范成大

范成大(1126-1193),字致能,号称石湖居士。汉族,平江吴县(今江苏苏州)人。南宋诗人。谥文穆。从江西派入手,后学习中、晚唐诗,继承了白居易、王建、张籍等诗人新乐府的现实主义精神,终于自成一家。风格平易浅显、清新妩媚。诗题材广泛,以反映农村社会生活内容的作品成就最高。他与杨万里、陆游、尤袤合称南宋“中兴四大诗人”。 范成大的诗文(1993篇) 范成大的名句(30条)

()

主要成就

HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治
  ●范成大数次出任HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方官员,从州守至制置使。他在职责范围内,兴利除弊,不遗余力。

  1、知处州(今浙江丽水)时,范成大创义役、复堤堰、兴水利、建桥梁。

  2、出知静江府(广西桂林)时,范成大厘盐政、奖士类修古迹。

  3、出任四川制置使(后改管内制置使)时,范成大减酒税、罢科籴、练HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士、修堡寨、蠲租赋、荐人才。

  4、知明州(今浙江宁波)时,范成大蠲积欠、罢进奉。

  5、知建康(今江苏南京)时,范成大举荒政、赈饥民、捐税敛、开军仓以济贫乏,移余财以代秋租。

  他的这些为政举措,对减轻HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方负担、改善HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活、促进HRef=https://www.qijian.info/list/nongye/ target=_blank class=infotextkey>农业生产、安定HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会秩序,都起到了一定的HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极作用。

HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学
  范成大一度深受江西派的影响,现存的一些早期作品中,可以看到不少语言涩滞、堆垛HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故的现象,和一些似禅非禅、似儒非儒的HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论。不过,范成大在学江西诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的同时,比较广泛地汲取了中晚唐诗歌的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格与技巧,继承了白居易、王建、张籍等诗人新HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实主义HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,如《乐神曲》等四首,便明言“效王建”,他在博采众长的HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础上突破了江西诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的笼罩。尤其许多近体诗,HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉清丽中带有峻拔之气,有他自己的特点。其诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格轻巧,但好用僻典、佛典。

  范成大曾长年在各地任HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方官,周知四方HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风土HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情,诗中反映的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活面比较广阔。例如他描写HRef=https://www.qijian.info/list/minsheng/ target=_blank class=infotextkey>民生疾苦的诗,继承了唐代杜甫及元、白、张、王新题HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府的传统,且以写法新颖生动而别具一格,像《后催租行》中借老农之口所说的“去年衣尽到家口,大女临歧两HRef=https://www.qijian.info/list/fenshou/ target=_blank class=infotextkey>分手。今年次女已行媒,亦复驱将换千斗。室中更有第三女,明年不怕催租苦!”语气冷隽,但HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的力度并不亚于白居易诗的大声疾呼。

  范成大诗中价值最高的是使金HRef=https://www.qijian.info/list/jixing/ target=_blank class=infotextkey>纪行诗和HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗。他在使金途中所写的七十二首绝句,把自己在沦陷区的见闻感触一一纪之于诗,主要内容是描写沦陷区HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河破碎的景象,中原HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民遭受蹂躏、HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望光复的情形,HRef=https://www.qijian.info/list/pingdiao/ target=_blank class=infotextkey>凭吊古代HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi/ target=_blank class=infotextkey>志士的遗迹以表示自己誓死报国的决心。如《青远店》、《州桥》、《双庙》等,反映了北方HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活和他们的HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。南宋诗人描写中原的诗大多是出于HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,而范成大却亲临其境,所以感触格外深刻,描写格外真切,在当时的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国主HRef=https://www.qijian.info/list/tishi/ target=_blank class=infotextkey>题诗歌中独树一帜。

  范成大HRef=https://www.qijian.info/list/tuiyin/ target=_blank class=infotextkey>退隐石湖的十年中,写了许多HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗,其中以《四时HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园杂兴》最为著名。这HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗共60首七言绝句,每12首为一组,分咏春日、晚春、夏日、HRef=https://www.qijian.info/list/qiuri/ target=_blank class=infotextkey>秋日和HRef=https://www.qijian.info/list/dongri/ target=_blank class=infotextkey>冬日的HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。在古代诗歌史上,HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗事实上大多是士大夫自抒HRef=https://www.qijian.info/list/yinyi/ target=_blank class=infotextkey>隐逸情HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情诗,如王维、孟浩然诗中的HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光都是作为诗人静谧心境的外化而出现的。除了少数陶诗以外,古代HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗中对HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活最重要的内容--HRef=https://www.qijian.info/list/nongshi/ target=_blank class=infotextkey>农事反而是忽略不顾的,偶尔出现的樵夫、农人也往往被赋予HRef=https://www.qijian.info/list/yinshi/ target=_blank class=infotextkey>隐士的HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格。至于HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的主人公HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民的劳作HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活及其种种疾苦,唐代诗人如元稹、张籍等往往把此类内容写进《农家词》、《田家词》一类HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府诗中。这些诗中没有HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光的描写,在习惯上也不被看作HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗。范成大创造性地把上述两个传统合为一体,全面、真切地描写了HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的各种细节。范成大成功地实现了对传统题材的改造,使HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗成为名副其实的反映HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活之诗。钱钟书在《宋诗选注》中谓之“也算得中国古代HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗的集大成”。这类诗在南宋末期产生极大影响。

