逊在,水边篱落待重寻。
次韵良佐歇心歌三首。宋代。陶梦桂。 一生受用燕营窠,百岁光阴马驻坡。晚境喜无干己事,故人远寄歇心歌。君开经卷尘缘了,我辟山林诗料多。得句却愁成绮语,何如一意向禅那。
寓城西精舍赠洞文上人。清代。李锴。 比邻七十载,为客谢淹留。忍草自长碧,妙香时一浮。世情争梦幻,佛面老春秋。愁绝斜阳外,谁家百尺楼。
蔎林劝予移居于杭雪舫檗斋二使君亦云然而瓯亭和之独堇浦有以知予之难于迁也。唐代。全祖望。 此间良足乐,思蜀还瞿然。既恋善和书,亦念原氏阡。以兹几踌踷,孤负卜居萹。我家旧吟社,近在孤山前。连刘诸高士,清风定有传。重荷诸君意,为续城东缘。他时倘几幸,得买阳羡田。不妨一岁中,来往三江间。所忧二使君,远飞不我延。