  范成大还写了一些反映HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的小诗,如《夜坐有感》、《咏河市歌者》、《HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪中闻墙外鬻鱼菜者,求售之声甚苦,有感三绝》等。范成大诗的语言HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然清新,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格温润HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉,只有少数作品HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格峭拔。范成大诗的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术成就很高,然而其诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的个性不够鲜明。

  范成大的文赋在当时也享有盛名。词作情长意深,前期作品与秦观相近,后期作品则近于苏轼。他也写了一些应酬HRef=https://www.qijian.info/list/changhe/ target=_blank class=infotextkey>唱和、HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山川HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu2/ target=_blank class=infotextkey>行旅、叹老嗟悲以至讲论佛典禅里之作。杨万里《石湖居士诗集序》说:“(范成大诗)大篇决流,短章敛芒;缛而不酿,缩而不僒。清新妩媚,奄有鲍谢;奔逸隽伟,穷追太白。求其支字之陈陈,一唱之呜呜,不可得世。”

  范成大的作品在南宋末年即产生了显著的影响,到清初影响更大,当时流传着“家剑南而户石湖”(“剑南”指陆游《剑南诗稿》)的说法。

HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法
  范成大善书。其HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法清新俊秀,典雅俊润,只可惜他为诗名所掩,书名不彰。明陶宗仪《书史会要》谓范成大“字宗黄庭坚、米芾,虽韵胜不逮,而遒劲可观”。范成大的HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法曾受他HRef=https://www.qijian.info/list/muqin/ target=_blank class=infotextkey>母亲的影响,他的HRef=https://www.qijian.info/list/muqin/ target=_blank class=infotextkey>母亲蔡夫人,是北宋四大书家之一蔡襄的孙女。

  范成大传世墨迹,以尺牍简札居多。他在成都与陆游HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒赋诗,落纸墨尚未燥,士女已万人传诵,被之HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府弦歌,题写素屏团扇,可惜这些墨迹都未传下来。现今所能见到的范成大手迹,以他54岁所书《明州赠佛照禅师诗碑》为第一,此碑早佚,但有宋拓本藏于日本东福寺。范成大现存的手迹还有《兹荷纪念札》、《垂海札》、《荔酥沙鱼札》等,他的行书《HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园杂兴卷》也常为人们所乐道。 明代王世贞在《弇州HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山人稿》中说:范成大“HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐石湖时作即诗。无论竹枝、鹧鸪、家言,已曲尽吴中农囿HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事矣!HRef=https://www.qijian.info/list/shufa/ target=_blank class=infotextkey>书法出入眉HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山(苏轼)、豫章(黄庭坚),间有米颠(米芾)笔,圆熟遒丽,生意郁然,真是二绝。”董史在《皇宋书录》称其:“(范成大)近世以能书称”、“字宗HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山谷、米老,韵胜不逮而遒劲可观。”

HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物生平

早年HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途
  范成大于宋钦宗靖康元年六月初四(1126年6月26日)生于吴县(今江苏苏州),他幼年聪慧,十二岁时便遍读经史,十四岁时开始创作诗文。

  绍兴十二年(1142年),宋高宗生母韦氏(显仁皇后)从金国回朝,范成大应试献赋颂,名列前茅。

  绍兴十四年(1144年),在昆HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山坚严资福禅寺HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书,十年不出。曾取唐人“只在此HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山中”句,自号此HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山居士。

  绍兴二十四年(1154年),范成大登进士第。

  绍兴二十六年(1156年),除任徽州司户参军,于此年春季抵任。

  绍兴三十二年(1162年),前往临安,监管太平惠民和剂局。

  隆兴元年(1163年)四月,范成大任编类高宗圣政所检讨官,兼敕令所。

  隆兴二年(1164年)二月,除任枢密院编修官。十二月,任秘书省正字。

  乾道元年(1165年)三月,任校书郎。六月,兼国史院编修官。十一月,调任著作佐郎。

  乾道二年(1166年)二月,范成大任尚书吏部员外郎。三月,被人诬陷逾越等级,遭罢职,旋即领宫祠官。

  乾道三年(1167年)十二月,被朝廷起用为处州知州。次年五月,范成大入宫回答宋孝宗赵昚的提问,陈说力的内容包括三方面:日力、国力、人力,认为此时都被不急之务耗费,孝宗高兴地采纳了他的意见。七月,赴处州任。八月,抵达处州。范成大为处州创义役。其法规定:民以都保为HRef=https://www.qijian.info/list/danwei/ target=_blank class=infotextkey>单位,据役户多少和职役情况,各家按贫富输钱买田称义田,以所收田谷助当役者,民户按次序轮流亢役。义役既行,公私都称便。

  乾道五年(1169年)五月,朝廷召范成大为礼部员外郎兼崇政殿说书,兼国史院编修官、实录院检讨官。乾道(1165年—1173年)年间,规定以绢统计赃物数量,估价低而定罪重,范成大上奏说:“承平之时绢每匹不到一千钱,而估的价超过几倍。绍兴初年绢价递增了五分,价钱有三千足够了。如今绢实在贵,应当比当时的价格翻一倍。”赵昚吃惊地说:“这是使HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓陷入困境的法令条文。”于是绢价增为四千,而刑罚减轻了。 十二月,任起居舍人兼侍讲,仍兼实录院检讨官。

使不辱命
  宋金签订隆兴和议时朝廷忘了议定受书的礼仪,赵昚曾为此感到后悔。乾道六年(1170年)五月,赵昚任命范成大为起居郎、代理资政殿HRef=https://www.qijian.info/list/daxue/ target=_blank class=infotextkey>大学士、左太中大夫、醴泉观使兼侍读、丹阳郡开国公,充任祈请国信使,向金索求北宋诸帝陵寝之地,并请更定受书之仪。范成大因所奉国书仅语及陵寝事,请并载受书一事,赵昚不许。临行前他对范成大说:“朕不败盟发兵,何至害卿!啮HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪餐氊,理或有之。”左相陈俊卿因力主暂缓遣使而去位。吏部侍郎陈良祐因论不应遣使而罢官责居筠州(今江西高安)。李焘惧而不敢行。范成大慨然而行,当时金国的迎接使者仰慕范成大的名声,以致效仿他戴巾帻。

  到燕HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山后,范成大秘密地草拟HRef=https://www.qijian.info/list/zouzhang/ target=_blank class=infotextkey>奏章,具体HRef=https://www.qijian.info/list/lunshu/ target=_blank class=infotextkey>论述接受国书的仪式,把它放入怀中。范成大首次呈进国书,言词慷慨,金朝君臣正认真倾听时,范成大忽然上奏道:“两朝已经结为叔侄关系,而受书礼仪没有确定,我这里有HRef=https://www.qijian.info/list/zouzhang/ target=_blank class=infotextkey>奏章。”于是把插在腰上的手板拿出。金世宗完颜雍大吃一惊,说:“这难道是献国书的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方?”金朝群臣用手板击他要他起来,范成大跪立不动,一定要把国书送上。不久,回到住所,完颜雍派伴使宣旨听候处理。范成大一直跪着要献上国书,金朝廷上HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论纷纷,太子想杀死范成大,经越王阻止才作罢,范成大竟然得以保全气节而归。九月,成大返宋。完颜雍复书拒宋所请,只许赵昚奉迁陵寝,同意归还钦宗梓宫。范成大回国后写成使金日记《揽辔录》。

南宅交广
  范成大归国后,被任命为中书舍人。最初,赵昚书写崔寔铸钱之案,连及士大夫《政论》赐给辅臣,范成大上奏说:“御笔书《政论》,本意在于严格法纪,整顿积弊。而近日大理寺议定刑罚,顺次加重一级,这不是以严刑换取太平,而是残酷。”赵昚称他说的是明智的话。张说被任命为签书枢密院事,范成大起草制书,扣留命令七天不下达,又上疏HRef=https://www.qijian.info/list/quangao/ target=_blank class=infotextkey>劝告,最终阻止了任命,但范成大也因此遭外调。

  乾道七年(1171年),范成大以集英殿修撰出知静江府(广西桂林)兼广西经略安抚使,此即为“南宅交广”之行。

  乾道八年(1172年)腊月七日,范成大从HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡吴郡(苏州)出发,南经湖州、余杭,至富阳而入富HRef=https://www.qijian.info/list/chunjiang/ target=_blank class=infotextkey>春江,随后经桐庐、兰溪入衢江,又经信州(上饶)、贵溪、余干而到南昌,再入赣江。

  乾道九年(1173年)元月十二日,范成大至临江军(樟树),十四日游芗林和盘园,给范成大留下深刻印象的是几棵大梅、古梅,HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居石湖后,他就全力经营石湖的范村,“以其地三分之一与梅”,并专门著有《梅谱》一卷。范成大后即入赣江支流袁水,过袁州(宜春)、萍乡进入湖南境内。泛湘HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南下,至衡HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,并陆行经永州、全州。三月十日,范成大入桂林。

  此次水陆路程共三千里,历时三月,著HRef=https://www.qijian.info/list/youji/ target=_blank class=infotextkey>游记一卷,取韩愈咏桂林的“远胜登仙去,飞鸾不暇骖”诗意,取名为《骖鸾录》。

  当时,广西贫乏,专靠盐利,漕臣又把盐利全部取走,于是所属县邑有增加盐价抑配卖给HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓的弊病,赵昚下诏恢复钞盐,漕司拘留钞钱平均分给所属各部,但钱没按时到。范成大到广西后,说:“有比这更至关重要的利害吗?”上疏赵昚说:“可以强制减去漕司强取的数目,以给各郡县使之宽裕,那么科卖抑配可以被禁止。”赵昚采纳了他的意见。几年后,广州盐商上书,乞求恢复客商贩盐,宰相同意他们的意见,拿出大量的银钱帮助他们。人们多认为不好,这个意见发给有关HRef=https://www.qijian.info/list/bumen/ target=_blank class=infotextkey>部门讨论,最终没能改变范成大的方法。旧法规定政府所买之HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马以四尺三寸为限度,赵昚下诏加到四寸以上,范成大说互市四十年,不应该突然改变。

西入巴蜀
  淳熙二年(1175年),范成大受任为敷文阁待制、四川制置使、知成都府,途中他上疏说:“吐蕃、青羌两次侵犯黎州,而奴儿结、蕃列等尤其狡黠,轻视中国。臣应当教练将兵,外修堡寨,还要讲明训练团结的方法,使人人能够作战,这三方面没有钱不行。”孝宗赐给度牒钱四十万缗。范成大还未就任,便由四川制置使改为管内(成都路)制置使。范成大认为西南边境,黎州是要地,应增加能战的士兵五千,请设置路分都监。吐蕃入侵路线有十八条,全部修筑栅栏HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别派兵戍守。奴儿结侵入安静寨,派飞HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山军一千人前往阻击,估计他们三天就会逃跑,结果果然如此。白水砦守将王文才私娶蛮族之女,常常带人攻打边境,范成大用重赏使蛮人互相怀疑,不久,王文才被俘获送到治所,范成大立即杀掉了他。蜀北边境过去有义士三万,是本地的民兵,监司、郡守私自役使他们,都统司又让他们与大军轮流HRef=https://www.qijian.info/list/shubian/ target=_blank class=infotextkey>戍边,范成大极力阻止,此事便未施行。蜀HRef=https://www.qijian.info/list/diming/ target=_blank class=infotextkey>地名士孙松寿、樊汉广都不愿出来做官,范成大表彰他们的气节。凡是可用的人才,范成HRef=https://www.qijian.info/list/daquan/ target=_blank class=infotextkey>大全部招到幕下,用其所长,不拘于小节,其HRef=https://www.qijian.info/list/youxiu/ target=_blank class=infotextkey>优秀突出的上书推荐,往往扬名于朝廷,位至二府。范成大在四川与陆游以文会友,成莫逆之交。

  淳熙四年(1177年),范成大离任,五月底从成都万里桥出发,十月已巳进入吴郡(苏州)的盘门。这次的行程比较HRef=https://www.qijian.info/list/jiandan/ target=_blank class=infotextkey>简单:沿岷江入HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江,然后一路过三峡,经湖北、江西入江苏,从镇江转常州、苏州。此行有HRef=https://www.qijian.info/list/youji/ target=_blank class=infotextkey>游记二卷,取杜甫“门泊东吴万里船”意命名为《吴船录》。与前二录相比,此书篇幅最长,也最为后人推重。

东薄邓海
  淳熙四年(1177年)春,范成大卧病,请求奉祠。五月二十九日,离开成都。十月,返回临安召对,赵昚命他权任礼部尚书。淳熙五年(1178年)正月,以礼部尚书知贡举。四月,以中大夫拜官参知政事兼权监修《国史》、《日历》。六月,遭谏官弹劾罢免,奉命主管祠观。淳熙七年(1180年),范成大被起用为明州知州兼沿海制置使,上奏请求罢除进献海物及前任、魏王赵恺移用的钱几万缗,来减少民力的消耗,获允准。

  淳熙八年(1181年)二月,朝廷因范成大“治郡有劳”,任命其为端明殿学士。三月,任建康(今南京)知府。四月,范成大到任。在建康任上,他上奏调HRef=https://www.qijian.info/list/jundui/ target=_blank class=infotextkey>军队储蓄的二十万石米以赈饥民,并请减去租米五万石。淳熙九年(1182年)八月,因范成大应对旱灾、赈济饥民有功,朝廷“转其一官”以奖赏。十一月,特授太中大夫。水盗徐五暗中兴事,号称“静江大HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军”,范成大将其抓获诛杀。

  淳熙十年(1183年),范成大除奏请开仓赈济饥民外,还下令境内驱捕飞蝗。因苦于HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风眩,从HRef=https://www.qijian.info/list/xiazhi/ target=_blank class=infotextkey>夏至秋,五次请求致仕,于同年八月被任命为资政殿学士,再次提举临安府洞霄宫。

HRef=https://www.qijian.info/list/tuiyin/ target=_blank class=infotextkey>退隐闲逸
  范成大致仕后,在石湖度过了长达十年较为HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi/ target=_blank class=infotextkey>闲适而优裕的HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,于淳熙十三年(1186年)写下了最后的名作《四时HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园杂兴六十首》,并于绍熙三年(1192年)左右为HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡撰写了《吴郡志》。

  淳熙十五年(1188年)十一月,起任福州知州。范成大多次请辞,均未获允,只得入朝召对,获赵昚慰劳,并赐丹砂及手书的苏轼诗两首,太子赵惇(宋光宗)也赐“寿栎堂”三大字。其后又于延和殿论事。淳熙十六年(1189年),赴福州任,行至婺州(今浙江金华),称病坚请奉祠,获朝廷允准。其后向新即位的赵惇上陈“当世要务”。同年,封吴郡开国侯。绍熙三年(1192年),朝廷加范成大为资政殿HRef=https://www.qijian.info/list/daxue/ target=_blank class=infotextkey>大学士,起知太平州。范成大多次请辞未获准,只得于五月就任。六月,次女逝世,范成大因而辞官回乡。绍熙四年(1193年),范成大于病中自编的诗文全集完成,命其子范莘向杨万里求《序》。秋季,范成大病重,上疏请求致仕。九月五日(10月1日 ),范成大逝世,享年六十八岁。 朝命特赠五官。十二月十三日,归葬吴县至德乡上沙的赤HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山旁。后累赠少师、崇国公,谥号文穆。

评价

  范成大的作品在当时即有显著影响,到清初则影响尤大,有“家剑南而户石湖”(“剑南”指陆游《剑南诗稿》)之说。其诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格轻巧,但好用僻典、佛典。HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年所作《四时HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园杂兴》(60首)是其代表作,钱钟书在《宋诗选注》中谓之“也算得中国古代HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗的集大成”。他同时还是著名的词作家,或许还可说是一位地理学家。有《石湖诗集》、《石湖词》、《桂海虞衡志》、《揽辔录》、《骖鸾录》、《吴船录》、《吴郡志》等著作传世。

楼观青红倚快晴,惊看陆地涌蓬瀛。南园花影笙歌地,东岭松风鼓角声。

山绕水,水萦城。柳边沙外古今情。坐中更有挥毫客,一段风流画不成。

()

栖乌飞绝。绛河绿雾星明灭。烧香曳簟眠清樾。花影吹笙,满地淡黄月。

好风碎竹声如雪。昭华三弄临风咽。鬓丝撩乱纶巾折。凉满北窗,休共软红说。

()

栖乌飞绝。绛河绿雾星明灭。烧香曳簟眠清樾。花影吹笙,满地淡黄月。

好风碎竹声如雪。昭华三弄临风咽。鬓丝撩乱纶巾折。凉满北窗,休共软红说。

()

细数十年事,十处过中秋。今年新梦,忽到黄鹤旧山头。老子个中不浅,此会天教重见,今古一南楼。星汉淡无色,玉镜独空浮。

敛秦烟,收楚雾,熨江流。关河离合,南北依旧照清愁。想见姮娥冷眼,应笑归来霜鬓,空敝黑貂裘。酾酒问蟾兔,肯去伴沧洲?

()

梅霖倾泻九河翻,百渎交流海面宽。

良苦吴农田下湿,年年披絮插秧寒。

()

梅黄时节怯衣单,五月江吴麦秀寒。

香篆吐云生暖热,从教窗外雨漫漫。

()